Ks. dr hab. Józef Szymański

Data i miejsce urodzenia:

11 lutego 1963 r. w Turku


Profesor Akademii Pomorskiej w Słupsku obecnie Uniwersytet Pomorski w Słupsku

W 1982 r. podjął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku. Tytuł magistra teologii uzyskał na Wydziale Teologii KUL w 1988 r. 22 maja tegoż roku, przyjął święcenia kapłańskie.

Od 1 lipca wikariusz parafii Chocz, k. Pleszewa, a od 1 lipca 1990 r. wikariusz parafii Godziesze Wielkie, k. Kalisza.

Od lipca 1991 r. duszpasterz, katecheta i nauczyciel języka polskiego wśród Rodaków, w Związku Radzieckim (parafia Murafa - obwód winnicki, Ukraina). W następnym roku administrator parafii Żmerynka, przez następne dwa lata (1993-1995) duszpasterz, organizator duszpasterstwa w Kirowogradzie.

Po powrocie z Ukrainy, od roku 1995 doktorant w Instytucie Historii Kościoła KUL. 22 kwietnia 2002 r. uzyskał doktorat na KUL. Tytuł rozprawy Kościół katolicki w obwodzie winnickim na Podolu w latach 1941-1964, - promotor: ks. prof. zw. dr hab. Zygmunt Zieliński.

Od 1 lutego 2003 r. - adiunkt w Instytucie Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL. Od 1 marca 2005 r. – do 30 czerwca 2006 r. dyrektor tegoż Instytutu.

19 lutego 2014 r. w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych (specjalność historia).

Od 1 października 2016 r. - profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii i Politologii Akademii Pomorskiej w Słupsku. Od tomu 25(2004) „Studiów Polonijnych” - członek Komitetu Redakcyjnego, (od tomu 25 do 33) sekretarz i redaktor naczelny (t. 27).

Od 2010 r. członek Rady Naukowej "Roczników Kolbuszowskich" Od 2011 r. członek Światowej Rady Badań nad Polonią i Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

W 2005 r. powołany przez Ministra Skarbu Państwa w skład Rady Pomocy Polakom na Wschodzie. W tymże samym roku powołany również przez Rektora Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, w skład Rady Naukowo-Programowej Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców, na kadencję w l. 2005-2008.

W 2009 r. za prace badawcze i wkład w rozwijaniu współpracy międzynarodowej, w popularyzacji kultury naszych wschodnich sąsiadów - laureat Nagrody Honorowej Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód „Mickiewicz-Puszkin”.

Zainteresowania naukowe obejmują historię XIX i XX w., losy Polaków, dzieje Kościoła katolickiego, dzieje Polonii i duszpasterstwa polonijnego w świecie, biografistykę, edytorstwo źródeł, i leksykografię. Jest autorem ponad 130 publikacji.

WYKAZ PUBLIKACJI 

 

 Wykaz publikacji

2022

Sprawozdanie ks. dr. Henryka Hilchena z pracy wśród robotników polskich we Francji w czasie tygodni letnich 1924 roku, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 118(2022), s. 457-480. https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12295

2021

Parafia św. Stanisława Kostki w Chicago i jej duszpasterze w latach 1867-1899 na łamach „Dziennika Chicagowskiego”, „Scripta Historica”, t.27, 2021, s. 9-40.

https://ssh.apsl.edu.pl/images/NR27/272Szymaski.pdf

Początki Polskiego Domu Emigracyjnego w Nowym Yorku na łamach „Dziennika Chicagoskiego” pod koniec XIX wieku (1891-1897), „Studia Polonijne”, nr 42, 2021, s. 385-405. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/16717/15872

Prymas Stefan Wyszyński wobec Polskiej Misji Katolickiej we Francji, [w:] Kardynał Stefan Wyszyński: Prymas, Mąż Stanu, Błogosławiony, red. T. Ceynowa, Radom 2021, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego

2020

Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, T. III, Rzeszów 2020. Wydawnictwo Bonus Liber.

https://www.academia.edu/43974034/Duszpasterze_Polonii_i_Polak%C3%B3w_za_granic%C4%85_Tom_3

Kaszubscy duszpasterze w służbie rodakom w Stanach Zjednoczonych, w: Emigracja kaszubska. Zjawisko. Ludzie. Ośrodki, red. D. Kalinowski, Słupsk- Wejherowo 2020, s. 89-98.

Parafia w Meriden i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 114(2020), s. 387-404.

https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/8753

Parafia NSPJ w New Britain i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1894-1920, "Studia Polonijne" 41(2020), s. 145-164.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/14412/14082

Zasób archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji, w: Archiwa Przełomu 1989-1991. Wspólny projekt Kancelarii Prezydenta RP i Kancelarii Senatu. Kościół katolicki i społeczeństwo w okresie przełomu. Od Jana Pawła II do Niepodległości. Materiały z VIII ogólnopolskiego seminarium, Warszawa 2020, s. 259-268.

2019

Tworzenie struktur parafialnych i życia religijnego w Słupsku w latach 1945-1948, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 112(2019), s. 397-417.

https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/6371

Opieka duszpasterska nad Polakami w Danii (1892-1939), "Studia Polonijne" 40(2019), s. 339-372. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/10964/10267

(Współautor - ks. Sławomir Zych), Polska Misja Katolicka we Francji w świetle protokołu ze Zjazdu Duchowieństwa Polskiego odbytego w Clamart w 1945 r., w: Polacy i ich duszpasterze we Francji. Studia i szkice, red. J. Gołębiewski, P. Sieradzki, ks. S. Zych, Rzeszów - Lublin 2019, s. 105-169. Wydawnictwo Bonus Liber.

2018

Parafie i duchowieństwo polskie w USA w walce o niepodległość Polski, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 110(2018), s. 395-414.

https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/9661

Opieka duszpasterska wśród Polaków we Francji w świetle protokołu ze Zjazdu Duchowieństwa Polskiego odbytego w Clamart w 1938 roku, "Studia Polonijne" 39(2018), s. 339-372. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3826/3799

Uwarunkowania społeczno-polityczne posługi duszpasterskiej ks. prałata Jana Giriatowicza w Słupsku, w: Ksiądz prałat Jan Giriatowicz. Kapłan i społecznik, red. D. Kalinowski, Słupsk 2018, s. 89-98.

Formy aktywności Związku Narodowego Polskiego u progu niepodległości Polski w świetle "Dziennika Związkowego", w: Rola emigracji polskiej w odzyskaniu niepodległości w 1918 r., red. Ks. Waldemar Gliński, Warszawa 2018, s. 327-340.

Duchowieństwo parafii Sadlno od połowy XIX wieku do II wojny światowej, "Studia z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Wielkopolskiego" Bydgoszcz - Wierzbinek 8(2018), s. 81-101.

2017

Opieka duszpasterska nad Polakami w Harbinie, "Studia Polonijne" 38(2017), s. 37-59.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3682/3770

Obrzędowość świecka jako środek przekazu idei, wyobrażeń i uczuć w propagowaniu światopoglądu materialistycznego wśród ludzi radzieckich (na przykładzie obwodu winnickiego USRR), w: Kościół Katolicki w Europie Środkowo – Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917 – 1990), red. M. Krzysztofiński, Ks. J. Wołczański, Rzeszów Lwów 2017, s. 223-238.

2016

Kościół katolicki w trosce o emigrację z ziem polskich na przełomie XIX i XX w., "Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie", nr 4, 2016, s. 107-122.

Parafia w Mąkoszynie na przełomie XIX i XX wieku w świetle akt wizytacyjnych, "Studia Włocławskie" 18(2016), s. 465-476. http://studiawloclawskie.org/2016/06/studia-wloclawskie-tom-18-2016/.

Początki polskojęzycznej prasy katolickiej w Stanach Zjednoczonych (do roku 1890), "Scripta Historica" 22(2016), s. 47-62. http://ssh.apsl.edu.pl/baza/wydawn/ssh022/47-62.pdf  

Represje carskie wobec duchowieństwa diecezji kujawsko-kaliskiej po powstaniu styczniowym, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 105(2016), s. 303-328.

https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/12070

2015

Duszpasterstwo polonijne - próba definicji, w: W kręgu badań nad Polonią i duszpasterstwem polonijnym. Istota i metodologia, red. Ks. S. Zych, B. Walicki, Lublin - Sokołów Małopolski 2015, s. 61-77.

Granice diecezji kujawsko-kaliskiej, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 104(2015), s. 305-315.

Ks. Wacław Tokarek - w służbie jednego Kościoła, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" 103(2015), s. 273-284. https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/12039

Przejawy oporu społecznego wiernych Kościoła rzymskokatolickiego wobec władz komunistycznych w obwodzie winnickim (USRR) w latach 1944-1965, w: Kościół Katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917-1990), T. 1, red. M. Krzysztofiński, ks. J. Wołczański, Rzeszów Stalowa Wola Lwów 2015, s. 101-118.

2014

Rola polonijnej prasy katolickiej we Francji w okresie międzywojennym w zachowaniu i  obronie narodowych i religijnych wartości wychodźstwa polskiego na przykładzie "Polaka we Francji", w: Czasopisma archiwów, bibliotek i muzeów Kościoła katolickiego, red. W. W. Żurek, Lublin 2014, s. 293-317.

Wenezuela, Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka, 20(2014), kol. 369-370.

Węgry, Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka, 20(2014), kol. 412-413.

Włochy, Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka, 20(2010), kol. 776-777.

Z Armii Krajowej do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ks. kpt. Mieczysław Bossowski, "Biuletyn informacyjny" - Miesięcznik Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, grudzień 2014, R. XXIV, 12(296), s. 66-73.

2013

Opieka duszpasterska nad Polakami we Francji do 1926 roku w ocenie ambasadora Alfreda Chłapowskiego, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 100(2013), s. 387-401.

https://czasopisma.kul.pl/abmk/article/view/11967

Szwajcaria I. Kościół katolicki A. Dzieje; B. Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 19(2013), kol. 168-172.

Szwecja II. Kościół katolicki A. Dzieje; B. Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 19(2013), kol. 187-189.

Turcja I. Kościół katolicki C. Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 19(2013), kol. 1150-1151.

Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Szwajcarii do 1935 r., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 99(2013), s. 235-244.

Związek Robotników Polskich w Danii w trosce o zachowanie tożsamości narodowej rodaków w 1933 roku,„Studia Polonijne” 34(2013), s. 165-178.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3644/3733

2012

Kościół katolicki na obszarze Europy Wschodniej, w: Europa Wschodnia. Skrypt dla uczestników studiów podyplomowych w zakresie studiów wschodnich, red. H. Łaszkiewicz, I. Wodzianowska, Lublin 2012, s. 115-130.

"Nie chcemy tego ukrywać" - oczami świadków. Sytuacja duszpasterstwa polonijnego w Północnej Francji w 1928 roku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 98(2012), s. 367-377.

Obraz duszpasterstwa polskojęzycznego w Europie na podstawie wizytacji rektora Polskiej Misji Katolickiej w Belgii, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 97(2012), s. 341-356.

Portugalia. Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 16(2012), kol. 21.

Portugalia. Kościół katolicki, Encyklopedia Katolicka 16(2012), kol. 18-21.

Przybylski Jakub, Encyklopedia Katolicka 16(2012), kol. 735.

Radziejewski Jan, Encyklopedia Katolicka 16(2012), kol. 1115-1116.

Szansa czy zagrożenie dla Kościoła lokalnego? Polscy imigranci w Unii Europejskiej, „Studia Polonijne” 33(2012), s. 5-26. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3619/3708

Z dziejów opieki duszpasterskiej nad Polakami w Danii w 1927 roku, „Studia Polonijne” 33(2012), s. 155-168. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3627/3716

2011

Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, T. II, Lublin 2011.

https://www.academia.edu/36739511/Duszpasterze_Polonii_i_Polak%C3%B3w_za_granic%C4%85_Tom_2

Ksiądz Witold Dariusz Dzięcioł – świadectwo więźnia obozów koncentracyjnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 96(2011), s. 179-194.

Pitass, Pitas Aleksander, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 735.

Pitass, Pitas Jan Kajetan, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 735-736.

Plater-Broel Leon, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 800.

Polacy w Belgii – dawniej i dziś, w: Belgia we wspomnieniach pracowników KUL po drugiej wojnie światowej, red. ks. E. Walewander, Lublin 2011, s. 19-58.

Polonijne duszpasterstwo, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 1140-1146.

Polonijne organizacje, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 1146-1152.

Polska Misja Katolicka, Encyklopedia Katolicka 15(2011), kol. 1316-1317.

Stan i sytuacja Polonii adampolskiej w końcu lat 20.- tych XX w. w relacjach: podróżnika i duszpasterza, „Studia Polonijne” 32(2011), s. 197-210.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3613/3644

Z dziejów opieki duszpasterskiej nad Polakami w Holandii w 1927 roku, w: Artem historicam aliis tradere. Księga pamiątkowa ku czci Księdza profesora Anzelma Weissa, red. ks. W. Bielak i in., Lublin 2011, s. 353-366.

Z dziejów walki o dusze. Polskie władze kościelne i świeckie w trosce o rodaków w Holandii. Relacja z 1928 r., „Roczniki Historii Kościoła” 3/58(2011), s. 199-211.

2010

Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, T. I, Lublin 2010.

https://www.academia.edu/36739486/Duszpasterze_Polonii_i_Polak%C3%B3w_za_granic%C4%85

Nowa Zelandia. Kościół katolicki, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 20-21.

Nowa Zelandia. Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 23-24.

Olędzki Józef, bp, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 516.

Opieka duszpasterska nad Polakami w Finlandii, „Studia Polonijne” 31(2010), s. 25-45.

Oslo – diec., Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 896-897.

Orzeł Biały”, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 871.

Orzeł Polski”, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 874-875.

Ożga Samuel bp, Encyklopedia Katolicka 14(2010), kol. 1072.

Relacja ks. M. Szwabińskiego z 1927 roku o sytuacji Wychodźstwa polskiego w okręgu Liège (Belgia), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 93(2010), s. 291-299.

Sprawozdanie Wilhelma Hoffmanna MSF z 1929 roku o sytuacji Wychodźstwa polskiego w Limburgii holenderskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 94(2010), s. 331-338.

2009

Biskup nominat dla Kijowa i Ukraińskiej SRR - Wojciech Olszowski (1916-1972), „Studia Leopoliensia” 2(2009), Lwów, s. 231-245.

Możdżeniewski Maciej Paweł bp, Encyklopedia Katolicka 13(2009), kol. 397.

Myszczyński (Myszyński) Aleksander bp, Encyklopedia Katolicka 13(2009), kol. 588-589.

Nicole Pierre, Encyklopedia Katolicka 13(2009), kol. 1008.

Norwegia. Kościół katolicki, Encyklopedia Katolicka 13(2009), kol. 1410-1412.

Norwegia Duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 13(2009), kol. 1412-1413.

Opieka duszpasterska nad Polakami w Norwegii, „Studia Polonijne” 30(2009), s. 215-248.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3567/3598

Skala oddziaływania władz państwowych PRL wobec zakonów i zgromadzeń zakonnych zaangażowanych w duszpasterstwie polonijnym w latach siedemdziesiątych XX w. „Przegląd Kalwaryjski” 13(2009), s. 15-33.

Z dziejów Kościoła katolickiego w Finlandii do 1935 r., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 92(2009), s. 278-288.

2008

Mazepa Iwan, Iwan Koledynśkyj, Jan Kołodyński, Encyklopedia Katolicka 12(2008), kol. 275-276.

Meksyk - duszpasterstwo polonijne, Encyklopedia Katolicka 12(2008), kol. 468.

Międzyleski Wawrzyniec bp, Encyklopedia Katolicka 12(2008), kol. 927-928.

Opieka duszpasterska nad Polakami w Szwecji, „Studia Polonijne” 29(2008), s. 45-80.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3529/3560

[Rec.] Dwie Ojczyzny. Polskie dzieci w Nowej Zelandii. Tułacze wspomnienia, red. Stanisław Manterys, Stefania Zawada, Tłum. Anna Szatkowska, Wyd. Rytm, Warszawa 2006, ss. 368, w: „Studia Polonijne” 29(2008), s. 407-411.

2007

Aparat represji wobec Kościoła katolickiego Metropolii Lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939-1950 – stan badań, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 88(2007), s. 325-343.

Duszpasterstwo polonijne – skala oddziaływania, „Studia Polonijne” 28(2007), s. 7-32.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3501/3532

Hilary Marcin Wilk OFMCap – syn ziemi kolbuszowskiej (1917-1998), w: Ecclesiae, Patriae et Homini serviens. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Biskupowi Kazimierzowi Górnemu z okazji 70. rocznicy urodzin oraz piętnastolecia posługi pasterskiej w Kościele rzeszowskim, red. E. Białogłowski i in., t. 1, Rzeszów 2007, s. 561-576.

Klasztory prawosławne na terenie obwodu winnickiego w latach 1941-1964, „Roczniki Teologiczne” 54(2007) z. 4, s. 65-76.

Opieka duszpasterska nad Polakami w Nowej Zelandii, w: Z Sybiru na drugą półkulę. Wojenne losy polskich dzieci, red. ks. J. Szymański, ks. W. Wieczorek, Lublin 2007, s. 219-251.

Procedury ideologiczne wobec religii w ZSRR, w: Polityka a religia, red. P. Jaroszyński i in., Lublin 2007, s. 337-368.

Próby organizowania opieki duszpasterskiej nad Wychodźstwem Polskim w Szwecji do II wojny światowej, „Summarium” 36(2007), s. 135-167.

[Rec.] M. A. Koprowski, Po obu stronach Uralu, Warszawa: Verbinum. Wydawnictwo Księży Werbistów 2006, ss. 364, w: „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 87(2007), s. 413-416.

Sytuacja prawna mniejszości polskiej na Ukrainie w XX w., w: Życie społeczne Polaków na Wschodzie. Wybrane zagadnienia, red. A. Bobryk, Siedlce 2007, s. 33-44.

2006

Emigracyjne duszpasterstwo, w: Leksykon Teologii Pastoralnej, red. Ks. R. Kamiński, Lublin 2006, s. 240-244.

Jan Paweł II i Polonia w pierwszych latach pontyfikatu, w: Ekumenizm Teologia Kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Hancowi z okazji 65. rocznicy urodzin, red. ks. K Konecki, ks. Z. Pawlak, ks. K. Rulka, Włocławek 2006, s. 620-626.

Kapłan katolicki, jako inicjator i koordynator środowisk polskich na Ukrainie, w: Funkcje i zadania elit w środowiskach polonijnych pod redakcją Jacka Knopka, Toruń 2006, s. 217-233.

Kościół katolicki w obwodzie kamieniecko-podolskim w 1945 r., w: Historia świadectwem czasów. Księdzu Markowi Tomaszowi Zahajkiewiczowi, red. ks. Wł. Bielak, ks. S. Tylus, Lublin 2006, s. 471-482.

Marceli Wysokiński SJ (1884-1959) – Świadek Wiary i Nadziei na Podolu, „Teka Komisji Historycznej” T. 3, 2006, s. 187-199.

Marszewski Michał bp, Encyklopedia Katolicka 11(2006), kol. 1451-1452.

[Rec.] Eugeniusz Jabłoński, Wzlot. Dokąd zmierzają Polacy na Ukrainie, Warszawa: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Comandor 2004, ss. 228, w: „Studia Polonijne” 27(2006), s. 342-346.

Stan i sytuacja Cerkwi prawosławnej na terenie obwodu winnickiego w latach 1941-1965, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 85(2006), s. 385-401.

Stan i sytuacja szkolnictwa polonijnego w Belgii (1940-2000), „Studia Polonijne” 27(2006), s. 29-75. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3481/3512

Studia Polonijnered. 27(2006) Lublin, ss. 352. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3481

Świadomość dziedzictwa – Lwowskie Seminarium Duchowne ob. łac., Sprawozdanie z międzynarodowej sesji naukowej, Lwów – Brzuchowice 26-28 X 2006 r., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 86(2006), s. 409-412.

Życie organizacyjne Wychodźstwa Polskiego w Belgii (1939-2000), „Roczniki Teologiczne” 53(2006) z. 4, s. 133-169.

2005

Historia laicyzacji. Skala oddziaływania antyreligijnego na sytuację Kościoła katolickiego na Wschodzie, „Sympozjum” Między męczeństwem a nadzieją – Kościół katolicki w Europie Wschodniej, 9(2005) Nr 1(14), s. 9-58.

Kościoły i związki wyznaniowe w ZSRR, w: Encyklopedia „Białych Plam”, Tom XIX, Suplement, s. 194-209.

Mniejszość polska na Ukrainie w XX w., w: Kultura polityczna w Polsce. T. IV. Swoi i obcy, cz. 2. red. M. Kosman, Poznań 2005. s. 55-73.

Organizacja opieki duszpasterskiej nad Wychodźstwem Polskim w Belgii w latach 1930-1947, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 83(2005), s. 333-363.

Początki Polskiej Misji Katolickiej w Belgii, „Roczniki Teologiczne” 52 (2005) z. 4, s. 85-105.

Ruchy religijne na Ukrainie w pierwszym półroczu 1925 r., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 84(2005), s. 309-322.

Życie organizacyjne Wychodźstwa Polskiego w Belgii w okresie międzywojennym, „Studia Polonijne” 26(2005), s. 29-75. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3446/3477

2004

Z dziejów szkolnictwa polonijnego w Belgii w okresie międzywojennym, „Studia Polonijne” 25(2004), s. 103-124. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3420/3451

Sytuacja religijna na terenie obwodu winnickiego w 1965 r. wg raportu pełnomocników Rad: ds. Kultów Religijnych i Cerkwi prawosławnej, „Roczniki Teologiczne” 51(2004) z. 4, s. 229-237.

VI Międzynarodowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Moskwie w 1957 r. Rzeczywistość i fikcja, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 8(2004), s. 279-297.

Instytucje i urzędy odpowiedzialne za realizowanie polityki antyreligijnej na Ukrainie w latach 1943-1964, „Roczniki Humanistyczne” 52(2004) z. 2, s. 201-235.

[Rec.] Mirosława Jefimowa [Мирослава Ефимова], Епископ владивостокский Кароль Cливовский (к 155-летию со дня рождения), Владивосток 2003, ss. 48, w: „StudiaPolonijne” 25(2004), s. 303-304.

2003

Ateizacja dzieci i młodzieży w sowieckim systemie edukacji (obwód winnicki na Podolu 1944-1964), Ateneum Kapłańskie 3 (565) 2003, T. 140, s. 489-503.

Duchowieństwo polskie na Wschodzie i jego wpływ na tworzenie elit polonijnych, w: Kształtowanie się elit polonijnych pod redakcją Jacka Knopka, Bydgoszcz 2003 r. s. 185-212.

Franciszkanie na Podolu (1941-1964) – Świadkowie Wiary i Nadziei, „Studia Franciszkańskie” 13(2003), s. 565-580.

Kościół katolicki na Podolu. Obwód winnicki 1941-1964, Lublin 2003, ss. 494, indeks, ilustracje.

[Rec.] Irena Mikłaszewicz, „Polityka władz sowieckich wobec Kościoła katolickiego na Litwie w latach 1944-1965”, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2001, s. 272, w: „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 80(2003), s. 417-420.

[Rec.] Krystyna Romaniszyn, „Kulturowe implikacje międzynarodowych migracji, Lublin 2003, s. 166, (Biblioteka Polonii, seria A: Studia; 26), w: „Studia Polonijne” 24(2003), s. 292-293.

Z dziejów oświaty polskiej na Podolu sowieckim w latach 1917-1925, „Studia Polonijne” 24(2003), s. 129-148. https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3392/3423

2002

Kościoły i związki wyznaniowe na terenie obwodu winnickiego w latach 1941-1964, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 78(2002), s. 275-317.

Kościół katolicki w obwodzie winnickim na Podolu w latach 1941-1964, „Dzieje Najnowsze” 34(2002) z. 4, s. 165-171.

Proces ateizacji w obwodzie winnickim (1941-1964), „Roczniki Teologiczne” 49(2002) z. 4, s. 175-204.

Rola bractw różańcowych w zachowaniu wiary na Podolu (obwód winnicki, 1941-1964), w: Ku prawdzie w miłości. Księga pamiątkowa poświęcona Księdzu Biskupowi Profesorowi Janowi Śrutwie, red. ks. S. Koczwara, Lublin 2002, s. 213-222.

Stan i sytuacja Kościoła katolickiego na Podolu (obwód winnicki) 1941-1964, „Studia Polonijne” 23(2002), s. 149-182.

https://ojs.tnkul.pl/index.php/sp/article/view/3364/3395

2001

Świątynie katolickie w obwodzie winnickim na Podolu w latach 1941-1964, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 76(2001), s. 275-312.

Sytuacja prawna organizacji religijnych w obwodzie winnickim na Ukrainie 1918-1964, „Roczniki Teologiczne” 48(2001) z. 4, s. 181-209.

 

Udział i referaty w konferencjach krajowych i międzynarodowych

           

1-2 października 2020 - udział w Międzynarodowej Konferencji / International Conference: Emigracja kaszubska w Winonie i USA Historia i dziedzictwo / Kashubian emigration in Winona and USA History and heritage. Organizowana przez: Instytut Filologii Zakład Antropologii Literatury i Badań Kaszubsko-Pomorskich. Józef Szymański (PhD, prof. assoc. Slupsk), Parafie w Winonie i ich duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1890-1920 / Polish Catholic parishes in Winona and their clergy as presented by the Daily Dziennik Chicagoski, 1890-1920. 1-2 października 2020 Słupsk – Winona / October 1-2. 2020 Slupsk - Winona.

7 XI 2020 udział w sympozjum naukowym organizowanym przez Katedrę Teologii Biblijnej i Historii Kościoła WT US Katolickie Stowarzyszenie "Civitas Christiana" - Kardynał Stefan Wyszyński prymas Mąż Stanu, Błogosławiony. Referat: Prymas Wyszyński wobec Polskiej Misji Katolickiej we Francji.

 

9-10 V 2019 udział w Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej organizowanej przez Wydział Filologiczno-Historyczny Akademii Pomorskiej w Słupsku pt. „Słupsk i ziemia słupska od średniowiecza do współczesności”. Referat: Tworzenie struktur parafialnych i życia religijnego w Słupsku.

8 X 2019 udział w VIII Seminarium projektu "Archiwa Przełomu 1989-1991", Belweder. Referat: Zasób archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji.

24-25 X 2019 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej przez Światową Radę Badań nad Polonią, Wydział Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie w Londynie, Klub Jagielloński w Londynie, pod honorowym patronatem Jego Magnificencji Ks. prof. dr hab. Stanisława Dziekońskiego Rektora UKSW, pt. Polskie wychodźstwo i jego przyczyny podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu, Sala 008 – budynek nr 24 UKSW, Referat: Emigracja polska we Francji wobec nowych wyzwań (1939-1945).

10-12 V 2018 udział w Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej organizowanej przez Wydział Filologiczno-Historyczny Akademii Pomorskiej w Słupsku pt. „Rzeczpospolita Niepodległa – od idei do urzeczywistnienia”. Referat: Rola parafii polonijnych w odzyskaniu niepodległości przez Polskę

12 VI 2018 udział w Konferencji Naukowej organizowanej przez Katedrę Pracy Socjalnej Akademii Pomorskiej w Słupsku, Instytut Historii i Politologii Akademii Pomorskiej w Słupsku, Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, we współpracy z Kołem Naukowym Historyków Akademii Pomorskiej w Słupsku pt. Prawa Kobiet - dawniej i dziś. W stulecie nadania praw wyborczych kobietom w Polsce. Referat: Rola i miejsce kobiety wśród wychodźstwa (XIX i połowa XX w.)

13-14 XI 2018 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej przez Światową Radę Badań nad Polonią, Instytut Nauk Historycznych, Katedrę Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, pt. Rola i udział emigracji polskiej w odzyskaniu niepodległości w 1918 r., Aula Schumana – budynek Auditorium Maximum UKSW, Referat: Formy aktywności Związku Narodowego Polskiego u progu niepodległości Polski w świetle "Dziennika Związkowego".

22 XI 2018 - Jesienna Akademia Historyczna "Rzeczpospolita Niepodległa - od idei do urzeczywistnienia" organizowana przez Koło Naukowe Historyków Akademii Pomorskiej w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku. Wykład "Emigracja polska w walce o niepodległość.

 

1-2 VI 2017 udział w International Conference Diasporas: Past and Present, Słupsk, Poland, organizowanej przez Akademię Pomorską w Słupsku, referat: Wychodźstwo z ziem polskich w XIX wieku.

30 IV - 2 V 2017 udział w ogólnopolskiej konferencji naukowej organizowanej przez Katedrę Historii Kościoła w Starożytności i Średniowieczu KUL, w Wyższym Seminarium Duchownym Salwatorianów w Bagnie k. Trzebnicy, nt. - "Architektura sakralna i kultura religijna Dolnego Śląska" i referat: Duchowieństwo śląskie wobec Kulturkampfu.

16-17 III 2017 udział w Kijowie, w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej przez: Ministerstwo Edukacji i Nauki Ukrainy, Narodowy Uniwersytet Przyrodniczy w Kijowie, Ambasadę Rzeczypospolitej Polskiej w Kijowie, Akademię Pomorską w Słupsku, Federację Organizacji Polskich na Ukrainie, nt., „Ukraina – Polska: Partnerstwo Strategiczne w układzie geopolitycznych współrzędnych". Referat: Tożsamość Polaków - wiernych Kościoła katolickiego na Ukrainie w XIX w.

 

14 V 2016 udział w konferencji naukowej organizowanej pod patronatem Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych UKW w Bydgoszczy „Pogranicze kujawsko - wielkopolskie" Wierzbinek. Referat: Duchowieństwo parafii Sadlno od połowy XIX wieku do II wojny światowej.

14 IV 2016 udział w konferencji popularnonaukowej pt. „Chrzest Polski milowy krok ku cywilizacji. Casus Wielkopolski wschodniej”, organizowanej przez Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Koninie i Centrum Kultury i Sztuki w Koninie, instytucję kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego w ramach obchodów 1050. rocznicy chrztu Polski - referat Rozwój chrześcijaństwa w Wielkopolsce wschodniej po przyjęciu chrztu

29 I 2016 udział w konferencji naukowej organizowanej przez Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL, Parafię Kolegiacką Wszystkich Świętych w Kolbuszowej i Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Kolbuszowej pt. Ks. Ludwik Ruczka (1814-1896) - "Ojciec Sybiraków" i referat: Syberyjskie losy kapłanów diecezji kujawsko-kaliskiej po powstaniu styczniowym.

16 X 2015 Wykład Inauguracyjny Opieka duszpasterska nad Polakami w świecie i udział w niej Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Wyższym Seminarium Duchownym Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny w Kazimierzu Biskupim.

12-13 VI 2015 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej przez Światową Radę Badań nad Polonią, Instytut Nauk Historycznych, Katedra Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Kongres Polonii Amerykańskiej pt. Przywództwo polonijne - jego rola i wpływ na zachowanie tożsamości narodowej polskiej emigracji, Aula Schumana – budynek Auditorium Maximum UKSW, Referat: Rola Polskiej Misji Katolickiej we Francji w okresie międzywojennym w zachowaniu i obronie narodowych i religijnych wartości wychodźstwa polskiego.

27 V 2015 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, pt. Polacy i ich duszpasterze we Francji po II wojnie światowej, organizowanej przez Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL. Referat: W trosce o zachowanie tożsamości religijnej i narodowej Rodaków. Rezolucje duchowieństwa polskiego we Francji z dn. 9 XI 1945 r.

 

10-11 XII 2014 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej we Lwowie. "Kościół Katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917-1990)" organizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej - Oddział w Rzeszowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Lwowskiej Obrządku Łacińskiego we Lwowie, Parafię Bazyliki Metropolitalnej pw. NMP Obrządku Łacińskiego we Lwowie. Podczas sesji referat nt. "Obrzędowość świecka" jako środek przekazu idei, wyobrażeń i uczuć ludzi radzieckich w propagowaniu światopoglądu materialistycznego.

3 XII 2014 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, w Czytelni Teologiczno-Filozoficznej Biblioteki Uniwersyteckiej KUL pt. Wybitne postacie polskiej emigracji powojennej. Wojskowi, organizowanej przez Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Fundację Armii Krajowej w Londynie oraz Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL. Referat: Z Armii Krajowej do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Ks. kpt. Mieczysław Bossowski.

7 V 2014 udział w konferencji organizowanej  - w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, w Czytelni Teologiczno-Filozoficznej Biblioteki Uniwersyteckiej KUL (ul. Chopina 27, IV piętro) pt. W kręgu badań nad Polonią i duszpasterstwem polonijnym. Istota i metodologia badań polonijnych i referat: Duszpasterstwo polonijne - próba definicji.

9 XII 2013 udział w konferencji organizowanej przez Ośrodek Archiwów Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL, w Czytelni Teologiczno-Filozoficznej Biblioteki Uniwersyteckiej KUL (ul. Chopina 27, IV piętro) - Sto tomów czasopisma "Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne" Dzieje, dorobek i perspektywy badawcze czasopism kościelnych. Referat: Polonijna prasa w służbie wychodźstwa polskiego w okresie międzywojennym na przykładzie Francji.

15-16 XI 2012 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej we Lwowie. "Kościół Katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917-1990)" organizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej - Oddział w Rzeszowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Lwowskiej Obrządku Łacińskiego we Lwowie. Podczas sesji referat nt. Przejawy oporu społecznego wiernych Kościoła Rzymskokatolickiego wobec władz komunistycznych na terenie obwodu winnickiego (USRR) w latach 1944-1965.

30 IX 2011 udział w konferencji organizowanej przez Ośrodek Archiwów Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL pt. „Księgi wizytacyjne w archiwalnych zasobach kościelnych. Dawniej i dziś”. Referat: Obraz duszpasterstwa polskojęzycznego w Europie na podstawie wizytacji rektora Polskiej Misji Katolickiej w Belgii.

14 V 2011 udział w X Międzynarodowym Sympozjum organizowanym w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II pt. Przyszłość Cywilizacji Zachodu – Emigracja i cywilizacje i referat: Oświata i szkolnictwo polonijne.

 

29 V 2010 udział w Konferencji organizowanej w Gdańskim Seminarium Duchownym w ramach VIII Bałtyckiego Festiwalu Nauki Czy Bóg rozumie po polsku? Dylematy polskiej emigracji we współczesnej Europie. Referat: Szansa czy zagrożenie dla Kościoła lokalnego? Polscy imigranci w Unii Europejskiej.

20 V 2010 udział w ogólnopolskiej konferencji naukowej Bogurodzica na ludzkich drogach życia, organizowanej przez Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL, parafię p.w. Św. Jana Chrzciciela w Sokołowie Małopolskim i Miejską i Gminną Bibliotekę Publiczną w Sokołowie Małopolskim i referat: Pielgrzymowanie Polonii norweskiej.

24 III 2010 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II pt. Emigracja polska wczoraj i dziś. Duszpasterstwo polonijne i referat: Opieka duszpasterska nad Polakami w Finlandii.

 

14-15 X 2009 udział w Sympozjum Polonijnym organizowanym przez Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego im. Kard. Augusta Hlonda w Poznaniu pt. „Otoczmy troską życie polskich migrantów”. Referat: Instrukcja Erga migrantes caritas Christi szansa czy zagrożenie dla duszpasterstwa polonijnego.

26 IX 2009 Wykład Inauguracyjny Troska Kościoła katolickiego w Polsce o Polaków i Polonię w świecie w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie nad Wartą.

 

20 XI 2008 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej organizowanej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II pt. Emigracja polska wczoraj i dziś. W poszukiwaniu wiedzy i referat: Oświata polonijna w Belgii. Wczoraj i dziś.

11 II 2008 udział w ogólnopolskiej sesji naukowej organizowanej przez Wyższe Seminarium Duchowne OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej „Z dziejów duszpasterstwa zakonnego wśród Polonii na świecie. 50-tą rocznicę powstania Polskiego Ośrodka Katolickiego Bernardynów w Martin Coronado (1957-2007). Referat: Skala oddziaływania władz państwowych wobec zakonów i zgromadzeń zakonnych zaangażowanych w duszpasterstwie polonijnym w latach siedemdziesiątych XX w.

 

24 IX 2007 udział w konferencji organizowanej przez Instytut Archiwów Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL pt. „Organizacja i praca w archiwach kościelnych”. Referat: Źródła do dziejów Kościoła rzymskokatolickiego w archiwach ukraińskich.

30 V 2007 udział w konferencji „Troska o Polonię i Polaków w świecie” – wręczenie Medalu za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II JE ks. bp. Ryszardowi Karpińskiemu – delegatowi Konferencji Episkopatu Polski do spraw duszpasterstwa emigracji. Referat: Duszpasterstwo polonijne- skala oddziaływania.

13-14 V 2007 udział w ogólnopolskiej sesji naukowej organizowanej przez Uniwersytet Gdański: Gdańsk - Sulęczyno. Podczas sesji referat nt. Duszpasterstwo polonijne w Kościołach partykularnych Unii Europejskiej.

26-28 X 2006 udział w międzynarodowej sesji naukowej z okazji 10-lecia reaktywowania Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej organizowanej przez Wyższe Seminarium Duchowne we Lwowie – Brzuchowicach. Podczas sesji referat nt. Świadectwa życia i zaangażowania duszpasterskiego biskupa nominata - wychowanka tegoż seminarium – ks. Wojciecha Olszowskiego.

10-11 V 2006 współorganizator międzynarodowej konferencji Z Sybiru na drugą półkulę. Wojenne losy polskich dzieci. Podczas sesji referat Opieka duszpasterska nad Polakami w Nowej Zelandii.

28 IV 2006 udział w międzynarodowej konferencji „Polityka a religia” organizowanej przez KUL. Referat Procedury ideologiczne wobec religii w ZSRR.

1 IV 2006 udział w międzynarodowej konferencji „Duchowieństwo polskie w latach II wojny światowej” organizowanej przez Wyższą Szkołę Humanistyczną im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.

 

2 XII 2005 udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Życie społeczne Polaków na Wschodzie i ich kontakty z Polską” organizowanej przez Akademię Podlaską w Siedlcach. Podczas sesji referat Sytuacja prawna mniejszości polskiej na Ukrainie.

9 XI 2005 udział w sympozjum organizowanym przez Wyższe Seminarium Duchowne Księży Sercanów w Stadnikach k/Krakowa nt. Między męczeństwem a nadzieją – Kościół katolicki w Europie Wschodniej. Podczas sesji referat Historia laicyzacji. Skala oddziaływania antyreligijnego wobec Kościoła katolickiego w krajach Europy Wschodniej.

21-22 X 2005 w Bibliotece Głównej KUL zorganizował dwudniową międzynarodową sesję naukową nt. Zaangażowanie duchowieństwa polskiego na rzecz Kościoła katolickiego na Wschodzie (Ukraina).

19 X 2005 udział w sesji naukowej „Jan Paweł II wobec Polonii” organizowanej przez Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Chrystusowego – Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego im. kard. A. Hlonda w Poznaniu. Podczas sesji referat Instrukcja „Erga migrantes caritas Christi” wyrazem troski Kościoła o migrujących.

19 IX 2005 w KUL zorganizował międzynarodową konferencję „Polacy na Ukrainie Centralnej i Wschodniej”. Podczas sesji referat Mniejszość polska na Podolu na początku lat 20. XX w.

18 X 2004 udział w Międzynarodowej Konferencji nt. Funkcje i zadania elit w środowiskach polonijnych organizowanej przez Akademię Bydgoską - referat Kapłan katolicki jako inicjator i koordynator środowisk polskich na Ukrainie.

23-24 IX 2004 udział w konferencji naukowej Mniejszości narodowe w procesach transformacji oraz integracji w Europie organizowanej przez Wydział Politologii UMCS.

13-14 V 2004 udział w IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu Kultura Polityczna w Polsce organizowanej przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu – referat nt. Mniejszość polska na Ukrainie.

 

15 IX 2003 udział w Warszawie w Międzynarodowej Konferencji Pozarządowych Organizacji Europy nt. Rola i miejsce organizacji współpracujących z Rosją w jednoczącej się Europie.

28 V 2003 udział w Międzynarodowej Konferencji nt. Kształtowanie elit polonijnych organizowanej przez Akademię Bydgoską - referat Duchowieństwo polskie na Wschodzie i jego wpływ na tworzenie elit polonijnych.