Jubileusz Diecezji. Nawiedzenie Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i 900-lecie istnienia diecezji.

Wprowadzenie

Kuria Diecezjalna wydała już zarządzenia dotyczące nawiedzenia diecezji przez Obraz Matki Bożej Częstochowskiej, a Ojcowie Paulini przedstawili praktyczny przebieg uroczystości, warto zastanowić się jednak, jak w parafii przygotować drugi element uroczystości, a mianowicie Jubileuszu 900 - lecie Diecezji w parafii.

O ile bowiem samo nawiedzenie będzie trwało praktycznie dwa dni i jest ściśle określone, co do formy (I dzień – przyjęcie, II - pożegnanie), to jednak jubileusz diecezji można rozpocząć już wcześniej i przedłużyć ponad czas samego nawiedzenia. Warto również uświadomić sobie, że pobyt w Polsce legata papieskiego kard. Idziego z Tuskulum, trwał dwa lata (1123-1125), a więc można czas jubileuszy, jeżeli była by taka potrzeba przedłużyć w parafii do 2025 (np. gdy w tym czasie przypada jakaś ważna rocznica dla parafii).

Dlaczego w parafii? Obszar diecezji zmieniał się w ciągu wieków, poczynając od Morza Bałtyckiego (na północy), aż za Częstochowę (na południu) i od Bydgoszczy i Kalisza na zachodzie do Piotrkowa Trybunalskiego na wschodzie, trudno więc taki teren objąć zwłaszcza, że dziś są to różne diecezje. Dlatego pomysł, aby jubileusz odbywał się w parafii, gdyż w ostatnim czasie zawrotną karierę robi pojęcie „małej Ojczyzny”, które mobilizuje lokalną społeczność do przygotowania pewnych wydarzeń, z których skorzystają sami zainteresowani i ich najbliżsi. Na podobnej zasadzie można by przygotować jubileusz diecezji w parafii.

Działania wstępne – zebranie materiału historycznego.

Warto zorientować się, czy o parafii lub miejscowościach wchodzących w jej skład, powstała praca historyczna, wtedy można wykorzystać zawarte w niej informacje do naszych celów. A jeżeli takowej nie było, to może warto poszukać osoby, która taką pracę mogłaby napisać w perspektywie najbliższego czasu (np. do 2025). Jeżeli nie ma pracy i nie ma chętnego do jej napisania, pozostaje nam posłużyć się opracowaniami historycznymi o parafii, zawartymi w rocznikach diecezjalnych z roku 2000 lub 2011. Można wykorzystać opracowania encyklopedyczne np. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, który jest dostępny w internecie lub Encyklopedia katolicka wydana przez KUL. Mam nadzieję, że pomocą w zebraniu materiału będzie również strona internetowa: www.jubileusz900.com . Zawierająca materiały pomocne w naszej pracy, które wykorzystamy w prezentacji.

Czego w tych materiałach szukać? Przede wszystkim postaci, które zapisały się w dziejach środowiska. Parafiami kierują księża, a więc proboszcz, wikariusz, a jeżeli z danym miejscem związany był klasztor (męski lub żeński), to zauważyć postacie zakonników. Warto oprócz postaci poznanych z tekstów drukowanych, poszukać osób znanych z przekazów ustnych np. z opowiadań osób katechizowanych, wyszukać wiadomości o księżach pracujących w danej parafii. W rocznikach diecezjalnych zwłaszcza 2000 i 2011, przy każdej parafii wykazani są księża w niej pracujący i pochodzący, poczynając od roku 1900, co może być podstawą do znalezienia konkretnego księdza. Znając nazwisko księdza pracującego w naszej parafii, na podstawie kolejnych roczników diecezjalnych z 2011 lub 2020, możemy znaleźć datę śmierci również od 1900 (do roku wydania), a także jest podane miejsce w którym znajduje się biogram, danej postaci. Są to opracowania zazwyczaj umieszczone w Kronice Diecezjalnej lub Miesięczniku, oficjalnych wydawnictw diecezjalnych. Przeglądając ten materiał zauważymy, w jakich parafiach dany kapłan pracował, czym szczególnie w swojej pracy się zajmował (duszpasterstwo, praca materialna inne).

W następnej kolejności poszukać informacji o danej okolicy, parafii, ważnych wydarzeniach, które w danym środowisko miały miejsce, a które związane były z jej funkcjonowaniem. Bowiem na funkcjonowanie parafii wpływ mają zarówno: wydarzenia z historii powszechnej jak i lokalnej, a nawet z życia pojedynczych osób. W tym segmencie należy umieścić również wydarzenia z życia parafialnego, a więc odwiedziny parafii przez biskupa w czasie wizytacji, lokalnie zwyczaje (np. par. Dobra), a przede wszystkim życie duszpasterskie, czyli chrzty, I Komunie, bierzmowania, śluby. Warto również zauważyć wspólnoty typu Ochotnicza Straż Pożarna (do powstania których często przyczyniali się zazwyczaj proboszczowie), orkiestra dęta, wspólnoty, bractwa i grupy duszpasterskie.

Trzecim elementem na który warto by zwrócić uwagę są miejsca święte, a więc kościoły, kaplice, cmentarze kapliczki przydrożne. Wszystkie one kiedyś powstały, do ich zaistnienia przyczynili się parafianie, którzy byli fundatorami, budowniczymi i są ich użytkownikami. Starsze budowle, zakwalifikowane jako zabytki zazwyczaj maja też swoje opisy, związane z ich powstaniem i renowacją. Na cmentarzach spoczywają ludzie zasłużeni dla lokalnej wspólnoty, ciekawi ze względu na swoja biografię.

Należy pamiętać też o dokumentacji fotograficznej, wyżej wspomnianych osób i wydarzeń lub tej, która ukazała się prasie diecezjalnej lub lokalnej, a może już i zebranej w wersji filmowej. Warto parafian zapytać o taką dokumentację i poprosić o jej wypożyczenie, dla potrzeb jubileuszu.

Ekspozycja zebranego materiału

Zebrany w ten sposób materiał można wykorzystać na różne sposoby, czyli przygotować różne formy jej ekspozycji. Może to być: forma gazetki ściennej, wykorzystać prasę lokalną lub własną parafialną, umieścić na stronie internetowej parafii, nagrać krótkie filmy i umieścić w sieci społecznościowej, ewentualnie wykorzystać jeszcze inne formy.

Najprostszą formą jest forma gazetki ściennej, a więc należy przygotować kilka plansz nadając im tytuł (przykładowo): duchowieństwo (np. biskupi odwiedzający parafię, proboszczowie, wikariusze, księża pochodzący z parafii) prezentujemy zdjęcie i krótki biogram, a jeśli jest więcej postaci to może być kilka plansz dla tego tematu; wydarzenia ogólne (np. wizytacje biskupie, nawiedzenie obrazu NMP z lat 70-tych, uroczystości odpustowe, pielgrzymki), zdjęcie i krótki opis; wydarzenia - życie sakramentalne (np. chrzest, I-Komunia, bierzmowanie, pogrzeb) zilustrować zdjęciami i krótkim opisem; wydarzenia – lokalne wspólnoty, czyli grupy duszpasterskie (np. bractwo różańcowe); miejsca święte – kościół parafialny, miejsca szczególne (np. epitafia, tablice), ewentualne prace remontowe, zdjęcia świątyni z różnych lat, ewentualna świątynia wcześniejsza; podobnie z kościołem filialnym lub kaplicą; wydarzenia lokalne – stowarzyszenia działające w środowisku (np. Ochotnicza Straż Pożarna). Oczywiście tych plansz tematycznych może być więcej zależnie od zebranego materiału. Oczywistym jest, że zwłaszcza w odniesieniu do grup lokalnych powinny to być instytucje działające zgodnie z nauką Kościoła.

Tak przygotowana wystawa może funkcjonować przez pewien krótszy lub dłuższy okres czas, pewnie najlepiej byłoby ją zrobić na wiosnę, tak aby trwała przez czas wakacji. Można jeżeli jest taki układ w parafii i odpusty parafialne są na początku i końcu wakacji, to zrobić przed pierwszym i utrzymywać do zakończenia drugiego odpustu, by skorzystali z ekspozycji również ci, którzy przybędą z zewnątrz do parafii.

Wykorzystanie prasy lokalnej lub własnej parafialnej - wydać numer okazjonalny. Podzielić tematycznie materiał, jak wyżej. Do prasy lokalnej przekazać zebrany materiał, który opracujemy sami lub przekażemy do opracowania dziennikarzom. Wydawać w poszczególnych numerach jeden temat tak, aby funkcjonował jubileusz nieco dłużej. Na podobnej zasadzie umieścić zebrany materiał w kolejnych numerach swojego wydawnictwa. Można by ogłosić konkurs na ukazanie roli duchowieństwa w życiu wiernych, a napisane prace-wspomnienia później wydrukować.

Strona internetowa – wykorzystanie materiału jak wcześniej, dokładając do istniejącej strony albo kolejną zakładkę tematyczną (jubileusz diecezji w parafii) albo przerabiamy stronę w taki sposób, by wykazać różne elementy historyczne.

Filmy (filmiki) tematyczne – zebrany materiał dostosować do wersji filmowej. Można zrobić filmy na temat poszukiwania i zbiórki materiału, a także już w oparciu o zebrane źródła. Najlepiej, żeby były krótkie i na jeden temat, stąd powstanie wielu tematycznych.

Zespół organizacyjny

Kto ma to zrobić? I tu zaczyna się zazwyczaj problem, bo od poparcia sprawy, do podjęcia pracy w danej kwestii, jest bardzo daleka droga. Niewątpliwie sprawą powinien kierować ksiądz (proboszcz, wikariusz) lub inna osoba mająca zorientowanie w całości spraw parafialnych (np. katecheta) lub inna. Osoba ta, powinna mieć też doświadczenie w organizowaniu pracy zespołów ludzkich, a także praktyczne pomysły w realizacji tematyki. Może więc, to być wiele osób które otrzymują szczegółowe zadania i tymi się tylko zajmujący. Czyli, osoby która przygotują ramy, naciągną na nie materiał (tło), wykonają napisy, przygotują zdjęcia teksty i umieszczą to wszystko na materiale. Jak widać potrzebni są ludzie z różnymi umiejętnościami, którzy niezależnie od wieku przejmą się sprawą.

Do elementów nowszych, a więc gazetki, strony internetowej, krótkich filmów, należałoby zachęcić przede wszystkim ludzi młodych, którzy mają w tych sprawach wiele praktycznych umiejętności i chętnie się nimi podzielą. Niewątpliwie warto sprawą zainteresować uczniów ze starszych klas szkoły podstawowej i szkoły średniej, którzy pewne rzeczy mogli by wykonać w ramach zajęć katechetycznych, jako pracę na ocenę.

Uroczystości liturgiczne

Kalendarz nawiedzenia Matki Bożej w parafiach, rozciąga w czasie główne uroczystości jubileuszowe, dlatego byłoby dobrze, aby wprowadzić jeszcze jeden lub dwa terminy związane z jubileuszem. Czyli dzień rozpoczęcia w na wiosnę (najlepiej odpust) i dzień zakończenia, wczesna jesień (najlepiej też odpust), ewentualnie skorzystać z niedzieli konsekracji kościoła własnego. Jeżeli na wiosnę lub jesień przypada nawiedzenie, to wtedy tylko jeden dodatkowy dzień.

Warto, żeby dzień rozpoczęcia był połączony z jakimś wykładem historycznym, najlepiej przed mszą, nie dłuższy jak 30 minut. Warto też w międzyczasie pomyśleć o jakimś poważniejszym koncercie.

A sama liturgia powinna być przygotowana przy zaangażowaniu, jak największej ilości osób. Zarówno więc ministranci, lektorzy, jak i komentatorzy, kantorzy, ewentualnie chór lub schola, nawet jeżeli nie ma własnej, to taką doraźnie zorganizować lub poprosić z sąsiedniej parafii.

Pielgrzymka parafialna

Uzupełnieniem wydarzeń w parafii może być pielgrzymka parafialna. Zależnie od potrzeb i możliwości parafii, można zorganizować jedną lub kilka, które pozwoliły by poznać nieco dzieje diecezji.

1. Niewątpliwie pierwsza powinna być do stolicy diecezji, a więc do Włocławka. Co warto zobaczyć w mieście? Przede wszystkim:

   • katedrę (matki kościołów diecezjalnych) – w której od 600 lat koncentruje się życie liturgiczne diecezji, a w jej podziemiach znajdują się groby biskupów włocławskich, można również zobaczyć kaplicę w której święcenia kapłańskie przyjął Stefan Wyszyński;

   • Wyższe Seminarium Duchowne – w którym ponad 450 lat kształceni są kandydaci do kapłaństwa;

   • pałac biskup - w którym mieszka biskupi ordynariusz, a także znajdują się urzędy diecezjalne;

   • świątynie - przy których znajdują się sanktuaria diecezjalne: Wszystkich Świętych (maryjne), Matki Bożej Fatimskiej (bł. ks. J. Popiełuszki), św. Józefa (św. Józefa). Warty jest również nawiedzenia kościół św. Jana Chrzciciela, przy którym istniejąca parafia sięga połowy XI wieku, a więc jest starsza niż diecezja. Warto również nawiedzić w tej świątyni obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który został sprowadzony w roku 1921, jako wotum mieszkańców miasta za jego ocalenie przed bolszewikami w 1920;

   • muzea kościelne: Muzeum Diecezjalne przy katedrze i Muzeum bł. Ks. J. Popiełuszki przy tamie włocławskiej. Przy której po północnej stronie Wisły, znajduje się miejsce męczeństwa, a po południowej przy kościele Matki Bożej Fatimskiej samo muzeum. O ile pierwsze miejsce przybliży nam pełne dzieje diecezji, to drugie przybliży nam życie i działalność męczennika XX wieku, duszpasterza ludzi pracy;

   • w mieście znajdują się również siedziby zakonów i zgromadzeń zakonnych, które przez lata wpisywały się w dzieje diecezji: Siostry Wspólnej Pracy (mają tu Dom Generalny), Siostry Orionistki (opiekujące się ludźmi chorymi), Ojcowie Reformaci, Ojcowie Pocieszyciele z Getsemani (opiekunowie sanktuarium bł. ks. J. Popiełuszki), Księża Orioniści.

   • Zespół Szkół Katolickich im. ks. Jana Długosza – warty jest pokazania zwłaszcza młodszym pielgrzymom, którzy kończą szkołę podstawową i zastanawiają się nad wyborem kolejnej szkoły.

2. Pielgrzymka do któregoś z sanktuariów diecezjalnych, czy to tych bardziej znanych, czy może tych mniej znanych, ale również przyciągających wiernych, zwłaszcza w dniu odpustu w sanktuarium (np. Galew w Przemienienie Pańskie, Spicymierz na popołudniową procesję).

3. Inne miejsca ciekawe różnych względów, łącząc elementy religijne z poznawczymi.

Program pielgrzymki dostosować do wieku i możliwości uczestników. Wcześniej również przygotować się do pielgrzymki, umawiając z miejscowymi duszpasterzami lub zarządzającymi miejscem na zwiedzania i ewentualnie zatroszczyć się o przewodnika, czy to miejscowego, czy zabrać z sobą osobę, która taką posługę spełni.