Ks. Felicjan (Mateusz Lutoborski)

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 5, s. 83-84.

(1831-1906), reformat, budowniczy kościoła w Ciechocinku.

 

Urodził się 17 IX 1831 r. we Włocławku w rodzinie Wojciecha i Anastazji, szlacheckiego pochodzenia. Na miejscu ukończył szkołę elementarną, zapewne prowadzoną przy klasztorze. Dnia 10 VI 1848 r. wstąpił w Siennicy k. Mińska Maz. do Pruskiej Prowincji Reformatów pw. Wniebowzięcia NMP. Po roku nowicjatu złożył śluby czasowe i rozpoczął naukę gramatyki i retoryki w Białej Podlaskiej, Węgrowie oraz Zarębach Kościelnych k. Ostrowi Maz. (1849-1852). Następnie ukończył w Płocku kurs wymowy kościelnej (1852-1853); filozofii i historii Kościoła uczył się we Włocławku (1853-1855), a teologii w Płocku (1855- 1858). Dnia 11 II 1853 r. złożył profesję uroczystą, a 17 IX 1854 r. przyjął święcenia kapłańskie. W l. 1858-1864 był kaznodzieją i nauczycielem szkoły elementarnej prowadzonej przez zakon w Żurominie. Na kapitule prowincji, odprawionej 11 VII 1864 r. w tymże domu, wybrano go osobistym sekretarzem prowincjała o. Stefana Robakiewicza, z którym zamieszkał w klasztorze w Węgrowie. Podczas jego likwidacji 28 XII 1865 r., w ramach ogólnej kasaty zakonów Królestwa Polskiego zainicjowanej przez rząd w listopadzie 1864 r., zakonników przewieziono do klasztoru etatowego w Pilicy, ale Lutoborski wyprosił sobie wyjazd do Włocławka u urzędników nadzorujących tę operację. Gdy jednak sprawa się wydała, a ponadto ujawniono jego patriotyczne zaangażowanie w okresie powstania 1863/64, decyzją rządu z II VII 1866 r. odstawiono go pod strażą do Pilicy. Tu od razu podjął starania o oficjalne przeniesienie do domu etatowego we Włocławku, które nadeszło 2 I 1867 r. Uzyskawszy w 1871 r. tzw. uwolnienie od życia zakonnego wyjechał do Ciechocinka, gdzie 27 IX tr. został początkowo p.o. kapelana, a rok później kapelanem kaplicy uzdrowiskowej.

Kaplica była za mała dla rosnącej liczby mieszkańców i kuracjuszy, dlatego rozpoczął starania o budowę murowanego kościoła. Fundusze na ten cel zbierane już od 1852 r. wpływały bardzo wolno; nabrały dynamiki, gdy w 1872 r. uzyskał na nie zezwolenie rządu oraz na dalsze zbieranie składek. Plac nr 30 pod kościół ofiarował zarząd uzdrowiska, drewno Leon Wodziński, dziedzic Służewa, który też stanął na czele powołanego 30 III 1873 r. komitetu budowy świątyni, a Lutoborski był jego członkiem "głównym i niezmordowanym pracownikiem przy jego budowie". Założono własną cegielnię, a zarząd kolei i okoliczni chłopi zobowiązali się bezinteresownie zwozić materiały. To umożliwiło rozpoczęcie budowy kościoła już w 1873 r., według projektu warszawskiego architekta Edwarda Cichockiego. Dnia 5 VII r. prałat Florian Kosiński, administrator diecezji, poświęcił kamień węgielny. Ukaz carski z 1875 r. zezwolił na zbieranie ofiar w guberniach warszawskiej i płockiej. Lutoborski dość często osobiście angażował się w tę akcję, ponadto organizował loterie fantowe i przedstawienia teatru amatorskiego. Umiał też pozyskiwać indywidualnych ofiarodawców, nawet z dalszych stron. Gdy w 1877 r. spaliła się kaplica, postawił tymczasową obok wznoszonego kościoła. W stanie surowym poświęcił go 15 VIII 1884 r. prałat Franciszek Stopierzyński. Przez kolejnych 20 lat pracowano nad jego wystrojem i wyposażeniem (witraże, polichromia, ambona, trzy ołtarze, ławki, 12-glosowe organy firmy Blomberga z Warszawy). Prawie jednocześnie z budową kościoła przystąpił Lutoborski z Komitetem do budowy plebanii, pod którą jednak plac trzeba było kupić z zebranych składek. Jej budowa trwała w l. 1877-1884. Niezależnie od plebanii wybudował obszerny dom dla kuracjuszy, którzy wspierali fundusz kościelny. Tak przygotowaną świątynię konsekrował 25 IX 1904 r. bp włocławski Stanisław Zdzitowiecki, który nazajutrz, uczestnicząc w uroczystości 50-lecia kapłaństwa Lutoborskiego, odznaczył go godnością kanonika honorowego Kolegiaty Kaliskiej. a parafianie, na pamiątkę tej uroczystości, ufundowali dla niego kielich w stylu zakopiańskim. Ks. Lutoborski zmarł 29 I 1906 r. i został pochowany w podziemiach kościoła. Wierni uczcili jego pamięć skromną tablicą pamiątkową. 

AGZBMR, sygn. C. 7, Relationes Provinciarum Poloniae, 1862, n. 104, 114, 116-118; sygn. SK/473, Polonia Maior et Minor (1815- 1889), n. 451, 454, 458, 463; APFRK, Akta kapituł i kongregacji Prowincji Pruskiej pw. Wniebowzięcia NMP z 1. 1846-1860; Liber actorum in Conventu Vladislaviensi (1760-1860), s. 293-295; APW, ASC parafii rzymskokatolickiej Włocławek, sygn. 53, akt urodzenia nr 148/1831 (Lutoborski M.); tamże, Komitet Zarządzający Zakładu Wód Mineralnych w Ciechocinku z lat (1823) 1842-1914, sygn. 57, k. 7-16, 84; tamże, Zakład Wód Mineralnych, sygn. 5, O postrojkie ciechocinskowo kostela, passim, sygn. 128, k. 8, 11, 24; Ch.[odyński] S., Kościół w Ciechocinku, Echa Płockie i Włocławskie", 1905, nr 62, s. 2; Frątczak W., Kościół rzymskokatolicki w Ciechocinku, [w:] Ciechocinek. Dzieje uzdrowiska, red. Sz. Kubiak, Włocławek 2001 s. 398-403 (bibliogr.); Hewner K., Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku, Ciechocinek 2002, s. 21-25; Materiały do historii Ciechocinka od zapoczątkowania budowy warzelniów soli do wybuchu wielkiej wojny, zebr. i opr. M. Raczyński, Warszawa 1935, s. 380-383; Prejs R., Słownik, s. 346; Kronika Rodzinna", 1877, t. 5, s. 266-267; „Prz. Katol.", 1874, r. 12, s. 491-492; r. 23:1885 s. 666-667; r. 33:1895 s. 583; r. 35:1897 s. 106; W[alecki] W., S. p. ks. Felicjan Lutoborski, tamże, 1906, r. 44, s. 109-111.

 

Anzelm Janusz Szteinke