Ks. Stanisław Staliński

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 2, s. 184.

w zakonie BONAWENTURA (1901-1967), wychowawca młodzieży, więzień obozów koncentracyjnych, duszpasterz, franciszkanin.

 

Urodził się 18 III 1901 r. we Włocławku w rzemieślniczej rodzinie Józefa i Marcjanny z d. Wojdyła. Podstawowe wykształcenie zdobył w Publicznej Szkole Powszechnej. W 1916 r. został członkiem Drużyny Harcerskiej im. Kazimierza Pułaskiego. W latach 1917-1921 uczęszczał do Gimnazjum Humanistycznego im. ks. Jana Długosza. Po ukończeniu piątej klasy dnia 21 VII 1921 r. wstąpił w Wieliczce do Zakonu Braci Mniejszych w Prowincji Matki Bożej Anielskiej. Dnia 24 VII 1922 r. złożył śluby zakonne.

B. Stalińskiego, podobnie jak jego kolegów z rocznika, wysłano na studia filozoficzno-teologiczne do Prowincji św. Franciszka w Wenecji. Tutaj 17 VII 1925 r. złożył profesję uroczystą, a 17 VII 1927 r. przyjął święcenia kapłańskie. Przyjechał do Polski i odprawił mszę prymicyjną, a następnie powrócił do Wenecji, gdzie w czerwcu 1928 r. zakończył studia.

Po powrocie na stałe do Polski został przeznaczony do pracy duszpasterskiej przy kościele pw. św. Kazimierza w Krakowie. Przez jakiś czas zajmował się III Zakonem św. Franciszka i był wicemagistrem kleryków. Pracował jako katecheta w XIX Żeńskiej Szkole im. J. Szujskiego (1928-1929), a od 1 II 1929 r. do 31 VIII 1930 r. w X Szkole Powszechnej Żeńskiej im. św. Jadwigi. Na kongresie kapitulnym w sierpniu 1933 r. wybrano B. Stalińskiego magistrem nowicjatu w Wieliczce, który w następnym roku przeniesiono do Pilicy koło Zawiercia, gdzie działał do marca 1941 r., a do stycznia 1943 r. w Krakowie. Pełniąc przez prawie 10 lat ten urząd przygotował do życia zakonnego ponad stu księży i braci zakonnych. Podejrzany o współpracę z organizacjami podziemnymi został w dniu 8 XII 1943 aresztowany w Krakowie i osadzony najpierw w więzieniu na Montelupich, skąd 7 IV 1944 r. przewieziono go do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, gdzie pracował w kamieniołomach. Wobec zbliżającego się frontu 11 II 1945 r. obóz ewakuowano do Mittelbau, a 10 IV tr. do Bergen-Belsen, który 15 kwietnia uwolniły wojska angielskie. Swoje przeżycia obozowe B. Staliński opisał w dwóch relacjach pozostających w maszynopisie. Po wyzwoleniu, w okresie 6 V-15 IX 1945 r., był kapelanem polskiego szpitala w Celle, następnie duszpasterzem Ośrodka Polskiego w Offelgonne (15 IX-20 X) i wreszcie w Bergen-Belsen (do 30 VI 1946).

Dnia 3 VII 1946 r. zarejestrował się w punkcie przyjęcia powracających do kraju w Legnicy, skąd pociągiem przybył do klasztoru w Krakowie przy kościele pw. św. Kazimierza i pracował tu do połowy grudnia 1948 r. Jako dyrektor III Zakonu św. Franciszka zorganizował amatorski zespół teatralny wystawiający sztuki religijne. Dla tercjarzy urządzał też piesze pielgrzymki do Częstochowy, Kalwarii Zebrzydowskiej, na Bielany i do Mogiły (ob. Nowa Huta). Udzielał się również jako rekolekcjonista i misjonarz ludowy. W latach 1948-1951 był gwardianem klasztoru w Przemyślu i duszpasterzował, głów- nie w kościele zakonnym. Do pracy misyjno-rekolekcyjnej na szerszą skalę powrócił podczas pobytu w Kazimierzu Dolnym (1951-1957). W wolnych chwilach robił różańce oraz odbitki fotograficzne obrazków dla księży na kolędę. Tylko rok był proboszczem w Niedzicy na Spiszu (1957-1958), a potem zamieszkał w Pińczowie (1958-1966). We wrześniu 1966 r. został przeniesiony do Brodnicy.

Zmarł na białaczkę 27 X 1967 r. w Brodnicy i został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu komunalnym we Włocławku.

APRK, bez sygn.: Teczka pers. B.S. Stalińskiego; Biblioteka Główna Prowincji Franciszkanów-Reformatów w Krakowie, bez sygn.; Schematyzmy Prowincji M.B. Anielskiej, z lat 1925, 1928, 1934, 1937, 1952, 1965, 1971; Scenariusze amatorskiego teatru III Zakonu w Krakowie (1946-1948); Gawlik M., Szczepaniak J.. - Księża katecheci diecezji krakowskiej 1880-1939. Słownik biograficzny, Kraków 2000, s. 285; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium, z. 5, s. 195-196, 199; Pasiecznik J., Prowincja Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych, [w:] Życie religijne w Polsce pod okupacją 1939-1945. Metropolie wileńska i Iwowska, zakony, Katowice 1992, s. 247, 251-252, 269, 284-285; Szteinke A.J., O. Bonaventura Stanisław Staliński (1901-1967), "Nasze Dzisiaj", 1998, nr 3, s. 139-152 (m.in. relacja S. Stalińskiego z pobytu w obozie i wykaz prac duszpasterskich).

 

Anzelm Janusz Szteinke