Ks. Narcyz Sforski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 1.

SFORSKI (SWORSKI) NARCYZ MARCELIN w zakonie KSAWERY (1826-1911), reformat, duszpasterz i pisarz religijny.

 

Urodził się 31 X 1826 r. w miejscowości Puszcza (parafia Łukomie k. Sierpca) w rolniczej rodzinie Jana i Marianny z d. Bielińskiej. Szkołę elementarną ukończył zapewne na miejscu, a wykształcenie średnie zdobył w Szkole Wydziałowej prowadzonej przez reformatów w Żurominie. W tymże mieście 6 XII 1843 r. wstąpił do Prowincji Reformatów pw. Wniebowzięcia NMP, w której po roku nowicjatu złożył śluby czasowe, a 19 III 1850 r. profesję uroczystą. Studia retoryki odbył w Zarębach Kościelnych koło Ostrowi Mazowieckiej (1844-1847), filozofii we Włocławku (1847-1848), a teologii w Płocku (1846-1851). Zapewne w Płocku 26 V 1850 r. przyjął święcenia kapłańskie. Od 1851 r. do 1852 r. uczył kleryków zakonnych gramatyki w Węgrowie, zaś w latach 1852-1856 historii Kościoła i homiletyki w Żurominie. Tu równocześnie był nauczycielem Szkoły Wydziałowej i misjonarzem ludowym. Następnie wykładał filozofię we Włocławku (1856-1859) i teologię w Płocku (1859-1864). W lipcu 1864 r. został przeniesiony do Włocławka, gdzie zastała go kasata klasztorów Królestwa Polskiego, przeprowadzona w listopadzie tegoż roku przez rząd rosyjski. W związku z nią do domu we Włocławku - jako klasztoru etatowego przewieziono reformatów z Płocka, Pułtuska, Żuromina i Chełma Lubelskiego. W 1866 r. mianowano K. Sforskiego przełożonym (gwardianem) tej wspólnoty, liczącej około 40 osób i pozbawionej możliwości działania na zewnątrz. Widocznie nie odpowiadał oczekiwaniom rządu, skoro 22 III 1870 r. został zwolniony z urzędu na polecenie Namiestnika Królestwa T. Berga.

Od tego czasu niepodzielnie poświęcił się pracy duszpasterskiej w kościele klasztornym. Był promotorem założonego w 1861 r. Arcybractwa Różańca Świętego, jedynego tolerowanego przez rząd stowarzyszenia ludzi świeckich. Dla jego potrzeb kilkakrotnie wydał druk ulotny: „Objaśnienia tyczące się odmawiania Różańca Świętego" (znane egzemplarze z 1879 i 1908) i zorganizował podręczną bibliotekę. Dał się też poznać jako dobry kierownik duchowny, zwłaszcza inteligencji, księży i biskupów oraz kleryków Wyższego Seminarium Duchownego. Wśród tych ostatnich za zgodą władz diecezji i seminarium od 1892 r. szerzył Trzeci Zakon Św. Franciszka z Asyżu, świeżo odnowiony przez papieża Leona XIII i przezeń polecany jako jedna z dróg prowadzących do odnowy społeczności katolickiej. Tercjarstwo cieszyło się wśród kleryków dużą popularnością prawie wszyscy doń należeli. Po usamodzielnieniu się w 1911 r. w kongregację seminaryjną tercjarstwo dało też początek wszystkim innym ugrupowaniom kleryckim. Od 1872 r. K. Sforski sprawował opiekę duchową nad domem Stowarzyszenia Kobiet Pracujących, które pod wpływem jego gorliwej pracy przekształciło się w ukryte zgromadzenie zakonne. Napisał dla niego Regulamin, a pod koniec swego życia troskę nad zgromadzeniem zlecił ks. Wojciechowi Owczarkowi (zm. 1938), późniejszemu biskupowi, który w 1922 r. doprowadził do kanonicznej erekcji Zgromadzenia Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi, zatwierdzonego ostatecznie przez Stolicę Apostolską w 1983 r.

Od 1861 r. do swej śmierci K. Sforski opracowywał i anonimowo ogłaszał kalendarze liturgiczne dla zakonników swej dawnej prowincji, żyjących w klasztorze włocławskim oraz rozproszonych po parafiach. Od końca XIX w. opublikował około 20 niewielkich rozmiarami broszur, w których, przeważnie wierszem, zachęcał do naśladowania Matki Bożej i Świętych, podając ich życiorysy i zamieszczając teksty modlitw i pieśni, m.in. dla uczestników pieszych pielgrzymek do Częstochowy. Po- ważniejszą jest wierszowany przekład klasycznego dzieła O naśladowaniu Chrystusa Tomasza à Kempis (Warszawa 1900). Wszystkie druki K. Sforskiego cieszyły się dużą popularnością i dlatego należą obecnie do rzadkości bibliograficznych. Dochód z nich przeznaczał na cele charytatywne. Przez wiele lat był również diecezjalnym cenzorem książek.

Zmarł 2 XII 1911 r. we Włocławku i został pochowany w podziemiach kościoła oo. reformatów.

Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, Dział rękopisów, sygn. 546, De arterhetorica, 1847; sygn. 560, O naśladowaniu Chrystusa, 1895. Autograf tłumaczenia wydanego drukiem; Jędrzejczak M.L., Franciszka Rakowska (1860- 1915), Włocławek 2003; taż, „Ojciec Ksawery Sforski, zwany Ojczulkiem", "Ład Boży", 2000, nr 21; taż, Ojciec Ksawery Sforski OFM-niestrudzony spowiednik i kierownik duchowy, Via Consecrata", 2002, nr 9, s. 37-38; Prejs R., Słownik biograficzny zakonników franciszkańskich Królestwa Polskiego po kasacie 1864 roku (w druku); tenże, Zakonnicy franciszkańscy Królestwa Polskiego po kasacie 1864 roku, Warszawa 2003; Szteinke A.J., Kościół Wszystkich Świętych i Klasztor Franciszkanów-Reformatów we Włocławku 1625-1997, Włocławek 1998, s. 41, 47, 52, 56; tenże, Sforski Narcyz Marcelin, w zakonie Ksawery, [w:] PSB, 36, s. 433-434 (tamże literatura i źródła); tenże, Zapoznane szczegóły włocławskiego etapu życia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, „Studia Włocł.", 2003, t. 6, s. 452-459;-,,Kron. Diec. Kuj, Kalis.", 1911, R. 5, s. 388; 1924, R. 18, s. 304; „Przeg. Katol.", 1901, R. 39, s. 669.

 

Anzelm Janusz Szteinke