SANKTUARIA JAKO MIEJSCA KULTU W DIECEZJI WŁOCŁAWKSIEJ

Posługa biskupów w Kościele opiera się na wykonywaniu urzędu: nauczycielskiego, kapłańskiego i pasterskiego. Realizując swoje posłannictwo, biskup jest więc nauczycielem wiary, szafarzem Bożych misteriów i organizatorem życia diecezjalnego"1. Jak z tego wynika, troska o sanktuaria to niewielki wycinek działalności biskupiej, w którym również biskup realizuje powierzone mu zadania. Niemniej jednak posługa pasterska w sanktuariach, ze względu na wiernych licznie te miejsca odwiedzających, powoduje, że staje się ważnym, choć nie najważniejszym miejscem posługi biskupiej. 

W niniejszym artykule przyjrzymy się najpierw istniejącym w diecezji sanktuariom, ukazując miejsce i przedmiot kultu. Następnie ukażemy działalność pasterską ks. biskupa wobec poszczególnych sanktuariów, by wreszcie podsumować te działania w skali całej diecezji. 

Dla ułatwienia w korzystaniu z tekstu artykuł podzielony został na kilka punktów: 

1) Przegląd sanktuariów w diecezji włocławskiej; 

2) Posługa pasterska bp. Wiesława Meringa wobec sanktuariów; 

3) Powoływanie nowych sanktuariów i troska o istniejące. 

1. Przegląd sanktuariów w diecezji włocławskiej 

Na terenie diecezji włocławskiej jest wiele miejsc pielgrzymkowych, do których od wieków wędrują wierni. Czynią to dla oddania czci wizerunkowi Jezusa Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny, świętych Pańskich lub ze Względu na niezwykłość postaci z tym miejscem związanej. 

Obecnie obowiązujące prawo kościelne, wydane przez papieża Jana Pawła II, a zawarte w Kodeksie prawa kanonicznego z 1983 r., przez sanktuarium rozumie kościół lub inne miejsce święte, do którego za aprobatą miejscowego ordynariusza pielgrzymują wierni z powodu szczególnej pobożności. 

Powodem napływu wiernych są z reguły obraz lub figura słynące łaskami, często ozdobione koronami papieskimi. Ze względu na rodzaj kultu rozróżnia się sanktuaria: Pańskie, Maryjne i świętych. Natomiast mając ną uwadze zasięg kultu, dzielimy sanktuaria na: międzynarodowe — aprobowane przez Stolicę Apostolską, krajowe — przez Konferencję Biskupów, diecezjalne (lokalne) — powoływane przez miejscowego ordynariusza. 

Każde sanktuarium powinno mieć swój własny statut, zatwierdzony przez odpowiednią władzę duchowną, wyposażone w odpowiednie przywileje duchowe, nadane przez biskupa diecezjalnego lub Stolicę Apostolską. Powinno być prężnym ośrodkiem życia religijnego, z duszpasterstwem na właściwym poziomie, w którym praktykuje się zatwierdzone przez Kościół formy pobożności ludowej2. 

Strona internetowa diecezji włocławskiej wykazuje (alfabetycznie) 14 sanktuariów istniejących na terenie diecezji. Należą do nich: 

Błenna — Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Księżnej Kujaw, 

Brdów — Matki Bożej Zwycięskiej, 

Charłupia Mała — Matki Bożej Księżnej Sieradzkiej, 

Dobrów — bł. Bogumiła, arcybiskupa gnieźnieńskiego i pustelnika, 

Galew — Przemienienia Pańskiego, 

Licheń — Matki Bożej Bolesnej, 

Osięciny — bł. ks. Wincentego Matuszewskiego i bł. ks. Józefa Kurzawy Męczenników Eucharystii i Jedności Kapłańskiej, 

Ostrowąs — Matki Bożej Księżnej Kujawskiej, 

Radziejów — Matki Bożej Nieustającej Pomocy, 

Skulsk — Matki Bożej Bolesnej, 

Świnice Warckie — św. Faustyny (Heleny Kowalskiej), 

Włocławek kościół pw. Wszystkich Świętych — Matki Bożej Łaskawej Niezawodnej Nadziei, 

Włocławek kościół przy tamie — bł. ks. Jerzego Popiełuszko, 

Zduńska Wola — św. Maksymiliana (Rajmunda) Kolbego. 

Ta też informacja internetowa stała się podstawą do przygotowania niniejszego artykułu. Najpierw więc przejrzyjmy wskazane sanktuaria. 

W miejscowości Błenna, położonej na terenie dekanatu izbickiego, cześć odbiera obraz Matki Bożej Łaskawej Księżnej Kujaw. Obraz ten prawdopodobnie został przyniesiony przez pielgrzymów z Częstochowy w XVI w. 

Od połowy wieku XVII przybywały tu tak wielkie rzesze wiernych, że świątynia nie mogła ich pomieścić. Dlatego też w 1770 r. wystawiono kaplicę, w której umieszczono obraz. Papież Pius VI 26.04.1786 r. nadał przywileje odpustowe na wszystkie święta maryjne i święta patronów, których obrazy znajdowały się w świątyni. W tym miejscu Matka Boża nieprzerwanie odbiera cześć od przybywających tu pielgrzymów3. 

W dniu 8.09.2014 r. bp Wiesław Mering erygował w tej świątyni Sanktuarium Diecezjalne Matki Bożej Łaskawej Księżnej Kujaw4, a 15.08.2015 r, koronował Cudowny Obraz5. 

Również na terenie dekanatu izbickiego, w Brdowie, cześć odbiera obraz Matki Bożej Zwycięskiej. Został on przekazany przez króla Władysława III Warneńczyka w roku 1439 do ufundowanego przez niego nieco wcześniej klasztoru paulinów. Według podania obraz ten towarzyszył królowi Władysławowi Jagielle pod Grunwaldem i to on miał zasugerować synowi ufundowanie klasztoru i umieszczenie tu obrazu, jako wotum za zwycięstwo grunwaldzkie. Miejsce to od wieków nawiedzane było przez pielgrzymów6. Obraz Matki Bożej Zwycięskiej został 19.06.1983 r. ukoronowany przez Jana Pawła II7. 

Na prośbę o. Arnolda Chrapkowskiego OSPPE — generała Zakonu św. Pawła Pierwszego Pustelnika, i o. Waldemara Pastusiaka OSPPE, proboszcza par. św. Wojciecha w Brdowie, Biskup Włocławski dekretem z 2.02.2018 r. ustanowił w Brdowie Sanktuarium Diecezjalne Matki Bożej Zwycięskiej8. 

Na terenie dekanatu sieradzkiego I znajduje się Charłupia Mała, w której od początku XVII w. (ok. 1615-1630) cześć odbiera obraz Matki Bożej Księżnej Sieradzkiej. Miejsce to musiało być bardzo znane, skoro już w 1785 r. cuda za wstawiennictwem Matki Bożej badała komisja kościelna. Kult w Charłupi ożywił się w okresie międzywojennym. Jego skutkiem była koronacja koronami papieskimi Cudownego Obrazu Matki Bożej Charłupskiej przez bp. Karola Radońskiego, która miała miejsce 8.09.1937 r.9 Mimo powszechnie używanej nazwy sanktuarium, Charłupia nie posiada odpowiedniego dekretu władzy duchownej, choć w innych dekretach biskup używa nazwy Sanktuarium Matki Bożej10. 

W miejscowości Dobrów, znajdującej się na terenie dekanatu kościeleckiego, czczony jest bł. Bogumił, arcybiskup gnieźnieński żyjący w latach 1116-1182, który po rezygnacji z urzędu osiadł tu na pustelni. 

Bp Wiesław Mering dekretem z dnia 28.12.2006 r. ustanowił w Dobrowie Sanktuarium Diecezjalne Błogosławionego Bogumiła Biskupa11.

Galew położony jest na terenie dekanatu tureckiego. Przedmiotem kultu jest tu Święto Przemienienia Pańskiego, przeżywane uroczyście przez licznie przybywających do tego miejsca pielgrzymów. Przyczyną rozwinięcia kultu Przemienienia Pańskiego była epidemia, która w roku 1852 wybuchła gwałtownie na ziemiach polskich, a zwłaszcza na terenie wschodniej Wielkopolski. Wierni, nie mogąc sobie poradzić doczesnymi środkami z rozwijającą się epidemią, jedyny ratunek widzieli w modlitwie, zwłaszcza w Święto Przemienienia Pańskiego, które w Galewie było obchodzone jako odpust parafialny. Faktem jest, że po tym święcie przestały pojawiać się nowe zachorowania, a epidemia powoli słabła. Stąd już ponad sto lat pielgrzymi z okolicznych parafii wędrują do Galewa, aby za tamte wydarzenia dziękować Bogu, a jednocześnie prosić o potrzebne współcześnie łaski. Największą zorganizowaną grupą jest ta, która co roku przychodzi z Turku12, Bp Mering dekretem z dnia 21.05.2013 r. ustanowił Sanktuarium Diecezjalne Przemienienia Pańskiego w Galewie13. 

Na terenie dekanatu konińskiego II położony jest Licheń, gdzie czczony jest obraz Matki Bożej Bolesnej. Jego historia wiąże się z postacią Tomasza Kłosowskiego — miejscowego kowala, a jednocześnie żołnierza napoleońskiego, który ciężko ranny w czasie bitwy pod Lipskiem (1813), prosi Matkę Bożą o uratowanie życia. Najświętsza Maryja Panna obiecuje spełnić jego prośbę, jeżeli umieści Jej wizerunek (taki jak ujrzał) w swoich rodzinnych stronach do publicznej czci. W 1836 r. tenże kowal znalazł pod Częstochową odpowiedni wizerunek Matki Bożej i umieścił go na drzewie w lesie grąblińskim. W 1850 r. Matka Boża objawiła się pasterzowi Mikołajowi, prosiła o modlitwę zwłaszcza różańcową, a tym którzy będą to czynili, obiecywała ratunek od śmierci. Miejscowa ludność tej pomocy doświadczyła, zwłaszcza w czasie epidemii w roku 1852, co doprowadziło do umieszczenia obrazu w kościele licheńskim. W listopadzie 1965 r. papież Paweł VI wydał dekret koronacyjny dla obrazu w Licheniu, który w dniu 15.08.1967 r. zrealizował prymas Stefan Wyszyński koronując obraz Matki Bożej Licheńskiej14. 

Znaczenie sanktuarium podniósł kilkudniowy pobyt Jana Pawła II w roku 1999. Przy sanktuarium zorganizowano również instytucje świadczące o jego nieprzeciętnym znaczeniu, a mianowicie w 1997 r. powstało Centrum Formacji Maryjnej „Salvatoris Mater”, prowadzące rekolekcje maryjne, wydające czasopisma i książki o tematyce maryjnej. W roku 2009 zorganizowano tu hospicjum, a w 2010 Poradnię Wsparcia Płodności, W Licheniu też odbyła się beatyfikacja o. Stanisława Papczyńskiego, założyciela Marianów15. 

Przez wiele lat funkcjonowanie sanktuarium oparte było na wydanym w roku 1967 przez Pawła VI dokumencie, który obdarza przywilejem odpustowym pielgrzymów przybywających tu każdego dnia16, Natomiast w roku 2006 biskup Wiesław Mering wydał dekret ustanawiający tu sanktuarium17.

W Osięcinach, miejscowości położonej na terenie dekanatu bądkowskiego, czczone są postacie dwóch bł. kapłanów, ks. Wincentego Matuszewskiego i ks. Józefa Kurzawy, których za posługę eucharystyczną w kościele parafialnym okupant niemiecki w nocy z 23 na 24 maja 1940 r. aresztował j bestialsko zamordował. Kult ich rozwija się zwłaszcza po beatyfikacji dokonanej przez Jana Pawła II w dniu 13.06.1999 r.18. 

Bp Mering w dniu 22.05.2010 r. ustanowił tu Sanktuarium Diecezjalne Błogosławionych ks. W. Matuszewskiego i ks. J. Kurzawy — Męczenników Eucharystii i Jedności Kapłańskiej19. 

Na terenie dekanatu aleksandrowskiego leży Ostrowąs20, gdzie czczony jest obraz Matki Bożej Księżnej Kujaw. Początki kultu związane są ZXVII w., kiedy to na drzewie cisowym, znajdującym się na południowym brzegu jeziora Plebanka, dziewczyna pasąca bydło zobaczyła wiszący obraz. W tym miejscu zaczęli się gromadzić ludzie wierzący, przekonani, że Matka Boża upodobała sobie Ostrowąs. Ponieważ planowano budowę kościoła w odległym o 3 km Brzeźnie, przeniesiono tam obraz. Jednak po pewnym czasie mieszkańcy Ostrowąsa ponownie zobaczyli obraz na wcześniejszym miejscu, a na jeziorze ślad „drogi Matki Bożej”. Kościół w Ostrowąsie już w 1724 i 1778 r. otrzymał od Stolicy Apostolskiej przywileje odpustowe związane ze świętami Nawiedzenia i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Obecnie najstarsze świadectwa o uzdrowieniach za przyczyną Matki Bożej pochodzą z 1881r.21. W dniu 24.08.1986 r. obraz Matki Bożej został ukoronowany koronami papieskimi. Dokonał tego ks. kard. Józef Glemp - prymas Polski22, Dekret ustanawiający tu sanktuarium diecezjalne wydał w dniu 31.05.2013 r. bp Mering23. 

W prastarym mieście Radziejów przedmiotem kultu jest obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, znajdujący się w kościele oo. franciszkanów konwentualnych. Powstał on w roku 1898 na prośbę o. Bonifacego Żurawskiego, wykonany przez malarza Feliksa Cichockiego h. Nałęcz. Zakonnik wstawił go w ołtarz nawy bocznej, a obok umieścił dokument Leona XII nadający przywilej odpustowy24. 

W dniu 14.09.2014 r. został ogłoszony dekret bp. Wiesława Meringa o ustanowieniu przy kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Radziejowie Sanktuarium Diecezjalnego Matki Bożej Nieustającej Pomocy25, natomiast 16.08.2015 r. obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy został ukoronowany przez bp. Meringa26. 

Na terenie dekanatu ślesińskiego znajduje się Skulsk, gdzie czczona jest drewniana figura — pieta „słynąca łaskami” z ok. 1420 r., przedstawiająca Matkę Bożą Bolesną. Szczególnie ożywił się Jej kult w XX w., czego skutkiem była koronacja figury przez Jana Pawła II w dniu 3.06.1997 r. Ponieważ przed II wojną światową w parafii Skulsk posługiwał ks. Antoni Bogdański, kapelan harcerski, miejsce to nawiedzały pielgrzymki harcerskie, a później i inne służby mundurowe. Taki też charakter miały uroczystości dziękczynne po koronacji figury, którym przewodził ówczesny biskup polowy Wojska Polskiego Sławoj Leszek Głódź, a które zgromadziły harcerzy, wojsko, Policję i straż pożarną27. 

Bp Wiesław Mering w dniu 24.10. 2005 r. wydał dekret, którym erygował Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w kościele pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Skulsku28. 

Świnice Warckie to miejscowość znana z tego, że przedmiotem kultu jest Świątynia, w której została ochrzczona św. siostra Faustyna (Helena Kowalska ur. 25.08.1905). Fakt ten miał miejsce w dniu 27.08.1905 r. Szafarzem chrztu był ówczesny proboszcz, ks. Józef Chodyński. Tu też przystąpiła do Pierwszej spowiedzi i Komunii św., których udzielił ks. Roman Pawłowski. Oprócz świątyni z chrzcielnicą i konfesjonałem wierni nawiedzają jej dom rodzinny w Głogówcu29. Dnia 25.09.2002 r. bp Bronisław Dembowski ustanowił kościół parafialny w Świnicach Warckich Sanktuarium Diecezjalnym Urodzin i Chrztu św. Faustyny30. 

We Włocławku w kościele pw. Wszystkich Świętych, przy którym posługę pełnią ojcowie franciszkanie, czczony jest obraz Matki Bożej Łaskawej, który ofiarował klasztorowi Roch Piasecki — ekonom dóbr Święte. Obraz ten w 1753 r. był uważany za „cudowny” i „łaskami słynący”. W czasie Il wojny światowej obraz ten zrabowali Niemcy, po wojnie został zwrócony diecezji, jednak umieszczony w Pałacu Biskupim. W 1998 r. bp Bronisław Dembowski zwrócił obraz klasztorowi, co stało się początkiem odrodzenia kultu31. 

Diecezjalne Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Niezawodnej Nadziei zatwierdził bp Wiesław Mering w dniu 28.11.2009 r.32 Koronacja obrazu Matki Bożej, koronami pobłogosławionymi przez Benedykta XVI, odbyła się w katedrze włocławskiej 2.10.2010 r. Statut sanktuarium zatwierdził bp Wiesław Mering 23.03.2013 r.33. 

We Włocławku, przy tamie — w parafii Matki Bożej Fatimskiej, czczony jest bł. ks. Jerzy Popiełuszko, zamordowany przez SB i wrzucony do Wisły właśnie przy tamie. Mieszkańcy Włocławka w roku 1984 bardzo żywo zareagowali na wiadomość o zabiciu kapłana, przybywali na tamę, składając tam kwiaty i znicze, a także modlili się za zamordowanego kapłana i jego oprawców. Gdy więc w tej części Włocławka została erygowana parafia Matki Bożej Fatimskiej w roku 1997, kult męczennika stał się jednym z elementów jej funkcjonowania. Wspólnotę parafialną powierzono opiece Zgromadzenia Braci Pocieszycieli z Getsemani, oni też stali się kustoszami tego miejsca. W ramach dziękczynienia po beatyfikacji ks. Popiełuszki, bp Wiesław Mering 12.09.2010 r. wprowadził relikwie męczennika do budowanej świątyni (kaplicy), co spowodowało ożywienie kultu bł. Ks. Jerzego34. 

W pierwszą rocznicę beatyfikacji kapłana męczennika Biskup Włocławski 5.06.2011r. ustanowił Sanktuarium Diecezjalne Męczeństwa Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki35. 

W Zduńskiej Woli, w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny — miejscem kultu jest świątynia, w której 8.01.1894 r. został ochrzczony św. Maksymilian (Rajmund) Kolbe. Tu też był bierzmowany. Kult świętego rozwinął się zwłaszcza po jego kanonizacji w dniu 10.10.1982 r., której dokonał Jan Paweł II36. 

Dnia 11.10. 2004 r. bp Mering ogłosił Sanktuarium Diecezjalne Urodzin i Chrztu św. Maksymiliana Kolbe w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny37. 

Sanktuarium obejmuje: świątynię pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wraz z chrzcielnicą (przy której ochrzczono św. Maksymiliana), ołtarz św. Maksymiliana wraz z relikwiami, Muzeum — Dom Urodzenia o. Maksymiliana, mieszkanie, warsztat tkacki i pamiątki z jego życia i działalności. Wszystko ubogacone jest sentencjami z jego pism i korespondencją. Na placu wokół domu urządzone zostało miejsce dla pielgrzymów, ołtarz polowy oraz stacje różańcowe. Ośrodek Pamięci Świętego Maksymiliana to dom pielgrzyma i sala koncertowo-widowiskowa. Na placu przed domem pielgrzyma znajduje się miejsce do modlitwy dla pielgrzymów, stacje Drogi Krzyżowej oraz Grota Matki Bożej z Lourdes38. 

W diecezji jest jeszcze kilka miejsc pielgrzymkowych, nawiedzanych licznie przez wiernych. Pielgrzymi licznie odwiedzają klasztor ojców kamedułów w Bieniszewie, gdzie znajduje się wizerunek Matki Bożej. Wierni peregrynują również do kaplicy Matki Bożej Bolesnej w Konotopiu, na terenie parafii Kikół, a także do Trutowa, gdzie w kościele pw. św. Anny znajduje się obraz Matki Bożej Szkaplerznej. Jednak nie zostały one wykazane na stronie internetowej, wobec czego nie są przedmiotem niniejszego artykułu. 

2. Posługa pasterska bp. Wiesława Meringa wobec sanktuariów 

Przejawem troski pasterskiej Biskupa Włocławskiego wobec Błennej było wydanie w dniu 8.09.2014 r. dekretu erygującego Sanktuarium Diecezjalne Matki Bożej Łaskawej Księżnej Kujaw39, a następnie zorganizowanie w dniu 2.06.2015 r. pielgrzymki kapłanów diecezji włocławskiej40. Głównym jednak wydarzeniem była koronacja obrazu; bezpośrednio przed nią bp Wiesław skierował słowo do diecezjan, zapraszające na koronację obrazu Matki Bożej41. Osobiście też dokonał 15.08.2015 r. obrzędu koronacji obrazu Matki Bożej Łaskawej w Błennej42. W rok po tych uroczystościach Ksiądz Biskup przewodniczył uroczystościom odpustowym w dniu 8.09.2016 r.43 W kolejnym roku odbył wizytację kanoniczną parafii św. Małgorzaty w Błennej w dniu 13 sierpnia44. 

Brdów to prastare miejsce pielgrzymkowe. Tu odbywały się rekolekcje przed święceniami diakonatu i prezbiteratu, a także ćwiczenia duchowe dla różnych grup, które nawiedzał biskup Wiesław45. W Roku św. Pawła Brdów był jednym z miejsc, w którym można było zyskać łaski duchowe tegoż jubileuszu46. Biskup Ordynariusz polecał też zorganizować i przewodniczył w tym miejscu spotkaniom duszpasterstwa chorych i niepełnosprawnych, a także spotkaniom młodzieży. I tak w dniu 15.05.2010 r. odbyła się V Diecezjalna Pielgrzymka Osób Chorych i Niepełnosprawnych47, a także diecezjalne obchody XXVI Światowego Dnia Chorego 12.02.2018 r.48 Połączone one były ze spotkaniem z Rodziną Radia Maryja, transmitowanym przez TV Trwam I Radio Maryja49. Również w tym miejscu odbywało się Forum Młodzieży Diecezji Włocławskiej w dniach 18.04.2015 r.50 i 14.05.2016 r.51. Na prośbę o. Arnolda Chrapkowskiego — generała Zakonu św. Pawła Pierwszego Pustelnika i o. Waldemara Pastusiaka — proboszcza par. św. Wojciecha w Brdowie, Biskup Włocławski dekretem z 2.02.2018 r. ustanowił Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej w Brdowie52. 

Również od wielu wieków wierni pielgrzymują do Charłupi Małej. W roku 2004 nawiedził to sanktuarium bp Wiesław Mering, omawiał wtedy z kustoszem sanktuarium przeprowadzoną przebudowę prezbiterium w świątyni. Wielokrotnie przewodniczył odpustom parafialnym w dniu 8 września, m.in. w latach: 200454, 200655, 200856, 201457. A w dniu 8.09.2017 r., w ramach tych uroczystości, Ksiądz Biskup dokonał Poświęcenia Diecezji Włocławskiej Niepokalanemu Sercu Maryi. Zorganizował też do tego sanktuarium dwukrotnie pielgrzymkę kapłanów w dniach: 31.05.2007 r.59 i 17.05.2012 r.60. Przewodniczył III Pielgrzymce Chorych i Niepełnosprawnych do Księżnej Sieradzkiej61, a także wyznaczył Charłupię na jedno z miejsc stacyjnych Roku św. Pawła62. 

Pasterz Diecezji zorganizował i przewodniczył pielgrzymce kapłanów diecezji włocławskiej do Dobrowa w dniu 23.05.2006 r.63 W dniu 28.12.2006r. powołał do istnienia Sanktuarium Diecezjalne Błogosławionego Bogumiła64. Przewodniczył również uroczystościom odpustowym ku czci bł. Bogumiła, Wyznaczył też to sanktuarium jako miejsce stacyjne Roku św. Pawła w diecezji włocławskiej, gdzie można zyskać łaski jubileuszowe66.

Ksiądz Biskup w dniu 21.05.2013 r. wydał dekret ustanawiający Sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Galewie67. Następnie w dniu 6.08.2017 r. przewodniczył uroczystościom odpustowym68, a 22.02.2018 r. przewodniczył uroczystościom dziękczynnym, związanym z 5. rocznicą ustanowienia sanktuarium. Poszczególne uroczystości z Galewa były transmitowane przez TV Polonia69.

Ponieważ sanktuarium w Licheniu prowadzi szeroką działalność i bp Wiesław Mering uczestniczył i przewodniczył wielu uroczystościom tam się odbywającym, dla potrzeb niniejszego artykułu wskażemy tylko na te najważniejsze, bezpośrednio związane z diecezją. Natomiast spotkania cykliczne tylko sygnalizujemy. 

Według zamysłu ks. Eugeniusza Makulskiego od 1994 r. jako wotum Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 w Licheniu powstawała nowa świątynia, której budowa po objęciu diecezji przez bp. Wiesława Meringa w roku 2003 zmierzała do ukończenia. Pierwszą kwestią była więc sprawa poświęcenia tego kościoła. Biskup powołał Komisję, której zadaniem było przygotowanie tych uroczystości, a której pierwsze spotkanie odbyło się dniu 10.01.2004 r.70 Uroczystości konsekracyjne w Licheniu odbyły się 12.06.2004 r. Rolę gospodarza pełnił bp Wiesław Alojzy Mering, liturgii przewodniczył abp Józef Kowalczyk, a homilię wygłosił kard. Józef Glemp71. 

Na prośbę Biskupa Włocławskiego Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wyraziła zgodę na liturgiczne obchody uroczystości Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w dniu 2 lipca72. Natomiast w czasie obchodów I rocznicy poświęcenia nowej świątyni 12.06.2005 r. fakt ten podano do publicznej wiadomości73.

W czerwcu 2004 r. biskup Mering zwrócił się do Konferencji Episkopatu Polski, aby poparła jego starania w sprawie nadania nowej świątyni licheńskiej tytułu Bazyliki Mniejszej. Episkopat przychylił się do tej prośby i 1.10.2004 r. przez Nuncjaturę Apostolską przekazał ją do odpowiedniej kongregacji. Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów dekretem z 25.02.2005 r. przyznała nowemu kościołowi w Licheniu tytuł Bazyliki Mniejszej. Fakt ten został ogłoszony w liturgiczne wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej 2.07.2005 r.74. 

W konsekwencji, 2.07.2006 r., w uroczystej procesji przeniesiono cudowny obraz Matki Bożej Licheńskiej z kościoła św. Doroty do bazyliki. Przewodniczył tej procesji abp Henryk Muszyński, a bp Wiesław Mering pełnił rolę gospodarza75. Również w kolejnych latach, m.in. 2.07.2007 r., w liturgiczne wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej, uroczystościom przewodniczył i głosił kazanie bp W. Mering76.

Pasterz Diecezji kierował również uroczystościami o wymiarze ogólnopolskim. W dniu 7.08.2010 r. sprawował Mszę św. w intencji trzeźwości narodu”. Odprawiał też Eucharystię w czasie XVI78, XVII79 i XX80 Krajowej Pielgrzymki Sołtysów i Środowisk Wiejskich; podobnie podczas IX81 i X82 Ogólnopolskiej Pielgrzymki Solidarności. Nawiedził także uczestników III Międzynarodowego Zlotu Chórów i Orkiestr „Janowi Pawłowi II w Hołdzie”83. W Licheniu też w dniach 14—15.09.2013 r. odbył się I Ogólnopolski Kongres Parafialnych Rad Duszpasterskich. Centralnej liturgii przewodniczył Prymas Polski abp Józef Kowalczyk, a homilię wygłosił bp Wiesław Mering84, W dniach 23—24.04.2018 r. odbył się w Licheniu zjazd pastoralistów polskich, którzy sprawowali Eucharystię pod jego przewodnictwem85.

Biskup Ordynariusz przewodniczył również uroczystościom diecezjalnym. Sanktuarium było dwukrotnie miejscem pielgrzymki kapłanów diecezji włocławskiej, Pierwsza odbyła się 13.06.2009 r., a druga, w 10. rocznicę beatyfikacji 108 męczenników II wojny światowej86. Eucharystii przewodniczył wówczas kard. Józef Glemp, homilię wygłosił bp Józef Zawitkowski87. Kolejna taka pielgrzymka odbyła się 2.06.2016 r.88.

Licheń jest też miejscem cyklicznie odbywających się rekolekcji, zarówno dla kapłanów89, katechetów90, niepełnosprawnych91 i chorych, jaki ; innych grup diecezjalnych. W czasie rekolekcji grupy te nawiedza Biskup Ordynariusz. 

Po reformie szkolnej, w końcu lat dziewięćdziesiątych XX w., Konferencja Episkopatu Polski zarządziła udzielanie sakramentu bierzmowania młodzieży w trzeciej klasie gimnazjum. Stąd w ramach przygotowań do tego sakramentu postanowiono dla uczniów III klas gimnazjum organizować coroczną pielgrzymkę do sanktuarium w Licheniu. Odbywała się ona zazwyczaj pod przewodnictwem biskupa Meringa. I tak spotkania te miały miejsce: 25.09.2013 r.92, 24.09.2014 r.93, 30.09.2015r.94, 21.09.2016 r.95 oraz 4.10.2017 r.96.

Pasterz Diecezji przewodniczył także uroczystościom o charakterze zakonnym, przykładowo zauważmy uroczystość Ofiarowania Pańskiego 2.02.2015 r., kiedy to w sanktuarium polecano osoby konsekrowane zgromadzeń żeńskich i męskich, posługujących w diecezji włocławskiej, w ramach Dnia Życia Konsekrowanego97. Ksiądz Biskup pomagał siostrom anuncjatkom osiąść na terenie parafii Licheń i wielokrotnie je nawiedzał z posługą biskupią98. 

Doprowadził do powstania w Licheniu księgarni diecezjalnej i wielokrotnie ją odwiedzał99. 

Biskupi włocławscy, w ramach kolejnych lat jubileuszowych ogłaszanych przez papieży, wyznaczali sanktuarium licheńskie jako kościół stacyjny, w którym można zyskać łaski jubileuszowe. Biskup Wiesław A. Mering uczynił to w Roku Świętego Pawła100 (29.06.2008 — 29.06.2009) oraz w Nadzwyczajnym Roku Świętym Miłosierdzia Bożego101 (8.12.2015 — 20.11.2016). W Roku Świętym Miłosierdzia odbyły się w Krakowie Światowe Dni Młodzieży, które swój etap diecezjalny dla diecezji włocławskiej miały dnia 23.07.2016 r. w Licheniu, a uroczystościom przewodniczył Biskup Włocławskiej102. 

Uroczystości koronacji obrazu Matki Bożej Licheńskiej miały miejsce w roku 1967, stąd rok 2017 był jubileuszem 50. Rocznicy Koronacji. W ramach przygotowań do uroczystości bp Wiesław Mering wystosował do diecezjan List pasterski z okazji 50. Rocznicy Koronacji Matki Bożej Licheńskiej103. Trzydniowe uroczystości trwały od 13 do 15.08.2017 r. W dniu 13.08 liturgii przewodniczył Nuncjusz Apostolski — abp Salvatore Pennacchio104, 14.08. prymas Polski — abp Wojciech Polak105, a 15.08 kard. Stanisław Dziwisz106, Przez kolejne dni uroczystości obecny był bp Wiesław Mering. 

Troska Biskupa Włocławskiego o rozwój kultu w Osięcinach wyrażała się w dwukrotnym zorganizowaniu i przewodniczeniu pielgrzymce kapłanów diecezji włocławskiej w dniach 24.05.2005 r.107 i 22.05.2010 r.108.

Biskup Mering podjął starania o ustanowienie błogosławionych męczenników patronami gminy Osięciny. Procedura przygotowawcza rozpoczęła się w dniu 9.12.2005 r., gdy u Pasterza Diecezji stawili się wójt Gminy Osięciny i przewodniczący Rady Gminy, którzy wraz z miejscowym proboszczem złożyli na ręce Księdza Biskupa uchwałę Rady Gminy Osięciny z prośbą o ustanowienie Błogosławionych Męczenników z Osięcin Patronami Gminy. W rezultacie tego spotkania 8.02.2006 r. biskup W. Mering wydał dekret potwierdzający prośbę, a 15.02.2006 r. przekazał te dokumenty Konferencji Episkopatu Polski. Ta, po zapoznaniu się z prośbą, potwierdziła wybór patronów i 8.05.2006 r. przekazała swoje sugestie do Stolicy Apostolskiej. W listopadzie 2006 r. nadszedł dekret Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, potwierdzający wybór błogosławionych ks. kan. Wincentego Matuszewskiego i ks. Józefa Kurzawy patronów gminy. Dokument ten ogłoszono na uroczystej Mszy św. sprawowanej przez biskupa Meringa w Osięcinach 18.02.2007 r.109.

W dniu 24.05.2008 r., w 68. rocznicę męczeńskiej śmierci błogosławionych męczenników i w 10. rocznicę wyniesienia ich na ołtarze, w Osięcinach odbyły się uroczystości dziękczynne, w ramach których dokonano symbolicznego gestu pojednania polsko-austriackiego. Przewodniczył im bp Wiesław Mering. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Kościoła ewangelicko-Augsburskiego i Kościoła Prawosławnego, obecni byli także goście z Austrii. Dopełnieniem uroczystości było odsłonięcie tablicy upamiętniającej pojednanie polsko-austriackie110.

Od wieków pielgrzymi zmierzali do Ostrowąsa, gdzie w 20. rocznicę Koronacji Obrazu Matki Bożej, w dniu 26.08.2006 r. Biskup Włocławski sprawował Eucharystię i poświęcił stacje różańcowe111. Trzykrotnie w latach 2006-2009 nawiedzał sanktuarium, m.in. konsultował z miejscowym proboszczem prowadzone przy kościele parafialnym prace remontowe. Pasterz Diecezji zorganizował i przewodniczył diecezjalnej pielgrzymce kapłanów w dniu 16.05.2013 r.112 

Troska pasterska bp. Meringa wyrażała się w wydaniu i ogłoszeniu dekretu ustanawiającego sanktuarium w Radziejowie, w dniu 14.09.2014 r.113. W następnym roku, przed uroczystościami koronacyjnymi, Ksiądz Biskup wystosował List Pasterski z zaproszeniem dla diecezjan na to wydarzenie114, a 16.08.2015 r. dokonał koronacji wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Radziejowie115.

Świątynię w Skulsku bp Wiesław Mering wyznaczył jako jeden z kościołów stacyjnych w Roku Jubileuszowym św. Pawła (2008—2009)116. Skulsk nazywany jest sanktuarium służb mundurowych. Dlatego posługa biskupia wyrażała się najpierw w kontynuacji pielgrzymek Duszpasterstwa Harcerek i Harcerzy. W dniu 5.06.2004 r., w programie znalazła się Msza św. oraz spotkanie w Mauzoleum Pamięci Harcerstwa, w ramach którego dokonano poświęcenia ziemi przywiezionej z cmentarza żabikowskiego, z Fortu VI w Poznaniu oraz z cmentarza na Rossie117. Ponowne spotkanie służb mundurowych odbyło się 2.06.2007 r., związane było z 10. rocznicą koronacji figury Matki Bożej Bolesnej, w ramach którego odbyła się Msza św., sprawowaną przez kapelanów służb mundurowych pod przewodnictwem bp. Meringa. Następnie odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Jana Pawła II, który ukoronował pietę skulską. Zwieńczeniem uroczystości był apel harcerski, w czasie którego Ksiądz Biskup poświęcił tabliczki epitafijne upamiętniające harcerzy, którzy odeszli na wieczna wartę118.

Kolejną spektakularną akcją Biskupa Włocławskiego były działania związane z przekazaniem kopii figury Matki Bożej ze Skulska do Kazachstanu. Abp Tomasz Peta z Astany zwrócił się z tą propozycją do bp Meringa w roku 2008, a wczesną wiosną 2009 ustalono kalendarz działania. Do września 2009 r. kopia była omadlana we włocławskim Karmelu. Uroczyste pożegnanie figury nastąpiło w Skulsku 6.09.2009 r. z udziałem biskupa diecezjalnego. W połowie września 2009 r., kopia piety ze Skulska została przekazana do Kazachstanu119. Dokonano tego na podstawie dekretu z 6.09.2009 r. ofiarującego figurę skulską do archidiecezji Astana120. W dniach 15-21.10.2009 r. w Kazachstanie przebywała delegacja diecezji pod przewodnictwem bp. Bronisława Dembowskiego. W dniu 18.10.2009 r. w tamtejszej katedrze przekazała pietę, która dalej trafiła do Malinowki, gdzie w czasach ZSRR istniał sowiecki obóz dla kobiet, a obecnie powstało sanktuarium maryjne121. Biskup Włocławski w dniach 12-19.10.2011 r. odbył podróż duszpasterską do Kazachstanu, w ramach której odwiedził sanktuarium w Malinowce122. Do posługi w tym sanktuarium bp W. Mering skierował również kapłana włocławskiego. 

Biskup Wiesław Mering w I niedzielę adwentu 2004 rozpoczął w Świnicach Warckich Jubileusz 100-lecia Urodzin i Chrztu św. Faustyny Kowalskiej, który zakończono Mszą św. w dniu 18.12.2005 r.123 W międzyczasie z peregrynacji po diecezji powrócił do Świnic obraz Miłosierdzia Bożego, który przez cztery lata wędrował, nawiedzając kolejne parafie124. Od początku swojej posługi pasterskiej Biskup Ordynariusz podjął szereg działań związanych z rozbudową sanktuarium, polecając zorganizować przez kolejne lata zbiórki ofiar na ten cel. 

Rozbudowa kościoła była wotum wdzięczności za 100-lecie urodzin s. Faustyny. Decyzję o rozbudowie podjęto 16.02.2004 r. Biskup Mering zlecił inż. Edwardowi Warcabie z Zakopanego przygotowanie projektu rozbudowy, w dniu 27.04.2004 r. podjął decyzję o wyborze koncepcji „wersja B”, polegającej na rozbudowie świątyni od strony plebanii. Kuria pismem z 30.04.2004 r. wskazała autorowi poprawki do projektu. Na spotkaniu w dniu 27.05.2004 r., w którym wzięli udział m.in. projektant mgr inż. E. Warcaba, mgr Marcin Rożej - konserwator ze Skierniewic, zaakceptowano kierunek rozbudowy. W dniu 29.06.2004 r. parafia podpisała umowę z autorem projektu, dotyczącego rozbudowy kościoła wraz z zapleczem. Projektant w dniu 25.10.2004 r. złożył w Starostwie Powiatowym w Łęczycy odpowiedne dokumenty125. 

Na spotkaniu z pielgrzymami 5.10.2004 r. Ksiądz Biskup poinformował obecnych o potrzebie rozbudowy kościoła i jego zaplecza i jednocześnie prosił o pomoc w tych pracach. W dniu 8.11.2004 r. Starostwo Powiatowe w Skierniewicach wydało zgodę na rozbudowę. Dnia 3.04.2005 r. bp Stanisław Gębicki poświęcił plac budowy i rozpoczęto prace przy rozbudowie sanktuarium126.

Natomiast 28.08.2005 r., w czasie uroczystości 100-lecia urodzin św. Faustyny, został poświęcony kamień węgielny i umieszczony w murach nowej części kościoła św. Kazimierza w Świnicach127. Uroczystości te transmitowała TV Polonia128. 

Ksiądz Biskup Mering podjął również starania o ustanowienie św. Faustyny patronką Ziemi Świnickiej. Ich uwieńczeniem były uroczystości 102. rocznicy urodzin i chrztu św. siostry Faustyny, w sierpniu 2007 r., gdy w czasie Mszy św. odprawianej przez bp. Wiesława został ogłoszony dekret Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Stolicy Apostolskiej, ustanawiający św. Faustynę Kowalską Patronką Ziemi Świnickiej. W ramach przygotowań do uroczystości odprawiono Nowennę do Miłosierdzia Bożego 1św. Faustyny Kowalskiej, a także odbyła się sesja Rady Gminy129. 

W sanktuarium świnickim Pasterz Diecezji uczestniczył przynajmniej w trzech uroczystościach religijnych w ciągu roku: w czerwcu - w spotkaniu dzieci pierwszokomunijnych; pod koniec sierpnia - w rocznicę urodzin i chrztu św. Faustyny; na początku października w spotkaniu wspólnot różańcowych. Plan uroczystości pierwszokomunijnych i różańcowych był podobny. Około godz. 10.00 pielgrzymi gromadzili się przy domku siostry Faustyny w Głogówcu, a następnie w procesji z jej relikwiami szli do kościoła parafialnego w Świnicach. O godz. 12.00 odprawiana była Msza św., a o 15.00 Koronka do Miłosierdzia Bożego130.

Świnice Warckie były związane z początkowymi latami życia Apostołki Miłosierdzia, czyli urodzeniem, chrztem i Komunią Świętą. Stąd decyzja Pasterza, który pragnął, aby to właśnie dzieci pierwszokomunijne co roku przybywały tu dziękować Bogu za pierwszy pełny udział we Mszy św. Od kilkunastu lat do Świnie przybywają liczne grupy dzieci wraz z katechetami, rodzicami i opiekunami. Spotkania takie miały miejsce co roku, z wyjątkiem roku 2011 (jubileusz katedry), zazwyczaj też przewodniczył im biskup Wiesław Mering. Oto przykładowe daty tych spotkań: 10.06.2005 r.131, 9.06.2006 r.132, 5.06.2007 r.133, 5.06.2008 r.134, 4.06.2009 r.135, 14.06.2012 r.136, 11.06.2013 r.137, 16.06.2015 r.138, 16.06.2016 r.139, 8.06.2017 r.140 oraz 12.06.2018 r.141.

Uroczystości sierpniowe były związane z rocznicą narodzin i chrztu świętej Faustyny. Stąd między innymi z okazji setnej rocznicy jej urodzin, w dniu 28.08.2005 r., został wmurowany kamień węgielny w ścianę rozbudowywanego kościół św. Kazimierza w Świnicach142, Natomiast w 110. rocznicę urodzin i chrztu św. Faustyny bp Wiesław Mering, w dniu 23.08.2015 r., poświęcił nową część sanktuarium. Uroczystości te transmitowała TV Polonia143.

Z kolejnymi rocznicami narodzenia dla nieba św. Faustyny związane zostały w sanktuarium świnickim spotkania różańcowe. Pierwotnie odbywały się jako coroczne Kongresy Różańcowe Diecezji Włocławskiej, a później jako spotkania Kół Różańcowych. Zazwyczaj przewodniczył im i słowo Boże głosił bp Wiesław Mering. I tak pierwsze odbyło się już 5.10.2004 r.144, a kolejne: 9.10.2005 r.145, 5.10.2007 r.146, 4.10.2008 r.147, 5.10.2009 r.148, 5.10.2010 r.149, 5.10.2012 r.150, 5.10.2013151, 4.10.2014 r.152, 5.10.2015 r.153, 8.10.2016 r.154, 7.10.2017 r.155.

Świnice byty też świadkiem pielgrzymki chorych i niepełnosprawnych do sanktuarium św. Faustyny. Odbyła się ona 23.05.2007 r.156. Centralnym punktem była Msza św. sprawowana przez Biskupa Włocławskiego. w trakcie pielgrzymki odbyło się spotkanie z Magdą Buczek — założycielką podwórkowych Kółek Różańcowych157. 

Niewątpliwym wyzwaniem był Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, który trwał od 8.12.2015 do 20.11.2016. Już w Niedzielę Miłosierdzia 12.04.2015 r. Ksiądz Biskup odprawił Mszę św. i wygłosił kazanie158. Wyznaczył również świątynię w Świnicach Warckich jako kościół, w którym można zyskać odpust jubileuszowy159. Podobnie było w Roku św. Pawła160.

Z Rokiem Jubileuszowym wiązały się Światowe Dni Młodzieży w Krakowie. W dniu 8.12.2015 r., inaugurując Rok Jubileuszowy, młodzież Diecezji Włocławskiej przygotowująca się do ŚDM zebrała się w sanktuarium na modlitewnym czuwaniu, prosząc o objęcie Miłosierdziem Bożym całego świata161. Ponieważ kościół w Świnicach został wskazany przez Biskupa Ordynariusza jako jedno z miejsc, w którym odbywać się będą Światowe Dni Młodzieży w diecezji, rozpoczęto działania organizacyjne, m.in. spotkania z władzami gminy. Jedno z nich odbyło się 9.03.2016 r. Obecni byli: wójt gminy, kustosz sanktuarium, dziekan uniejowski, koordynator diecezjalny ŚDM162. Tu również 18.06.2016 r. odbyło się spotkanie odpowiedzialnych z diecezjalnego centrum i wolontariatu ŚDM163. Uwieńczeniem tych przygotowań był dzień 22.07.2016 r., kiedy to w Świnicach odbyło się jedno ze spotkań etapu diecezjalnego ŚDM164.

W kościele pw. Wszystkich Świętych we Włocławku przy klasztorze ojców franciszkanów rozwijał się kult Matki Bożej. W związku z tym postanowiono Jej obraz koronować. W dniu 11.08.2009 r. bp Wiesław Mering wydał Dekret Ustanawiający Komisję ds. Przygotowania Uroczystości Koronacyjnej Obrazu Matki Bożej Łaskawej we Włocławku165. Następnie dekretem z 28.11.2009 r. ustanowił Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej Niezawodnej Nadziei we Włocławku166. Uroczystości koronacyjne poprzedziło Słowo Biskupa Włocławskiego przed Uroczystościami Koronacyjnymi Obrazu Matki Bożej z klasztoru Ojców Franciszkanów we Włocławku skierowane do wiernych, które odczytano w kościołach 26.09.2010 r.167 

Uroczystości koronacyjne odbywały się przez dwa dni: 1 i 2.10.2010 r. Pierwszego dnia — 1.10.2010 — wieczorem bp Józef Zawitkowski przewodniczył Mszy św., po której nastąpiło procesyjne przeniesienie obrazu Matki Bożej z kościoła pw. Wszystkich Świętych do katedry. Natomiast 2.10.2010 r. Mszy koronacyjnej, podczas której na wizerunek Maryi nałożono korony pobłogosławione przez papieża Benedykta XVI, przewodniczył Pasterz Diecezji, a homilię wygłosił bp Antoni Pacyfik Dydycz168.

Każdego roku w ramach swej posługi Biskup Ordynariusz wielokrotnie przybywał do tego sanktuarium na różne uroczystości. Należały do nich: Wigilia Uroczystości Ofiarowania Pańskiego przed Dniem Życia Konsekrowanego (1.02.)169, Uroczystość Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych (1.03.)170, Droga Krzyżowa ulicami miasta171, rocznica Koronacji Obrazu (2.10.)172, Wigilia Odpustu Wszystkich Świętych z procesją z relikwiami świętych (31.10.)173. 

Od wielu lat wierni gromadzili się we Włocławku w kaplicy przy tamie na Wiśle, przede wszystkim w przeddzień rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki w dniu 18.10. Uroczystościom przewodniczyli biskupi. Początkowo problemem był brak świątyni, stąd pierwsza część uroczystości odbywała się przy krzyżu na tamie, a druga — Msza św. — w katedrze174. Później, po powstaniu kaplicy, w niej odbywały się uroczystości. W 25. rocznicę męczeńskiej śmierci Sługi Bożego ks. J. Popiełuszki całość uroczystości 18.10.2009 r. odbyła się na tamie175.

Pilną więc potrzebą było wybudowanie świątyni (choć kaplicy) i zagospodarowanie terenu. A ponieważ 5.06.2009 r. rozpoczęto budowę Sanktuarium Męczeństwa Ks. J. Popiełuszki, stąd też 11.08.2009 r. bp Wiesław Mering wydał Dekret Ustanawiający Zespół ds. Projektu Zagospodarowania Miejsca Męczeńskiej Śmierci ks. J. Popiełuszki176. Budowla ta została poświęcona w dniu 5.06.2011 r., a jednocześnie wmurowano kamień węgielny pod mającą powstać świątynię. W tym też dniu ogłoszono dekret biskupa ustanawiający diecezjalne Sanktuarium Męczeństwa i Śmierci bł. ks. Jerzego Popiełuszki177. 

Ważną sprawą dla Pasterza Diecezji było również przypomnienie j upamiętnienie postaci bł. ks. Jerzego Popiełuszki, stąd zasugerował kustoszom tego miejsca — Braciom Pocieszycielom z Getsemani, wybudowanie muzeum poświęconego kapłanowi męczennikowi. Zostało ono poświęcone i otwarte przez bp. Meringa w dniu 7.06.2015 r. W muzeum znajdują się dwie sale kinowo-telewizyjne, gdzie zwiedzający obejrzą filmy, inscenizacje oraz materiały archiwalne, po których oprowadza wirtualny przewodnik. W kolejnym pomieszczeniu znajduje się sala interaktywna wraz ze stanowiskami multimedialnymi178. W dalszym ciągu nie powstała jeszcze główna świątynia sanktuarium, stąd też co pewien czas odbywają się spotkania Pasterza Diecezji z generałem Braci Pocieszycieli i proboszczem parafii w tej sprawie. Jedno z nich odbyło się 27.10.2017 r.179.

Kolejnym ważnym wydarzeniem dla rodzącego się sanktuarium była beatyfikacja ks. J. Popiełuszki, która odbyła się 6.06.2010 r., i następujące po niej uroczystości dziękczynne. Dlatego też w dniu 2.03.2010 r., biskup włocławski Wiesław Mering wydał Dekret Powołujący Komisję ds. Przygotowania Diecezjalnej Uroczystości Dziękczynnej za Beatyfikację ks. J. Popiełuszki180. Uroczystości te poprzedził List pasterski Biskupa Włocławskiego z okazji diecezjalnego dziękczynienia za beatyfikację ks. J. Popiełuszki, który odczytano w świątyniach dnia 22.08.2010 r.181. Uroczystości te miały następujący przebieg: 10.09.2010 r. odbył się koncert w Muzeum Diecezjalnym; 11.09.2010 r. sesja naukowa w WSD we Włocławku; a 12.09.2010 r. Mszą św. Dziękczynna182.

Kolejne uroczystości odbywały się albo w rocznicę beatyfikacji, albo w rocznicę męczeństwa; te ostanie odbywają się corocznie. 

W pierwszą rocznicę beatyfikacji ks. J. Popiełuszki 5.06.2011 r. bp Wiesław Mering sprawował Mszę św., w czasie której odczytano Dekret Ustanawiający Sanktuarium Męczeństwa ks. Jerzego Popiełuszki. Wmurowano także kamień węgielny (z Góry Konania w Jerozolimie) pod nowo powstającą świątynię (sanktuarium)183, Natomiast rocznica narodzin dla nieba bł. Jerzego była czczona systematycznie. I tak 18.10.2012 r., w wigilię 28. rocznicy, odprawiono Eucharystię, w czasie której Biskup Ordynariusz poświęcił tablicę ku czci ofiar tragedii smoleńskiej z 10.04.2010 r.184. Natomiast w kolejną rocznicę 18.10.2013 r., Pasterz Diecezji odprawił Mszę św. w intencji „kanonizacji ks. Jerzego i o błogosławieństwo dla całej Ojczyzny”185. 

W roku następnym przypadała 30. rocznica męczeństwa błogosławionego, dlatego 20.06.2014 r. Ksiądz Biskup wydał Dekret Ustanawiający Komitet Obchodów 30 Rocznicy Śmierci Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki186. Uroczystości te, transmitowane przez TV Trwam, odbyły się pod przewodnictwem bp. Meringa w dniach 17-18.10.2014 r.187.

W roku poprzedzającym beatyfikację ks. Jerzego, do miejsca jego męczeńskiej śmierci w dniu 13.05.2009 r. odbyła się IV Pielgrzymka Chorych i Niepełnosprawnych Diecezji Włocławskiej, której przewodniczył bp Bronisław Dembowski188. 

Sanktuarium było również miejscem obchodów 90-lecia Zgromadzenia Braci Pocieszycieli z Getsemani, którego ukoronowaniem była uroczystość przewodnictwem bp. Wiesława Meringa w dniu 23.04.2013 x.189 

Od lat dziewięćdziesiątych XX w., w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli, w którym ochrzczono i bierzmowano Św. Maksymiliana Kolbe, obchodzono Dni Maksymilianowskie, które odbywały się w październiku, na pamiątkę jego kanonizacji. Ich IX edycja odbyła się 11.10.2004 r. Obecni byli na tym spotkaniu pielgrzymi z Polski, Japonii i Włoch190. Kolejna edycja odbyła się od 2 do 9.10. 2005 r191, a XI w dniach 8—15.10.2006 r. Centralnym punktem spotkania była Eucharystia sprawowana 9.10.2006 r., której przewodniczył i homilię wygłosił bp Wiesław Mering. Mszę św. transmitowały Radio Maryja i TV Trwam192. 

Kolejny cykl uroczystości ku czci św. Maksymiliana z udziałem Pasterza Diecezji odbywał się w Zduńskiej Woli z racji urodzin i chrztu świętego, a więc w styczniu. 

I tak z racji 110. rocznicy urodzin i chrztu, Ordynariusz Włocławski odprawił Mszę św. 11.01.2004 r. Uroczystości transmitowała TV Polonia193. W dniu 9.01.2011 r. Pasterz Diecezji przewodniczył Mszy św. w 117. rocz. nicę urodzin i chrztu św. Maksymiliana. Rozpoczynała ona również „Rok św. Maksymiliana” w diecezji włocławskiej. Również ta uroczystość była relacjonowana przez Radio Maryja i TV Trwam194. Podobne uroczystości odbywały się również 10.01.2016 r.195 i 7.01. 2018 r.196. Ponadto w dniu 19.01.2018 r. odbyło się tam nabożeństwo ekumeniczne również pod przewodnictwem bp. Wiesława Meringa197. 

Z racji wyjątkowości miejsca, jakim był kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli, Biskup Włocławski podjął starania, aby tej świątyni nadano tytuł bazyliki. W ramach tych działań 9.05.2008 r. wystosował pismo do Konferencji Episkopatu Polski z prośbą o poparcie swoich starań198. Działania te zostały uwieńczone sukcesem i dekretem z dnia 24.11.2008 r. Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów nadała kościołowi Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zduńskiej Woli tytułu Bazyliki Mniejszej199. Ten dekret ogłoszono w czasie uroczystości z racji 115. rocznicy urodzin i chrztu św. Maksymiliana w dniu 11.01.2009 r.200.

Wyjątkowym wydarzeniem w życiu sanktuarium, w dniu 13.10.2012 r., była Pielgrzymka Rodzin do Sanktuarium Chrztu św. Ojca Maksymiliana w Roku Wiary, która odbyła się pod przewodnictwem bp. Wiesława Meringa. W programie pielgrzymki zaplanowano: konferencję dr. Antoniego Zięby, procesję fatimską, koncert młodzieży, Eucharystię, a także sakrament małżeństwa oraz przyrzeczenie kapłanów pracujących w parafii co do prowadzenia comiesięcznej katechezy dla dorosłych i młodzieży201. 

Biskup Włocławski również uczestniczył w Zduńskiej Woli w uroczystościach odpustowych 15.08.2013 r. w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny202. Wyznaczył też to sanktuarium na miejsce jubileuszowe w ramach Roku św. Pawła203. 

3. Powoływanie nowych sanktuariów i troska o istniejące 

Po zaprezentowaniu informacji ukazujących posługę biskupa Wiesława Alojzego Meringa wobec sanktuariów diecezji włocławskiej, poniżej dokonamy pewnych podsumowań. 

Niewątpliwie podstawową kwestią dotycząca troski Biskupa Włocławskiego o sanktuaria było uporządkowanie spraw prawnych, a więc powołanie do istnienia sanktuariów na terenie diecezji. Otóż na 14 sanktuariów funkcjonujących na interesującym nas terenie dwanaście (Błenna — 2014; Brdów — 2018; Dobrów — 2006; Galew — 2013; Licheń — 2006; Osięciny — 2010; Ostrowąs — 2013; Radziejów — 2014; Włocławek Matki Bożej Łaskawej — 2013; Włocławek bł. ks. J. Popiełuszki —2011; Zduńska Wola - 2004) powołał do istnienia bp Wiesław Mering. Jedno (Świnice Warckie) erygował bp Bronisław Dembowski, a jedno prawdopodobnie nie ma takiego dokumentu (Charłupia Mała). 

Kolejną istotną czynnością jest kwestia koronacji obrazów lub figur, które znajdują się w tych sanktuariach. Na 8 przedstawień koronowanych, bp Wiesław Mering koronował trzy: Błenna — 2015; Radziejów - 2015; Włocławek Matki Bożej Łaskawej — 2010; papież Jan Paweł Il — dwie (Brdów, Skulsk); po jednej, kard. Stefan Wyszyński (Licheń), kard. Józef Glemp (Ostrowąs), bp Karol Radoński (Charłupia). 

Obecny Ordynariusz Włocławski dla istniejących sanktuariów uzyskał przywileje od Stolicy Apostolskiej. Dla świątyń w Zduńskiej Woli (2004)204 w Licheniu (2005)205 uzyskał tytuł Bazyliki Mniejszej. 

Uzyskał również dla czczonych w Osięcinach bł. ks. W. Matuszewskiego j ks. J. Kurzawy tytuł Patronów Gminy Osięciny206, a dla czczonej w sanktuarium świnickim św. Faustyny Kowalskiej — tytuł Patronki Ziemi Świnieckiej207.

Warto również zauważyć niezwykłe działanie, jakim było przekazanie kopii piety skulskiej do powstającego w Malinowce sanktuarium, które ma przyczynić się do odrodzenia duchowego Kazachstanu208.

Biskup Wiesław Mering rozsławiał sanktuaria Diecezji Włocławskiej przez sprawowanie uroczystych liturgii transmitowanych zarówno przez TV Polonia i TV Trwam, jak i Radio Maryja. Transmisje odbyły się m.in. z: Brdowa209, Galewa210, Świnie Warckich211, Włocławka sanktuarium bł. ks. J. Popiełuszki212, Zduńskiej Woli213.

Warto również zauważyć, że dzięki posłudze biskupiej sanktuaria wpisują się w działalność duszpasterską wobec różnych grup społecznych diecezji włocławskiej. I tak kapłani pielgrzymowali do różnych sanktuariów; dzieci pierwszokomunijne do Świnice Warckich, młodzież gimnazjalna III klas do Lichenia, środowiska wiejskie i robotnicze również do Lichenia, wspólnoty różańcowe do Świnice Warckich, a wspólnoty rodzinne odbywały pielgrzymkę do Zduńskiej Woli. Natomiast uroczystości odpustowe i jubileuszowe w poszczególnych sanktuariach służą ewangelizacji całej społeczności diecezji. Troska biskupa związana była również z rozbudową sanktuariów. Najpierw zauważmy rozbudowę sanktuarium w Świnicach Warckich214, następnie budowę Muzeum Męczeństwa Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki we Włocławku215, rozbudowę budynku parafialnego w Osięcinach, przebudowę prezbiterium w Charłupi Małej216, remont kościoła w Ostrowąsie, a zapewne i rozbudowa sanktuarium licheńskiego była konsultowana z Księdzem Biskupem. 

Potwierdzeniem troski Pasterza Diecezji o sprawy sanktuariów są spotkania, jakie odbywał z kustoszami tych świątyń. Takowe odbyło się 12.01.2018 r., wtedy Ksiądz Biskup przyjął kapłanów posługujących w Brdowie, Błennej, Osięcinach, Skulsku i Radziejowie217. Podobne odbyło się 26.02.2018 r. z władzami Zgromadzenia Księży Marianów i przedstawicielami sanktuarium licheńskiego218. 

*     *     * 

Ksiądz Biskup Wiesław Alojzy Mering, kierując diecezją zgodnie z nauczaniem Kościoła, wykonuje urząd nauczycielski, pasterski i kapłański. Troską swoją obejmuje wszystkich swoich diecezjan i wszystkie sprawy związane z funkcjonowaniem instytucji wchodzących w skład diecezji. Stąd sprawy związane z istnieniem i działaniem sanktuariów nie wyczerpują szerokiej gamy jego posługi. Jest to niewątpliwie jeden z ważnych elementów tej działalności. 

Powyższy artykuł przybliżył nam działania biskupa Wiesława Meringa w tej dziedzinie. W jego treści zauważono bowiem zarówno troskę o powstawanie sanktuariów, jak i posługę biskupią wobec tych miejsc kultu.  

PRZYPISY

1. 1. Dokumenty Soboru Watykańskiego II. 

   2. O sanktuariach w KPK kan. 1230-1234, a także E. Sztafrowski, Podręcznik prawa kanonicznego, t. 4, Warszawa 1986, s. 244-246. 

   3. www.parafia-blenna.pl 

   4. „Miesięcznik Diecezji Włocławskiej - Kronika” (MDWł), 97(2014), s. 1051-1053.

   5. www.parafia-blenna.pl 

   6. www.brdow-paulini.pl. 

   7. MDWł, 101(2018), s. 281. 

   8. Tamże, s. 281-282. 

   9. www.charmala.webd.pl. 

   10. Aneks do Dekretu o Odpustach na Rok św. Pawła w Diecezji Włocławskiej, zob. MDWł, 91(2008), s. 663-664. 

   11. „Rocznik Diecezji Włocławskiej” (RDWł), 2011, s. 424. 

   12. Tamże.

   13. MDWł, 96(2013), s. 679-680.

   14. www.lichen.pl.

   15. Tamże.

   16. Tamże.

   17. Zob. Archiwum Kurii Diecezjalnej Włocławskiej, Dekret erygujący sanktuarium w Licheniu z dnia 8.12.2006.

   18. RDWł, 2011, s. 240.

   19. MDWł, 93(2010), s. 591-593, 773-774.

   20. H. Witczak, Z dziejów parafii i sanktuarium Pani Kujaw w Ostrowąsie, „Studia Włocławskie”, 12(2009), s. 197-209.

   21. www.ostrowas.pl.

   22. RDWł, 2011, s. 207 

   23. Archiwum Parafialne w Ostrowąsie, Dekret z dnia 31.05.2013 nr 735/2013.

   24. www.franciszkanie-radziejow.pl. 

   25. MDWł, 97(2014), s. 1053-1054. 

   26. www.franciszkanie-radziejow.pl. 

   27. RDWł, 2011, s. 871-872. 

   28. Tamże. 

   29. www.swfaustyna.pl. 

   30. MDWł, 90(2007), s. 1042. 

   31. www.wloofm.webd.pl. 

   32. MDWł, 92(2009), s. 1231-1232. 

   33. www.wloofm.webd.pl; RDWł, 2011, s. 149. 

   34. Tamże, s. 188. 

   35. MDWł, 94(2011), s. 813-814.

   36. www.bazylikawnmp.pl. 

   37. Tamże. 

   38. MDWł, 91(2009), s. 222-235.

   39. MDWł, 97(2014), s. 1051-1053. 

   40. MDWł, 98(2015), s. 575.

   41. Tamże, s. 760n. 

   42. Tamże, s. 926-930, 1048-1055. 

   43. MDWł, 99(2016), s. 979n. 

   44. MDWŁ, 100(2017), s. 971. 

   45. „Kronika Diecezji Włocławskiej” (KDW4), 87(2004), s. 349.

   46. MDWł, 91(2008), s. 662-663. 

   47. MDWł, 93(2010), s. 495-496.

   48. MDWł, 101(2018), s. 332-334. 

   49. Tamże, s. 354. 

   50. MDWł, 98(2015), s. 563n.

   51. MDWł, 99(2016), s. 501-502.

   52. MDWł, 101(2018), s. 281—282. 

   53. KDWł, 87(2004), s. 220. 

   54. Tamże, s. 489. 

   55. MDWł, 89(2006), s. 950. 

   56. MDWł, 91(2008), s. 939. 

   57. MDWł, 97(2014), s. 1105-1107.

   58. MDWł, 100(2017), s. 1015-1022, 1074—1077, 1085.

   59. MDWł, 90(2007), s. 448, 582-583.

   60. MDWł, 95(2012), s. 479—480. 

   61. MDWł, 91(2008), s. 373, 582—583.

   62. Tamże, s. 663—664. 

   63. MDWł, 89(2006), s. 497. 

   64. MDWł, 90(2007), s. 37-38. 

   65. Tamże, s. 587, 

   66. MDWłŁ, 91(2008), s, 662—663. 

   67. MDWł, 96(2013), s. 679-680. 

   68. MDWł, 100(2017), s. 894-900, 974.

   69. MDWł, 101(2018), s. 341-343. 

   70. KDWł, 87(2004), s. 26. 

   71. Tamże, s. 339. 

   72. KDWł, 88(2005), s. 23 

   73. Tamże, s. 363-364. 

   74. KDWł, 88(2005), s. 433-434, 438-439.

   75. MDWł, 89(2006), s. 849—850.

   76. MDWł, 90(2007), s. 796.

   77. MDWł, 93(2010), s. 774-775.

   78. MDWł, 91(2008), s. 596.

   79. MDWł, 92(2009), s. 674—675.

   80. KDWł, 87(2004), s. 274-276; MDWł, 95(2012), s. 484.

   81. MDWł, 90(2007), s. 497.

   82. MDWł, 91(2008), s. 489.

   83. MDWł, 92(2009), s. 680.

   84. MDWł, 96(2013), s. 999-1001.

   85. MDWł, 101(2018), s. 589-590.

   86. MDWł, 95(2012), s. 484.

   87. MDWł, 92(2009), s. 799-801.

   88. MDWł, 99(2016), s. 502-503, 749-750. 

   89. KDWł, 87(2004), s, 213; MDWI, 92(2009), s, 813.

   90. MDWł, 89(2006), s, 749; 91(2008), s, 711; 92(2009), s. 816. 878

   91. KDWł, 87(2004), s. 415; MDWł, 91(2008), s, 712, 878, 880

   92. MDWł, 96(2013), s. 1001-1002.

   93. MDWł, 97(2014), s, 942-943.

   94. MDWł, 98(2015), s, 896-897.

   95. MDWł, 99(2016), s. 887-888.

   96. MDWł, 100(2017), s. 918, 1171-1172, 1208.

   97. MDWł, 98(2015), s. 281n.

   98. MDWł, 92(2009), s. 457.

   99. MDWł, 92(2009), s, 457, 682.

   100. MDWł, 91(2008), s. 662-663.

   101. MDWł 98(2015), s. 1349-1350. 

   102. MDWł, 99(2016), s. 857n, 908-911.

   103. MDWł, 100(2017), s. 918-919.

   104. Tamże, s. 955-956.

   105. Tamże, s. 956-958.

   106. Tamże, s. 958-960.

   107. KDWł, 88(2005), s. 299.

   108. MDWł, 93(2010), s. 490-491, 591-593.

   109. MDWł, 90(2007), s. 280-281. 

   110. MDWł, 91(2008), s. 590-591. 

   111. MDWł, 89(2006), s. 875. 

   112. MDWł, 96(2013), s. 462. 

   113. MDWł, 97(2014), s. 1063n. 

   114. MDWł, 98(2015), s. 760n. 

   115. Tamże, s. 930-934, 1056-1062.

   116. MDWł, 91(2008), s. 662-663.

   117. KDWł, 87(2004), s. 340. 

   118. MDWł, 90(2007), s. 667-668.

   119. MDWł, 91(2008), s. 937-938. 

   120. MDWł, 92(2009), s. 1024-1025, 1058-1060.

   121. Tamże, s. 1152-1156. 

   122. MDWł, 94(2011), s. 1179-1189. 

   123. MDWł, 89(2006), s. 94-95. 

   124. KDWł, 87(2004), s. 21-22. 

   125. swfaustyna.pl. 

   126. KDWł, 88(2005), s. 449-450. 

   127. Tamże, s. 510-512. 

   128. MDWł, 98(2015), s. 934n, 1062n.

   129. MDWł, 90(2007), s. 795. 

   130. www.s3wfaustyna.pl.

   131. KDWł, 88(2005), s. 363.

   132. MDWł, 89(2006), s. 738—739.

   133. MDWł, 90(2007), s. 671-672.

   134. MDWł, 91(2008), s. 693-694.

   135. MDWł, 92(2009), s. 792—794.

   136. MDWł, 95(2012), s. 484-485.

   137. MDWł, 96(2013), s. 588—589.

   138. MDWł, 98(2015), s. 799n.

   139. MDWł, 99(2016), s. 593, 768.

   140. MDWł, 100(2017), s. 782—784.

   141. MDWł, 101(2018), s. 553.

   142. KDWł, 88(2005), s. 510-512.

   143. MDWł, 98(2015), s. 934n, 1062n.

   144. KDWł, 87(2004), s. 452-453 

   145. KDWł, 88(2004), s. 541. 

   146. MDWł, 90(2007), s. 1041. 

   147. MDWł, 91(2008), s. 1040—1042.

   148. MDWł, 92(2009), s. 1052. 

   149. MDWł, 93(2010), s. 805. 

   150. MDWł, 95(2012), s. 833-834.

   151. MDWł, 96(2013), s. 1002—1003.

   152. MDWł, 97(2014), s. 943. 

   153. MDWł, 98(2015), s. 1090. 

   154. MDWł, 99(2016), s. 888. 

   155. MDWł, 100(2017), s. 919, 1173-1175, 1208.

   156. MDWł, 90(2007), s. 449—450.

   157. Tamże, s. 563—564. 

   158. MDWł, 98(2015), s. 557-553.

   159. Tamże, s. 1349-1350.

   160. MDWł, 91(2008), s. 662-663.

   161. MDWł, 99(2016), s. 88-89.

   162. Tamże, s. 379. 

   163. Tamże, s. 769. 

   164. Tamże, s. 906-908. 

   165. MDWł, 92(2009), s. 850-851.

   166. Tamże, s. 1231-1232. 

   167. MDWł, 93(2010), s. 906-907.

   168. Tamże, s. 804-805, 1041-1043.

   169. MDWł, 101(2018), s. 351-352.

   170. Tamże, s. 441-443. 

   171. Tamże, s. 456-457.

   172. Uroczystości 6.10.2013, w trzecią rocznicę koronacji. Zob. MDWł, 96(2013), 8. 1248-1249. 

   173. Tamże, s. 1355n. 

   174. MDWł, 88(2005), s. 602-603; 90(2007), s. 1050.

   175. MDWł, 92(2009), s. 1089-1093, 1156-1158.

   176. Tamże, s. 851.

   177. MDWł, 94(2011), s. 813-814.

   178. www.pomorska.pl.

   179. MDWł, 100(2017), s. 1212. 

   180. MDWł, 93(2010), s. 369-370. 

   181. Tamże, s. 784-790. 

   182. Tamże, s. 369-370. 

   183. MDWł, 94(2011), s. 813-814. 

   184. MDWł, 95(2012), s. 1079-1085, 1109-1110.

   185. MDWł, 96(2013), s. 1264n. 

   186. MDWł, 97(2014), s. 928-929. 

   187. Tamże, s. 1083-1085, 1187-1191, 1244-1248. 

   188. MDWł, 92(2009), s. 521. 

   189. MDWł, 96(2013), s. 562-567, 599-601.

   190. KDWł, 87(2004), s. 542-543.

   191. KDWł, 88(2005), s. 600.

   192. MDWł, 89(2006), s. 1044-1045.

   193. KDWł, 87(2004), s. 26. 

   194. MDWł, 94(2011), s. 183-186.

   195. MDWł, 99(2016), s. 169-171.

   196. MDWł, 101(2018), s. 234.

   197. Tamże, s. 236.

   198. MDWł, 91(2008), s. 56

   199. MDWł, 92(2009), s. 222-225.

   200. www.bazylikawnmp.pl. 

   201. MDWł, 95(2012), s. 1099-1104.

   202. MDWł, 96(2013), s. 981n. 

   203. MDWł, 91(2008), s. 662-663. 

   204. MDWł, 92(2009), s. 222-225.

   205. KDWł, 88(2005), s. 433-434, 438-439.

   206. MDWł, 90(2007), s. 280-281.

   207. Tamże, s. 795.

   208. MDWł, 91(2008), s. 937-938.

   209. MDWł, 101(2018), s. 332-334.

   210. Tamże, s. 341-343.

   211. MDWł, 98(2015), s. 934n, 1062n.

   212. MDWł, 97(2014), s. 1083-1085, 1187-1191, 1244-1248. 

   213. KDWł, 87(2004), s. 26; MDWŁ, 89(2006), s, 1044-1045; 94(2011), s. 183-186.

   214. KDWł, 87(2004), s. 136; 101(2018), s. 407-408. 

   215. MDWł, 98(2015), s. 755-759.

   216. KDWł, 87(2004), s. 220.

   217. MDWł, 101(2018), s. 235.

   218. Tamże, s. 336-337.