Ks. Franciszek Płoszczyński

(1800-1873), kapłan Zgromadzenia Księży Misjonarzy, rektor i profesor Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, katechetyk.

Urodził się 3 X 1800 r. w Sadłowie koło Rypina, w drobnoszlacheckiej rodzinie Romualda i Antoniny z d. Łuszczewskiej. Najpierw uczył się w miejscowej szkole parafialnej, a następnie w Rypinie. Wykształcenie w zakresie szkoły średniej uzyskał w Płocku, gdzie w 1815 r. zdobył świadectwo dojrzałości. W 1819 r. wstąpił do Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Warszawie, a w 1821 r. złożył śluby zakonne. W latach 1820-1823 odbył studia filozoficzno-teologiczne w seminarium świętokrzyskim w Warszawie. Uczęszczał też wtedy jako wolny słuchacz na wykłady filozofii, biblistyki i historii Kościoła na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Święcenia kapłańskie otrzymał 19 X 1823 r. w katedrze włocławskiej.

Z Włocławkiem ksiądz Płoszczyński związany był przez 31 lat swego życia. Przybył tu po raz pierwszy w 1823 r., jeszcze przed święceniami kapłańskimi, i pracował do 1834 r. jako profesor w Seminarium Duchownym, prowadzonym wówczas przez księży misjonarzy; drugi raz podjął działalność we Włocławku, po dłuższej przerwie, pod koniec swego życia, w latach 1851-1873, jako rektor i profesor seminarium. Upamiętnił się tu także jako troskliwy opiekun ubogich.

W czasie pierwszego pobytu we Włocławku oprócz zajęć profesorskich zajmował się także gospodarstwem seminaryjnym, a w latach 1825-1834 ponadto biblioteką: uporządkował księgozbiór seminaryjny i sporządził jego katalog (nie zachował się).

Lata 1834-1851 spędził ksiądz Płoszczyński poza Włocławkiem. W 1834 r. został przeniesiony do Płocka jako dyrektor i profesor tamtejszego Seminarium Duchownego. W Płocku urządził gmach seminaryjny, zajął się gospodarstwem seminaryjnym, utworzył bibliotekę seminaryjną. W 1838 r. został odwołany do Warszawy. Najpierw przez kilka miesięcy był kapelanem w szpitalu Dzieciątka Jezus, a potem, w latach 1838-1851, prokuratorem (dyrektorem ekonomicznym) domu świętokrzyskiego księży misjonarzy, który podźwignął pod względem ekonomicznym.

W 1851 r., na prośbę włocławskiej kapituły katedralnej, został przez władze zakonne skierowany ponownie do Seminarium Duchownego we Włocławku, gdzie przez 22 lata (do końca życia) pełnił funkcję regensa (rektora) tegoż seminarium. Za jego rektorstwa, dla podniesienia poziomu naukowego tej przedłużono w 1869 r. czas studiów z 4 do 5 lat. Doświadczony w sprawach gospodarczych i budownictwa, troszczył się ksiądz Płoszczyński szczególnie o stan materialny seminarium. Odrestaurował kościółek seminaryjny pw. św. Witalisa. Przeprowadził gruntowną przebudowę niefachowo wzniesionego pawilonu z 1843 r. Wyremontował stare i wzniósł nowe zabudowania gospodarskie. Z powodu wybuchu powstania styczniowego nie udało mu się zrealizować, projektowanej w 1863 r., przebudowy głównego gmachu seminaryjnego, w którym planowano m.in. wydzielenie pomieszczenia bibliotecznego na kilkanaście tysięcy tomów.

W latach 1857-1862 odrestaurował drewniany kościół w parafii Witowo, należącej do uposażenia seminarium włocławskiego i z tej racji administrowanej przez księży misjonarzy.

Gdy w 1864 r., w ramach moskiewskich represji po upadku powstania styczniowego, nastąpiła kasata Zgromadzenia Księży Misjonarzy, ks. F. Płoszczyński oficjalnie przeszedł do włocławskiego duchowieństwa diecezjalnego i w dalszym ciągu kierował seminarium, mając jako współpracowników, dwóch innych misjonarzy, którzy pozostali tutaj z dawnego grona profesorskiego, dwóch młodych kapłanów diecezjalnych-księży Zenona i Stanisława Chodyńskich, którzy z polecenia rektora zajmowali się m.in. zwożeniem z terenu diecezji włocławskiej książek z klasztorów zniesionych przez rząd carski. Na czasowe pomieszczenie tych zbiorów rektor uzyskał, w 1867 r. od rządu, dawną kurię kanonicką, przyległą do zabudowań seminaryjnych, którą wyposażono w regały.

Jako profesor ksiądz Płoszczyński nauczał różnych przedmiotów, ale ze szczególnym zaangażowaniem wykładał katechetykę i homiletykę, a także uczył śpiewu. Przez podjęte prace naukowe zapisał się szczególnie w historii katechetyki polskiej. Ogłosił drukiem opracowania: Katechizm rzymsko-katolicki (Warszawa 1872), Katechetyka opracowana sposobem praktycznym przez pytania i odpowiedzi 1877) oraz Wzory i przykłady katechizowania (Warszawa 1877). Wywarły one znaczny wpływ na kształt nauczania religijnego w diecezji włocławskiej, a także na nauczanie katechetyki w polskich seminariach duchownych prowadzonych przez księży misjonarzy.

Był kompozytorem kilku utworów muzycznych oraz autorem dwóch hymnów kościelnych na 4-głosowy chór męski. Skomponował również mszę łacińską.

Zgromadził pokaźny księgozbiór (ok. 1700 wol.), uporządkowany i skatalogowany, jako warsztat przydatny do pracy naukowej i dydaktycznej. W znacznej części dostał się on do zbiorów biblioteki seminaryjnej we Włocławku (zachowało się z niego ok. 500 wol.).

Ksiądz Franciszek Płoszczyński zmarł 7 VI 1873 r. we Włocławku, pochowany został na starym cmentarzu włocławskim (dziś nieistniejący). Jego nazwisko figuruje na tablicy upamiętniającej zmarłych rektorów i profesorów w seminarium włocławskim oraz na drugiej (niewielkiej) w zakrystii kościółka pw. św. Witalisa.