Ks. Zygmunt Olszewski

W maju 1923 r., po niespodziewanej rezygnacji ks. Edmunda Krauzego - profesora śpiewu w Wyższym Seminarium Duchownym, dyrygenta chórów katedralnych i prefekta włocławskiego-ks. Olszewski został wezwany przez biskupa włocławskiego Stanisława Zdzitowieckiego do Włocławka (na utrzyma nie przyznano mu 21 VI 1923 r. etat wikariusza w Lądku) i 25 VI tr. otrzymał nominację na dyrektora chórów katedralnych i prefekta szkolnego, ale niespełna trzy miesiące później zmieniono tę nominację, powierzając mu 14 IX tr. zamiast prefektury stanowisko profesora śpiewu w Wyższym Seminarium Duchownym. Uczył także śpiewu w Gimnazjum im. Jana Długosza.

W chórach katedralnych ks. Olszewski zastał trudną sytuację, która trwała od śmierci ks. Leona Moczyńskiego (założyciela chórów). Nie było stałego dyrygenta ze strony kościelnej, a władzę nad chórami przejęło Stowarzyszenie Chórów Katedralnych, złożone tylko ze świeckich członków. Ks. Olszewski doprowadził 10 III 1924 r. do zmiany nazwy chórów katedralnych na: „Towarzystwo Chórów Katedralnych Lutnia" i postarał się o ułożenie dla niego nowego statutu, który został przyjęty na zebraniu Towarzystwa 28 IV 1924 r., co przyczyniło się do jego zarejestrowania przez świeckie władze administracyjne. Nie mając jednak zdecydowanego poparcia w tej sprawie ze strony bp. Stanisława Zdzitowieckiego oraz przewidując nieprzezwyciężalne trudności w przyjęciu statutu przez kapitułę katedralną, która uważała się za jedynego decydenta w sprawie działalności chóru, w maju 1924 r. złożył rezygnację ze wszystkich funkcji we Włocławku.

Wkrótce (18 VI 1924) został oficjalnie zwolniony z tych funkcji i mianowany prefektem w Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnym Polskiej Macierzy Szkolnej w Sieradzu, a 11 VII 1924 r. także kapelanem klasztoru sióstr urszulanek i rektorem kościoła podominikańskiego, a także kapelanem więzienia w Sieradzu.

W 1927 r. (1 XI) został skierowany na studia muzykologiczne w Papieskim Instytucie Muzycznym w Rzymie. Pierwszy rok nauki 1927/1928 ukończył pomyślnie i otrzymał licencjat ze śpiewu gregoriańskiego. Czas wakacji spędził w Rzymie, zaliczając jednocześnie rok drugi z trzech przedmiotów: harmonii, fortepianu i organów. Studia utrudniały mu złe warunki bytowe, w jakich się znalazł po wyczerpaniu oszczędności osobistych. Musiał korzystać z pomocy finansowej swego ojca, aż wreszcie na skutek interwencji ks. W. Pogorzelskiego, proboszcza sieradzkiego, u biskupa włocławskiego Karola Radońskiego. doczekał się wsparcia ze strony kurii diecezjalnej. Nie zdołał jednak w ciągu tych 3 lat ukończyć 5-letniego kursu Akademii Muzycznej. Ukończył jedynie klasę chorału, zaawansowany był w grze organowej i kom- pozycji kościelnej. Brakowało mu jeszcze na dokończenie studiów jednego roku, na który dostał pozwolenie od władzy duchownej.

Jednak podczas pobytu w Polsce zachorował i niemal rok (X 1930-VIII 1931) przebywał na leczeniu w Rabce. Po zakończeniu kuracji, 26 VIII 1931 r. otrzymał nominację na profesora śpiewu w Wyższym Seminarium Duchownym i dyrygenta chóru katedralnego we Włocławku, a 14 XII tr. został mianowany członkiem Diecezjalnej Komisji ds. Organistowskich. Nauczał także śpiewu oraz prowadził chór szkolny w Liceum im. Piusa X (Niższe Seminarium Duchowne). W 1936 r. był też opiekunem drużyny i dyrygentem chóru 56. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy, który prężnie się rozwijał pod jego kierownictwem.

Po powrocie ze studiów muzycznych w Ratyzbonie ks. T. Guzendy, ks. Olszewski, na własną prośbę, 1 IX 1938 r. został zwolniony z obowiązków profesora muzyki i dyrygenta chóru katedralnego we Włocławku. Dnia 11 września tr. przybył do parafii Wielenin, którą objął w administrację dopiero na mocy nominacji biskupa włocławskiego Władysława Krynickiego z 23 XI 1938 r.

Ks. Olszewski był kapłanem o dużym talencie muzycznym i ogromnym zapale na tym polu. Jako profesor w seminarium włocławskim nie ograniczał się tylko do wykładów. W l. 1934-1938 głosił prelekcje dla kleryków i profesorów o: Moniuszce (1934/ 1935), Chopinie (1935/1936), Beethovenie z ilustracjami muzycznymi (1936/1937), Janie Sebastianie Bachu-z ilustracjami muzycznymi z płyt (1937/ 1938). Prowadził też wykłady o tematyce muzycznej i z zakresu literatury dla inteligencji włocławskiej, w ramach prelekcji wielkopostnych w latach 1933 i 1938.

Pozostawił po sobie znaczny dorobek w dziedzinie muzyki. Z wydanych kompozycji spotkały się z szerokim uznaniem w kraju i za granicą (Włochy, USA): 9 motetów na chór męski a capella (Veni Sancte, Panis Angelicus, Tantum ergo, Lauda Sion, Benedictus, Agnus Dei, O sacrum convivium, Oculi omnium, Dominabitur), wydane w 1935 r.; Msze c-moll i a-dur (obie na chór męski a capella); Ave Maria i 2 pieśni (Pieśń o Bałtyku oraz Pieśń obrońców Ojczyzny) - wszystkie na chór i fortepian, wydane w 1936 r. Powołał do życia wydawnictwo muzyczne pod nazwą Biblioteka Chóralna, które rozpoczęło publikowanie pieśni. Między innymi w 1937 r. wydał pozycję pt. Cibavit, w której umieścił śpiewy gregoriańskie wraz z polskim tłumaczeniem na nabożeństwo czwartkowe ku czci Najświętszego Sakramentu. W tym samym roku ukazała się pozycja Vademecum chórzysty. Znalazły się tam popularne śpiewy gregoriańskie, wykonywane przez alumnów; jego utwory własne opracowane na chór męski (Veni Sancte, Veni Creator, Przy bądź Duchu, Homo quidam, Salutis humanae, Adoro te devote, Mandatum novum, Christus factus est, Stabat Mater, Ave maris Stella), a także opracowania również na chór męski (G.M. Naniniego Stabat Mater. J.S. Bacha Laudate iuvenes, D.S. Bortnianskiego Pange lingua, Dorrnera Kiedy walki, S. Moniuszki Dziękczynienie). Znane są też inne jego utwory: dwie pieśni do św. Stanisława Kostki (patrona włocławskiego Seminarium Duchownego): O święty Stanisławie oraz Jasna Jutrzenko (wydane w 1937 r.); kompozycje w rękopisie: na chór męski I Timete Dominum, na chór mieszany In monte Oliveti, Christus vincit, Venite comedite, Melchisedech, Msza kolędowa, a tak- że opracowane odpowiedzi do mszy św. na chór męski. Znane są też jego recenzje, artykuły i opracowania muzyczne i liturgiczne publikowane w różnych czasopismach oraz w osobnych odbiciach.

Ks. Olszewski został aresztowany przez Niemców 6 X 1941 r. i osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie; 30 X tr. został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau (nr obozowy 28281). Zmarł w obozie 26 X 1942 r. Jego nazwisko figuruje w seminarium włocławskim na tablicy upamiętniającej zmarłych rektorów i profesorów.