Ks. Henryk Demrych

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 9, s. 42-43.

(1904-1976), ks., członek zgromadzenia księży orionistów FDP (Małe Dzieło Boskiej Opatrzności), dyr. Księgarni i Drukarni Diecezjalnej we Włocławku, duszpasterz włocławski, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych

 

Urodził się 13 X 1904 r. w Łodzi, w rodzinie Jana i Reginy z d. Jagodzińskiej. Uczęszczał do szkół w Łodzi i Pabianicach. W 1922 r. wstąpił do WSD w Łodzi, a w 1926 r. przeszedł do zgromadzenia orionistów. W 1927 r. został wysłany do Włoch na studia. Śluby zakonne złożył 21 VI 1928 r., święcenia kapłańskie otrzymał 29 VI 1928 r. 

W I. 1929. 1931 pełnił funkcję wicerektora i wykładowcy w Domu Misyjnym w Zduńskiej Woli Od 15 VIII 1931 r. do 30 VI 1935 r. pełnił funkcję dyr. Księgarni i Drukarni Diecezjalnej i wikariusza katedralnego, współpracując w pierwszym roku w katedrze z ks. Stefanem Wyszyńskim. Od V 1934 r. zajął się duszpasterstwem na Grzywnie, dzielnicy ówczesnej biedoty Włocławka, a jako administrator powstałej tam 6 11 1935 r. parafii Najświętszego Serca Jezusowego, zakupił ziemię pod świątynię parafialną. Ufundował też organy Przy kaplicy zakonnej pełniącej funkcję świątyni parafialnej powstał zakład dobroczynny. We IX 1938 r. przełożony zgromadzenia ks. Orione wezwał go do Rzymu dla dokończenia studiów z zakresu prawa kanonicznego. Wrócił do Włocławka prawdopodobnie na przełomie IX i X 1939 r. i zamieszkał w domu zakonnym. Został aresztowany przez Niemców 7 XI 1939 r. Początkowo był więziony we Włocławku, następnie w obozach przejściowych w Lądzie i Szczeglinie, a później w Sachsenhausen i Dachau. Z Dachau został wyzwolony 29 IV 1945 r. Swoje wspomnienia obozowe Z Dachau do Kalisza opublikował w 1948 r. w Kaliszu. Od IX 1945 r. do X 1946 r. był dyr. Liceum i Gimnazjum Polskiego w Monachium. 17 X 1946 r. wyjechał do Polski. Jeszcze w tym samym miesiącu dotarł do Włocławka. Został adm. par. Błenna (18 XI 1946-31 XII 1947). Potem pracował w domu misyjnym w Zduńskiej Woli, a następnie w Kaliszu, gdzie zajmował się utworzeniem dzieła miłosierdzia, które św. Józefowi ślubowali kapłani za wyzwolenie z Dachau. Objął obowiązki dyrektora sekretariatu Bractwa św. Józefa. Był także penitencjarzem w kolegiacie kaliskiej, od 25 XI 1948 r. i kapelanem klasztoru karmelitanek (1 X 1949-1950). Przeżycia obozowe i prowadzone na nim doświadczenia pseudomedyczne odcisnęły piętno na stanie zdrowia. W VI 1950 r. otrzymał urlop zdrowotny, który spędził w Sadłowie znajdującym się na terenie diecezji płockiej. Już w VII zadeklarował chęć pracy w diecezji płockiej. Najpierw został administratorem parafii Płonne (14 VIII 1950- 1 IV 1961), gdzie wyremontował kościół. W tym też czasie-24 VI 1952-został inkardynowany do diecezji płockiej. Następnym miejscem jego pracy była par. Trąbin, od 1 IV 1961 r. Z powodu zdrowia 1 IX 1967 r. zrezygnował z prowadzenia tej parafii i jako emeryt zamieszkał w Rypinie, gdzie zm. w szpitalu 18 XII 1967 r. Pochowany w Sadłowie.

W aktach IPN znajduje się informacja, że w roku 1955 zrezygnowano z działań na rzecz pozyskania go do współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa, gdyż nie wyraził na nią zgody.

AKDW Akta pers., nib.; ADP Akta pers., sygn. 172; Akta IPN sygn. By 069/1116, t. 3, k. 87; Schematyzmy Diecezji Łódzkiej 1923-1926, Schematyzmy... 1932-1949, Schematyzmy Diecezji Płockiej 1955-1970; Frątczak W., Księża nie inkardynowani pracujący przejściowo w diecezji włocławskiej po II wojnie światowej, Kron. Diec. Włocł.", 76 (1993), s. 99; Grzybowski M., Duchowieństwo diecezji płockiej. Wiek XX, t. 1, cz. 2, Płock 2008, s. 62-63; Jezusek W., Nekrolog, MDP 52 (167), s. 283-284; Korszyński F., Jasne promienie w Dachau, Poznań-Warszawa 1985, s. 121, 194; Kononowicz M.J., Opatrzność wiodła ich do Kalisza, Słowo Powszechne" 1949, nr 129 z 15 V, s. 3; Krajewski M., Eksterminacja duchowieństwa katolickiego Ziemi Dobrzyńskiej w l. okupacji hitlerowskiej (1939-1945), w: Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, 1.8, Warszawa 1979, z. 4, s. 141; tenże, Eksterminacja duchowieństwa katolickiego Ziemi Dobrzyńskiej (b. powiaty rypiński i lipnowski) w l. okupacji hitlerowskiej (1939-1945). Studia Płockie" 1980, t. 8, s. 143; tenże, Nowy słownik biograficzny Ziemi Dobrzyńskiej, Rypin 2014, t. 1, s. 200; Librowski S., Materiały, s. 368; Sawic T., Odnowić wszystko w Chrystusie, LB/PK" nr 25/2005, s. 1-11; Spis księży pracujących w duszpasterstwie polskojęzycznym w Niemczech w 1. 1945-2005, oprac. ks. Turek Z., w: Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-2005, Lublin-Hannover 2006, s. 508; Stańczak R., Włocławek. Organy w nowym kościele Serca Jezusowego na Grzywnie, Kron. Diec. Włocł." 29 (1935), s. 158; Wierzbicki S., Byli naszymi duszpasterzami. Kapłani Kościoła Płockiego zmarli w 1. 1901-2005, Płock 2005, s. 162-163; Wiśniewski T.K., Polscy orioniści w obozie koncentracyjnym w Dachau, „Saeculum Christianum" 2011, t. 18, nr 2, s. 189-190. Fot. od p. Grzegorza Sztandery.

 

Antoni Poniński