Ks. Narcyz (Jan Turchan)

Dekretem Zarządu Generalnego Zakonu z 26 IX 1899 r. połączono wspomniane prowincje w jedną pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, w której ustanowiono wspólne domy formacyjne. Stąd Turchana przeniesiono do Leżajska, gdzie 13 IX 1900 r. złożył śluby czasowe. Ostatnią klasę gimnazjum zaliczył w Przemyślu, a studia filozoficzno-teologiczne odbył w konwencie św. Kazimierza w Krakowie (1901-1903) i w klasztorze św. Andrzeja we Lwowie (1903-1906). Tutaj 24 XII 1903 r. złożył profesję uroczystą, a 1 VII 1906 r. przyjął święcenia kapłańskie.

Pracował jako kaznodzieja i spowiednik w klasztorach: Najświętszej Rodziny we Lwowie (1906- 1907), Rawie Ruskiej (1907-1908) i w Wieliczce (1908-1912), gdzie był nowicjat dla kandydatów na braci zakonnych; Turchan wchodził w skład komisji dla wstępujących do zakonu. Ponadto w parafii św. Klemensa pełnił funkcję katechety i wikariusza, za które otrzymał podziękowanie od biskupa krakowskiego kard. Jana Puzyny. W kwietniu 1911 r. prowincja zakonna podzieliła się na dwie w granicach, jakie każda z nich posiadała w 1899 r. Turchan zgłosił się do dawnej prowincji reformackiej, która przyjęła wezwanie Matki Bożej Anielskiej. W l. 1912-1916 duszpasterzował w jej domu głównym w Krakowie przy kościele św. Kazimierza, a następnie w Jaroslawiu. Od 1916 do 1923 r. był przełożonym odzyskanego po kasacie zaborczej klasztoru w Stopnicy k. Buska Zdroju. Następnie przeniesiono go do klasztoru w Koninie, skąd po roku został powołany na urząd gwardiana w Pilicy k. Zawiercia (1924-1930), gdzie kościół ozdobił wartościową polichromią zachowaną do dziś. Na początku 1930 r. poddał się operacji usunięcia wyrostka robaczkowego w Szpitalu Bonifratrów w Krakowie, którą powtarzano jeszcze czterokrotnie, ale rana nigdy całkowicie się nie zagoiła powodując ból. Mimo to o. Narcyz gorliwie pracował w duszpasterstwie i gdy sytuacja personalna prowincji tego wymagała, jeszcze kilkakrotnie przyjmował na siebie obowiązki przełożonego: w Rawie Ruskiej (1930-1933), Sądowej Wiszni (1933-1934) i w Pitczowie (1934-1935). Od września 1935 do czerwca 1936 r. był wikariuszem domu zakonnego w Wieliczce.

Na kapitule prowincjalnej odprawionej 17 VI 1936 r. w Krakowie wybrano go gwardianem klasztoru we Włocławku. Tu poprzednik przeprowadził konieczne prace restauracyjno-remontowe, że tako. Narcyz wraz z kilkoma kapłanami mógł całkowicie poświęcić się duszpasterstwu, zwłaszcza posłudze Sakramentu Pokuty, z czego klasztor był powszechnie znany wśród wiernych miasta i okolicy. W pierwszych dwóch miesiącach II wojny światowej przyjmował w klasztorze czasowo pozbawionych mieszkania, m.in. bpa Michała Kozala, który pomagał w konfesjonale. Pod jego kierunkiem odbyło się tu kilka odpraw dla duchowieństwa z okolicy, na których wydawano rozporządzenia i instrukcje odnośnie duszpasterstwa. Około 12 IX 1939 r. zatrzymała się klasztorze grupa polskich oficerów z pułkownikiem na czele w celu zastanowienia się w kwestii dalszych walk w terenie, a wielu mieszkańców miasta deponowało tu swoje kosztowności i oszczędności w walucie. Gdy 7 XI 1939 r. aresztowano bpa Kozala i pozostałych kapłanów Włocławka oraz zamknięto katedrę i parafię św. Jana, klasztor do maja 1940 r., w którym otwarto kościół św. Jana, przejął rolę centrum życia religijnego dla Polaków. Trzech księży pełniło tu wszystkie posługi, łącznie z parafialnymi. Także później spowiadała się tu większość wiernych, bo w innych kościołach pracował jeden kapłan. Turchanowi po aresztowaniu w dniu 26 VIII tr. zakonników pomagało w duszpasterstwie dwóch księży emerytów zwolnionych z obozu przejściowego w Lądzie: Józef Roman Jędrychowski i Michał Skowronek, którzy zamieszkali w klasztorze.

O. Narcyz od momentu powstania na początku 1940 r. organizacji konspiracyjnych, takich jak KZPL i KOP zaangażował się osobiście we współpracę z nimi, w tym ostatnim pełnił funkcje kierownicze. Ponadto zezwolił, aby kościół zakonny pełnił rolę skrzynki kontaktowej do przekazywania biuletynów wydawanych przez KZPL oraz informacji o spotkaniach ich członków. Dnia 4 XI 1940 r. na polecenie komendy Gestapo w Grudziądzu został aresztowany i osadzony we Włocławku, skąd 18 listopada dwóch funkcjonariuszy Terenowego Posterunku z Rypina przekazało go do Grudziądza. Jako powód podano: „mocne podejrzenie o działalność w pewnej polskiej, tajnej organizacji, względnie kontakt z jakąś organizacją". Skoro w czasie śledztwa nie udowodniono mu karalnego zaangażowania, dnia 20 I 1941 r. został zwolniony i wrócił do Włocławka. Stało się tak dzięki wyjątkowej ostrożności, z jaką angażował się w pracę konspiracyjną. Otrzymał jednak nakaz wyjechania do GG, do czego usiłował go też nakłonić burmistrz miasta. Mimo to zdecydował się pozostać we Włocławku i zamieszkać w Przytułku dla Ubogich prowadzonym przez Braci Św. Józefa przy ul. Leśnej 24. Dostrzegał bowiem pilną potrzebę posługi duszpasterskiej dla Polaków. Po dwóch tygodniach został ponownie aresztowany i osadzony w więzieniu we Włocławku. Być może chciano go w ten sposób zmusić do wyjazdu, ale bezskutecznie. Zwolniony w marcu, wrócił na dawne miejsce i na ile pozwalały mu siły, udzielał się w duszpasterstwie w pobliskim kościele Serca Jezusowego, gdzie znowu było dużo pracy z powodu powtórnego zamknięcia kościoła św. Jana (13 IV- 15 IX). Oprócz tego w kaplicy zakonnej odprawiał dla braci codziennie mszę św. z homilią i sporadycznie spowiadał osoby przychodzące z zewnątrz. Czynił tak do 6 X 1941 r., kiedy to najpierw przeprowadzono rewizję w jego mieszkaniu, a potem aresztowano go, podobnie jak innych duchownych w Kraju Warty pozostających dotąd na wolności, i wywieziono do obozu przejściowego w Lądzie. Tu 13 października zbadał go kontraktowy lekarz Komendy Państwowej Policji w Inowrocławiu, Rechn, który napisał: „,mężczyzna wyglądający chorowicie o bladej twarzy (...). Po prawej stronie na podbrzuszu stara ropiejąca rana. Zdolność do uwięzienia: dobra, zdolny do transportu i uwięzienia". Próbował jeszcze się bronić, wnosząc prośbę o zwolnienie do Tajnej Policji Państwowej w Inowrocławiu, motywując ją stanem swego zdrowia. W odpowiedzi z 28 I 1942 r. stwierdzono, że nie ma żadnych podstaw, które „usprawiedliwiają zwolnienie". Tymczasem proszący już od 30 X 1941 r. przebywał w obozie koncentracyjnym w Dachau. Przeżył w nim zaledwie pięć miesięcy, większość zapewne w rewirze dla chorych, ale zdążył kilka razy obdarować obozową porcją chleba swych współbraci w przekonaniu, że jemu już nie jest potrzebny, natomiast im pomoże przetrwać obóz, a po wojnie będą potrzebni Kościołowi i Ojczyźnie.

Zmarł 19 III 1942 r. na: „niewydolność serca -II. Układ krążenia przy otwartej gruźlicy".

Ogłoszony błogosławionym 13 VI 1999 r. w Warszawie przez Ojca Św. Jana Pawła II w grupie 108 męczenników II wojny światowej. W kościele parafialnym w Biskupicach wstawiono witraż z jego wizerunkiem, a w 2004 r. ogłoszono go patronem Publicznej Szkoły Podstawowej w Trąbkach. Obrazy ufundowano w kościele franciszkańskim w Pilicy-Biskupicach i parafialnym w Rawie Ruskiej (Ukraina). We Włocławku upamiętniono go na zbiorowym obrazie pięciu męczenników z Zakonu Braci Mniejszych związanych pracą z tymże miastem.