Ks. Zygmunt Tyburski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 2, s. 186-187.

(1907-1967), ksiądz, dyrektor biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku.

 

Urodził się 9 II 1907 r. w Czumsku Małym, pow. Rypin. Rodzicami jego byli Franciszek i Franciszka z d. Joniak, zajmujący się rolnictwem. Szkołę podstawową ukończył w Rypinie. Wykształcenie w zakresie szkoły średniej uzyskał w Liceum im. Piusa X we Włocławku w latach 1924- 1928. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości (18 VI 1928) wstąpił do włocławskiego Wyższego Seminarium Duchownego (WSD), gdzie przez pięć lat oddawał się studiom filozoficzno-teologicznym. 

Zdobył tu także dobrą znajomość języka łacińskiego, a także, w mniejszym stopniu, języka niemieckiego i francuskiego, co okazało się bardzo przydatne w przyszłej jego pracy zawodowej. Święcenia kapłańskie otrzymał 18 VI 1933 r.

Wykształcenie w zakresie bibliotekarstwa zdobył w okresie powojennym. Dużo nauczył się sam. Poza tym uczestniczył w państwowym zaocznym kursie bibliotekarskim w Warszawie i 9 II 1956 r. złożył pozytywnie egzamin końcowy. Przeszedł kursy bibliotekarskie organizowane przez Bibliotekę Uniwersytecką Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego KUL: dla kierowników bibliotek kościelnych (16-22 VIII 1955), w zakresie opracowywania starych druków (2-12 VII 1956), opracowywania bibliotecznych rękopisów średniowiecznych (4-8 VIII 1960). Odbył praktykę w Zakładzie Starych Druków Biblioteki Narodowej (17-29 X 1955).

Po święceniach kapłańskich ksiądz Tyburski najpierw pracował w duszpasterstwie jako wikariusz (1933-1940). W czasie II wojny światowej więziony był w niemieckich obozach koncentracyjnych (1940- 1945). Po wyzwoleniu przez rok pracował jako duszpasterz wśród Polaków w Niemczech (w Göppingen), a po powrocie do kraju jako proboszcz w Działyniu (1946-1953).

We Włocławku ksiądz Tyburski spędził 25 lat swego życia. Najpierw przez 11 lat tutaj się kształcił, a potem 14 lat (1953-1967) pracował w bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego, będąc w latach 1956-1967 jej dyrektorem.

Lata pracy w bibliotece seminaryjnej to najbardziej owocny okres życia księdza Tyburskiego. Jego zasługą jest uporządkowanie na nowo biblioteki WSD po jej dewastacji przez Niemców w czasie II wojny światowej i udostępnienie uporządkowanej części zbiorów czytelnikom. Kontakty z pracownikami Zakładu Starych Druków Biblioteki Narodowej oraz wiedza, którą zdobył w zakresie katalogowania starych druków, zadecydowały o tym, że był znany i ceniony w polskich kręgach bibliotekarzy.

W chwili podjęcia przez księdza Tyburskiego pracy w bibliotece jej księgozbiór liczył około 55 tys. woluminów. Z tego jedynie około 15 tys. wol. stało na regałach, reszta (ok. 40 tys.) leżała na podłogach w magazynach. Pierwszą jego pracą było rozdzielenie książek na rękopisy, stare i nowe druki oraz umieszczenie ich na przygotowywanych stopniowo regałach. Ostatecznie zakończył tę pracę w lipcu 1958 r. Posegregowane książki zostały jednocześnie oczyszczone i zabezpieczone. Jednocześnie, drogą zakupów i darów, powiększał się stopniowo księgozbiór seminaryjny - w czasach dyrektorstwa księdza Tyburskiego o przeszło 6 tys. woluminów.

W dziale starych druków (ok. 23 tys. wol.) ksiądz Tyburski uporządkował wszystkie książki według poszczególnych wieków (od XV do XVIII) i formatów, ułożył je w obrębie formatów w porządku alfabetycznym i sporządził na dołączonych kartkach skrócone opisy bibliograficzne. Skatalogował całkowicie inkunabuły (1022 pozycje), polonika XVI-wieczne (754 pozycje), które były przedmiotem jego szczególnego zainteresowania, i część druków obcych z XVI w.

Ksiądz Tyburski postarał się też o zwiększenie stałego personelu biblioteki. Dzięki temu mógł rozpocząć katalogowanie nowych druków (w l. 1960-1967 opracowano około 20 tys. pozycji) oraz czasopism. Skrupulatnie prowadził dokumentację wykonywanych w bibliotece prac. Wprowadził zwyczaj pisania rocznych sprawozdań z działalności biblioteki, które by- wały drukowane jako część składowa sprawozdania rocznego z działalności Seminarium włocławskiego w „Kronice Diecezji Włocławskiej".

Dla łatwiejszego udostępnienia zbiorów czytelnikom utworzono pracownie, w których gromadzono książki nowsze i bardziej użyteczne. Szczególnie dobrze zostały wyposażone pracownie: profesorska i alumnów, liczące w sumie około 5400 woluminów. Sporządzone zostały do nich katalogi: alfabetyczny, przedmiotowy i topograficzny.

Do końca swego życia ksiądz Tyburski zdołał na tyle uporządkować bibliotekę, że mogła ona w pokaźniej części zostać udostępniona czytelnikom. Zwiększyło to znacznie możliwości korzystania z książki naukowej, szczególnie dawniejszej, we Włocławku.

Ksiądz Tyburski zmarł 24 XII 1967 r. we Włocławku i pochowany został na cmentarzu komunalnym przy al. Chopina, w kwaterze kapłańskiej. Oprócz grobu jego osobę we Włocławku upamiętnia wizerunek w bibliotece seminaryjnej.

Akta personalne ks. Z. Tyburskiego, b. sygn., k. nlb.; BWSD, Akta ks. Z. Tyburskiego (biuro); - Adamecki J., Biblioteka seminarium włocławskiego, „Aten. Kapł." 1969, t. 72, s. 314-316; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium, z. 4, s. 508; Kaz [K. Rulka], Dyrektor Kurz", „Ład Boży", 1984, nr 26, s. 14; K. R[ulka],Ks. Zygmunt Tyburski, „Kron. Diec. Włocł.", 1974, t. 57, s. 279- 281; Rulka K., Bibliotekarze włocławskiej książnicy seminaryjnej, „Kron. Diec. Włocł.", 1996, t. 79, s. 366-367; tenże, Ks. Zygmunt Tyburski -bibliotekarz we włocławskim seminarium duchownym (1953-1967), "Kron. Diec. Włocł.", 1997, t. 80, s. 553-567; tenże, Tyburski Zygmunt, [w:] SPKP. Suplement II, s. 167-168; Ziomek D., Czternaście lat wśród książek, „Ład Boży", 1993, nr 26, s. 11.

 

Kazimierz Rulka