Ks. Zenon Chodyński

Okres warszawski pozwolił poznać lepiej zalety młodego kapłana, który nie tylko w 1863 r. ukończył studia z najwyższym odznaczeniem, chociaż uczelnia ta nadawała jedynie stopień kandydata Świętej Teologii, ale angażował się w pomoc duszpasterską w tamtejszych parafiach. Następne trzy lata spędził na wikariacie w Sieradzu, a w 1866 r. on i jego brat zostali skierowani do Włocławka do tamtejszego seminarium. Przyczyniła się do tego okoliczność kasaty zakonów, w następstwie czego dotychczasowi gospodarze tej szkoły księża misjonarze św. Wincentego á Paulo odeszli. Seminarium zostało praktycznie bez nauczycieli i bez uposażenia, bo rząd zaborczy, konfiskując mienie zakonników, zabrał i to co stanowiło własność seminarium. Zakonnicy przeszli do duchowieństwa diecezjalnego, ale trzej pozostali w Seminarium. Biskup Marszewski, chcąc zachować tę szkołę. 15 VII 1865 r. przedstawił Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych przewidzianych profesorów, a wśród nich dwóch nowych-Zenona Chodyńskiego i jego brata Stanisława. Dopiero 10 grudnia nadeszła odpowiedź pozytywna, ale rząd nie przewidział żadnej pensji na utrzymanie.

Te postanowienia spowodowały związanie się na stałe Zenona z Seminarium, którego najpierw został wicerektorem (wiceregensem) przy rektorze eksmisjonarzu Franciszku Płoszczyńskim, a po jego śmierci w 1873 r. rektorem. Okazało się, że drzemały w nim niespożyte możliwości naukowe, duszpasterskie i organizacyjne, które miały niebawem wspaniale zaowocować.

Jako kapłan realizował się w duszpasterstwie, zwłaszcza zwracając uwagę na potrzebę katechizacji. Będąc wychowawcą alumnów, chciał im dać praktyczne przygotowanie do katechezy, prowadząc z nimi przy seminaryjnym kościółku św. Witalisa zajęcia z dziećmi, przygotowując je także do pierwszej Komunii św.

Bardziej jednak dał się poznać jako naukowiec i przełożony Seminarium, postanawiając przyczynić się do jego rozwoju naukowego i materialnego. Chciał przez to także dać Włocławkowi większy rozgłos. I to mu się udało.

Jako nauczyciel prowadził zajęcia z prawa kanonicznego, historii Kościoła i katechetyki. Nie bacząc jednak na brak wynagrodzenia i na obowiązki administracyjne, poświęcał wszystkie swoje siły, a były one słabe, bo zdrowie ciągle mu nie dopisywało, na wykorzystanie zastanego we Włocławku zasobu archiwalnego, czekającego na opracowanie, w czym pomagał mu jego brat. Szczególnie interesowało go zagadnienie ustawodawstwa kościelnego, stąd poświęcił się studiom nad statutami synodów kościelnych nie tylko w swojej diecezji, ale w całej historycznej prowincji gnieźnieńskiej. Poznając bogate zbiory archiwalne, zainicjował, wraz z bratem, wydawanie serii Monumenta Historica Dioecesis Wladislaviensis. Publikował swoje artykuły w różnych wydawnictwach i czasopismach kościelnych oraz był bliskim współpracownikiem wydawanej w tym czasie „Encyklopedii Kościelnej". Interesowało go prawo, historia oraz teologia pastoralna. Zdając sobie sprawę, że przyszłość kierowanej przezeń instytucji zależy od przygotowania jej pracowników, był zwolennikiem wysyłania młodych kapłanów na wyższe studia. Już pod jego kierownictwem Seminarium się rozwijało, rosnąc w liczbę alumnów, osiągając w roku jego śmierci ponad 120 osób.

Osobnym nurtem działalności była praca nad poprawieniem warunków materialnych. Dotychczasowe uposażenie zostało właściwie zabrane po kasacie zakonów, stąd fundusze mogły pochodzić albo od biskupa diecezjalnego, albo od rządu, gdy łaskawie ich udzielono.

Pierwszym widomym owocem zabiegów biskupa Wincentego Popiela i rektora stało się uzyskanie pomocy rządowej.

I tak, w 1878 r. otrzymano zasiłek na remont zabudowań seminaryjnych, a potem na budowę nowego pomieszczenia dla biblioteki. Dzięki temu mogło powstać nowe piętrowe skrzydło budynku seminaryjnego, wzniesionego w latach 1880-1882, gdzie zamieszkali klerycy, zaś nad piętrem gromadzono księgi biblioteczne. Nowy pawilon poświęcono w 1882 r. Wobec wzrastającej liczby alumnów rozpoczęto w 1887 r. budowę nowego skrzydła, gdzie miały pomieścić się kuchnia, refektarz i mieszkania dla profesorów. Ale owocu tych starań nie dane było oglądać rektorowi Zenonowi.

Powyżej omówiona w dużym skrócie działalność została zauważona przez władzę diecezjalną, która wykorzystała jego znajomość prawa, mianując go sędzią surogatem Konsystorza Generalnego Włocławskiego, a także obdarzając godnościami w kapitule katedralnej, gdzie był najpierw kanonikiem, a potem prałatem kustoszem a następnie archidiakonem.

Zmarł 16 V 1887 r. Spoczął na cmentarzu włocławskim. Ale pozostała po nim nie tylko pamięć, ale nowe gmachy seminaryjne, a nade wszystko rozwijające się już za niego teologiczne środowisko włocławskie, które niebawem rozsławiło Włocławek w kręgach kościelnych Królestwa Polskiego.