Piotr Karol Pawłowski

(1956-2016), historyk mediewista (samouk), kolekcjoner, bibliofil; odkrywca i popularyzator zapomnianych zabytków włocławskich; członek Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, członek założyciel włocławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego.

Urodził się 10 VII 1956 r.. w Więcborku na Krajnie. Był synem Floriana (1914 -1994) i Adeli Doroty z d. Koselke (1928-1990), pochodzącej z rodziny niemieckich katolików spod Złotowa. Ojciec był rzemieślnikiem, matka zajmowała się domem. Miał trójkę rodzeństwa. W Więcborku w 1971 r. ukończył szkołę podstawową. W tymże roku rozpoczął naukę w Zespole Szkół Zawodowych nr 1 w Bydgoszczy (w 1973 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową w zawodzie murarza, a następnie kontynuował naukę w Technikum Budowlanym). W 1976 r. przerwał naukę i podjął pracę zawodową. Do 1978 r. pracował w firmach budowlanych w Bydgoszczy (Bydgoskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Pomorze") oraz w Sępólnie z siedzibą w Więc- borku (Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolnego).

W 1978 r. przeniósł się do Włocławka i pozostał tu do końca życia. W 1979 r. zatrudnił się w Kombinacie Budowlanym, pracując w nim kolejno jako robotnik budowlany, instruktor praktycznej nauki zawodu, kreślarz, bibliotekarz, archiwista, majster na ślusarni i stolarni, plastyk zakładowy. W 1. 1980-1982 odbył zasadniczą służbę wojskową w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju; służył w Unieściu, Bydgoszczy i Słupsku, wykonując m.in. prace planszecisty i plastyka organizował izbę tradycji pułku. 

Po powrocie z wojska, pracując nadal w Kombinacie Budowlanym, w 1985 r. ukończył Technikum Budowlane dla Po likwidacji firmy w 1990 r. był na bezrobociu do 1991 r. W l. 1991-2016 związany był zawodowo ze Spółdzielnia Mieszkaniową „Południe" we Włocławku, pracując na stanowiskach: inkasenta, inspektora ds. rozliczeń mediów, p.o. kierownika Działu Mediów i ostatnio koordynatora Sekcji Rozliczeń Mediów.

W I. 1989-1995 działał społecznie w odnowieniu idei ruchu spółdzielczego. Był współzałożycielem Komitetu Samoobrony Lokatorów we Włocławku, z którego ramienia, jako społeczny konsultant i obserwator w tzw. sprawie odsetkowej, brał udział w manifestacjach ogólnopolskich i w komisjach sejmowych. W l. 1990-1994 był członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Południe".

Przez samokształcenie zdobył szeroką wiedzę w zakresie humanistyki, od antropologii fizycznej po filozofię i religioznawstwo (gnoza i patrologia). Z nauk historycznych interesował się głównie mediewistyką (źródłoznawstwo) oraz kulturą XVI i XVII w. Przez cały czas pogłębiał swoją wiedzę o starych drukach, dochodząc w tej dziedzinie do znacznej biegłości, interesowała go zwłaszcza inkunabulistyka.

Był odkrywcą zapomnianych zabytków kultury materialnej. Niektóre z nich posiadają wielką wartość dla historii sztuki i kultury polskiej. Przyczynił się do uratowania przed zniszczeniem gotyckiej płyty nagrobnej biskupa kujawskiego Zbyluta z Gołańczy (zm. 1383), która po odnalezieniu, poddana konserwacji, umieszczona została w prezbiterium bazyliki katedralnej we Włocławku. Drugim ocalonym zabytkiem gotyckim jest odnaleziona plakieta nagrobna kanonika włocławskiego Jana Sokołowskiego (1504), umieszczona obecnie w tejże katedrze. Odnalazł i przypomniał najstarszy druk włocławski, z 1577 r., z tzw. drukarni latającej Walentego Łapki, a także portret Stefana Damalewicza z 1643 r., historyka diecezji włocławskiej, oraz najstarszy widok Włocławka na obrazie Jakuba Charzyńskiego, z ok. 1627 r., znajdującym się obecnie w nieszawskiej farze. Pomógł w rozpoznaniu atlasu świata Spectrum orbis terrae, autorstwa Corneliusa de Jode, z 1593 r., wyjątkowego zabytku sztuki kartograficznej, znajdującego się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. W swoim dorobku naukowym i popularyzatorskim zgromadził (w l. 2004-2016) blisko 240 pozycji bibliograficznych, w tym dwie samoistne. W książce Włocławskie pomniki dziejowe. Od Galla do Damalewicza (Włocławek 2004) w krótkich esejach przypomniał zabytki i wydarzenia związane z przeszłością Włocławka. Po raz pierwszy opublikował w niej odnaleziony wizerunek ks. Stefana Damalewicza i przywołał zapomniane jego zasługi jako historyka diecezji włocławskiej, któremu w świetle najnowszych badań przypisuje się opis obrony Częstochowy w czasie potopu szwedzkiego. W obszernej publikacji Ks. Jan Chyliczkowski. Bóg-Rodzina Ojczyzna (Brześć Kujawski 2014), w sposób wielopłaszczyznowy opisującej wydarzenia i postacie związane z okresem narodowego zrywu 1863 r., przywrócił pamięć o wybitnej postaci ks. Jana Chyliczkowskiego proboszcza parafii brzeskiej, który 22 lata spędził na wygnaniu na Syberii za wspieranie powstania styczniowego. Planował opracowanie i opublikowanie katalogu źródeł do dziejów diecezji włocławskiej.

Współpracował z naukowymi wydawnictwami periodycznymi, gdzie publikował artykuły naukowe (ok. 20) i biograficzne. Jest autorem 21 biogramów we Włocławskim słowniku biograficznym pod red. S. Kunikowskiego. W l. 2004-2015 opublikował 11 znaczących artykułów w Studiach Włocławskich" -roczniku wydawanym przez Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku w których omówił m.in. działalność wybitnych postaci z włocławskiego środowiska kościelnego: Stefana Damalewicza, Ludwika Krzysztofa Millera, Macieja Sisiniusa, Macieja Hiacynta Wronowicza, a także zabytki w katedrze włocławskiej. Publikował w „Zeszytach Naukowych WTN" [Gdzie jest czwarty kanonik? Czyli o poszukiwaniach nie tylko proweniencyjnych do klocka post- inkunabułowego „Fizyki" Arystotelesa (2005), nr 2, s. 149-180], Zapiskach Kujawsko-Dobrzyńskich", w czasopiśmie „Fides Biuletyn Bibliotek Kościelnych", w. „Iluminacjach" (2013, nr 3-4, 2016, nr 2) -kwartalniku o iluminowanych manuskryptach.

Ponadto ma wiele publikacji popularnonaukowych i popularnych. Publikował eseje historyczne biograficzne w Miejscach Świętych" oraz w „Kalendarzu Rolników" i „Kalendarzu" (wersja dla miast), wydawanych przez Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników we Włocławku. Przez wiele lat współpracował z miesięcznikiem Siew Brzeski", gdzie teksty publikował w dwóch odrębnych cyklach: Historie brzeskie i Święci oraz okazjonalnie teksty świąteczne (ok. 80), z „Ex Cathedra" miesięcznikiem włocławskiej parafii katedralnej, gdzie publikował cykl Z historii Katedry (m.in. o nagrobkach gotyckich w katedrze), Historyczne katalogi biskupów włocławskich, Od Junga do Morawskiego. Bibliofilskie vloclaviana i cathedralia z pierwszej połowy XX w oraz inne, w sumie ponad 70 tekstów, a także z „Ładem Bożym" (dodatkiem kolejno do tygodników katolickich: „Niedziela", „Przewodnik Katolicki", „Idziemy"), gdzie krótkie eseje publikował w cyklu Ślady pamięci (36). Okazjonalnie publikował w Biuletynie Przewodnickim" Oddziału Kujawskiego PTTK we Włocławku.

Zgromadził prywatną bibliotekę o profilu naukowo-humanistycznym, służącą mu jako warsztat pracy naukowej. Zbierał także grafiki (głównie włocławiana) oraz plakiety i medale z warszawskiej Pracowni Artystyczno-Cyzelerskiej Andrzeja Tyblewskiego (1882-1945), opracowując katalog zgromadzonej kolekcji. Wraz z żoną Krystyną, etnografem MZKID we Włocławku, od 1998 r. kierownikiem Muzeum Etnograficznego, zbierał i opracowywał materiały do ikonografii kultury ludowej Kujaw. W ostatnich latach zajmował się gromadzeniem kolekcji mającej służyć jako warsztat do badań nad życiem i twórczością literacką Alfreda Szklarskiego oraz tzw. legalnymi wydawnictwami polskimi okresu okupacji niemieckiej (1939-1945). Nagła śmierć przerwała prace nad gromadzoną od lat kolekcją ilustrowanych książek dla dzieci i młodzieży z okresu „złotego" ćwierćwiecza ilustracji polskiej (1950-1975). Opracowywał obszerny katalog tych wydawnictw.

Z zamiłowania był bibliofilem, plastykiem amatorem, filatelistą, koneserem filmu polskiego. Dla osobistej satysfakcji, na początku l. 90., malował kopie portretów mistrzów renesansu włoskiego i północno- europejskiego (Niemcy, Holandia).

Otrzymał odznaczenia w związku z jubileuszami pracy zawodowej. Zmarł 23 XII 2016 r. w szpitalu we Włocławku, po krótkiej chorobie. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Poddębicach.

Zawarł związek małżeński z Krystyną z d. Siwińską 2 IX 1978 r. w Poddębicach, z którego urodziło się dwoje dzieci: Katarzyna (ur. 1979)-absolwentka etnologii na Uniwersytecie Łódzkim i Krzysztof (ur. 1983) - absolwent stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Dziadkowie ze strony ojca, Sylwester Pawłowski (1888-1958) i Cecylia z d. Hagedorn (1886-1975), pochodzenia niemieckiego, przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości prowadzili księgarnię polską w Berlinie, a po powrocie do wolnej Polski osiedli w Więcborku. Babcia Cecylia rozbudzała w Piotrze od dzieciństwa zamiłowanie do książek.