s. Stanisława Warych
Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 4, s. 167-169.
(1896-1990), członkini Zgromadzenia Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi, przełożona kilku placówek, kierowniczka internatu we Włocławku, opiekunka kapłanów.
Urodziła się 3 II 1896 r. we wsi Orzeszków, par. Uniejów, pow. turecki, w wielodzietnej rodzinie rolniczej, z ojca Tomasza i matki Weroniki z d. Ryś.
Do Zgromadzenia wstąpiła 1 XII 1924 r. Nowicjat rozpoczęła 29 VII 1925 r. Pierwsze przyrzeczenia złożyła 8 IX 1926 r., wieczyste w 1929 r. W l. 1926-1930 pracowała w sklepie prowadzonym przez siostry we Włocławku i krótko w Łęczycy. W 1930 r. powróciła do domu generalnego, podejmując prace krawieckie i przy wyrobie kilimów.
Ojciec Założyciel - bp Wojciech Owczarek znając jej zdolności organizacyjne, powierzał jej trudne zadania zakładanie nowych placówek. Wiosną 1934 r. organizowała dom w Kaliszu przy ul. Asnyka 40, a pod koniec tego roku przy ul. Grodzkiej 9. Następnie w 1937 r. skierowano ją do nowego domu w Poznaniu. Z początkiem października 1938 r. pojechała do Zduńskiej Woli, by założyć placówkę i sierociniec dla dzieci. Jako przełożona wszędzie wywiązywała się dobrze ze swoich obowiązków. W grudniu 1939 r. na polecenie przełożonej generalnej Jadwigi Walter wyjechała do Warszawy w celu otwarcia domu zakonnego przy ul. Kawęczyńskiej 69. Z pomocą sióstr zorganizowała przedszkole, kurs kroju, szycia, robót ręcznych, haftu i trykotarstwa oraz świetlicę dla dziewcząt. Po roku pobytu w Warszawie, w sierpniu 1941 r. przeniesiona została do Łowicza, gdzie wykonywała prace domowe, ale już w lipcu 1942 r. została przez władze zakonne skierowana do nowo powstałej placówki w Lesznie k. Błonia. W okresie wojennym siostry, a zwłaszcza przełożona, musiały borykać się z wieloma trudnościami. Dom, w którym zamieszkały, był jeszcze niewykończony. W niedługim czasie rozpoczęto prowadzenie kursów trykotarstwa, kroju i szycia dla około 40 dziewcząt.
Otwarto przedszkole i świetlicę dla dzieci szkolnych oraz kuchnię dla biednych. Po upadku powstania warszawskiego s. Warych zajęła się uciekinierami. Od 29 X 1944 r. do końca stycznia 1945 r. była zatrudniona w trykotarni w Sobocie, a przez luty i marzec w szwalni w Łowiczu.
Do Włocławka przyjechała 6 kwietnia tr., skąd przez dalszych pięć miesięcy dojeżdżała do pracy u oo. kamilianów w Chełmicy Wielkiej. Od września 1945 r. była kierowniczką internatu we Włocławku przy ul. Orlej 9, gdzie początkowo mieszkało 85 chłopców, a od 1947 r. dziewczęta. Siostra Stanisława troszczyła się jak matka o swoje wychowanki: o ich rozwój fizyczny i duchowy. Biedniejszym pomagała przez ulgi lub całkowite zwalnianie z opłat, choć Zgromadzenie w tym czasie przeżywało wiele niełatwych sytuacji. I tak 19 III 1952 r. władze państwowe usiłowały przejąć część domu na swoje cele. Siostry nie pozwoliły zagarnąć swej własności, ale były zmuszone zamknąć internat.
W miejsce uczniów przyjęto studentów teologii: najpierw księży orionistów, potem, od września 1954 r., księży marianów wyrzuconych z budynku na Bielanach w Warszawie. Przez 13 lat s. Warych opiekowała się seminaryjną młodzieżą zakonną, przygotowując im posiłki. W tym okresie z jej posługi korzystało 104 alumnów, z których 86 otrzymało święcenia kapłańskie, a przez następne dwa lata (1967-1969) służyła ofiarnie księżom kamilianom, lecz było ich o wiele mniej. Po ich wyjeździe otaczała troską księży kapelanów zakonnej kaplicy. Zawsze energiczna, pracowita, trochę porywcza, pogodnego usposobienia. Pogłębiała swoją wiedzę przez czytanie książek. Z całą dokładnością wypełniała ćwiczenia zakonne, nigdy się z nich nie dyspensowała.
Ostatnie lata życia, naznaczone cierpieniem i dolegliwościami, znosiła mężnie z poddaniem się woli Bożej. Zmarła 27 I 1990 r. we Włocławku w obecności sióstr. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 30 I tr Pochowana została na miejscowym cmentarzu w grobie na placu Zgromadzenia.
Jej rodzona siostra Józefa, młodsza o 15 lat, od 1937 r. była również członkinią tegoż Zgromadzenia, zmarła 1 V 1997 r.
Arch. ZSWPNM, Akta pers. S. Warych; Księga Sióstr Zgromadzenia z l. 1895-1938; Księga posągów (wstępujących do Zgromadzenia) z L. 1895-1939; Listy od sługi Bożego biskupa W. Owczarka; Listy od przełożonej generalnej J. Walter i zastępczyni siostry S. Ambroziak; Relacje S. Warych z 11 IX 1972 16 X 1980; J. Bukowicz MIC, Wspomnienia o s. Stanisławie Warych; Słownik biograficzny Sióstr Pracy od Niepokalanej Maryi Jędrzejczak M.L., Słownik zmarłych w latach 1922-2002, Włocławek 2004, s. 276-280 (wydr. komputer.); taż, Zgromadzenie Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi w latach wojny 1939-1945, Arch. Bibl. Muz.", 1982, t. 44, s. 174.
Laurencja Jędrzejczak