Ks. Władysław Szafrański

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 4, s. 150-151.

(1908-1996), więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, profesor prawa WSD we Włocławku, oficjał Sądu Kościelnego we Włocławku, pisarz religijny.

 

Urodził się 2 X 1908 r. w Kłobii, pow. Włocławek, w rodzinie Władysława, rolnika, i Elżbiety z d. Urbańskiej. Po ukończeniu w 1921 r. szkoły powszechnej w Kłobii, kontynuował naukę od trzeciej klasy w Gimnazjum im. ks. Jana Długosza, skąd po trzech latach przeniósł się do GZK (pogorszyły się jego warunki materialne, na skutek śmierci ojca), gdzie otrzymał świadectwo dojrzałości w 1929 r. Po studiach w WSD we Włocławku w l. 1929-1934 otrzymał święcenia kapłańskie 17 VI 1934 r. z rąk bpa K. M. Radońskiego. Po święceniach i przejściowym wikariacie w Chełmicy (5 miesięcy), przeszedł do pracy we Włocławku, w którym pracował na różnych stanowiskach przez całe swoje życie, zyskując znaczny rozgłos i szacunek mieszkańców. 15 XII 1934 r. otrzymał misję kanonizacyjną do nauczania religii. Od 1511935 r. został kontraktowym nauczycielem w Publicznej Szkole nr 1, a prefektem etatowym we włocławskiej Szkole Powszechnej nr 2 był od 16 IX tr. (18 września złożył przyrzeczenie służbowe). W 1938 r. przeszedł do Szkoły Powszechnej nr 3. Był cenionym wychowawcą dzieci i młodzieży. Równocześnie studiował w Warszawie na UW prawo kanoniczne. Studia te uwieńczył zdobyciem stopnia magistra 30 VI 1938 r.

Po wkroczeniu Niemców do Włocławka został wkrótce aresztowany, ale na osobistą interwencję bpa Michała Kozala, jako ciężko chory, został czasowo zwolniony. Aresztowany ponownie, wraz z nauczycielami i prefektami włocławskimi, został 28 X 1939 r. wywieziony do obozu w Rudau k. Królewca. Po ok. dwóch tygodniach pobytu w tym obozie, gdzie tak jak inni nauczyciele, księża i ziemianie z Włocławskiego pracował przy budowie autostrady, został wraz z księżmi i Żydami przeniesiony do innego obozu. Pracował na innym odcinku budowy autostrady, gdzie zachorował na zapalenie płuc. Przewieziono go wówczas do szpitala obozowego w Sztablaku (ob. woj. warmińsko-mazurskie). Stamtąd został skierowany we wrześniu 1940 r. transportem do Berlina (prawdopodobnie z zamiarem osadzenia w obozie koncentracyjnym w Dachau). W trakcie biegu pociągu zbiegł w Zbożnem (ob. pow. Morąg). Był jednym z nielicznych aresztowanych i osadzonych w Rudau, który ocalał.

Po ucieczce przeszedł do GG. W l. 1941-1943 pracował jako pracownik fizyczny w zakładzie rzemieślniczym w Nowym Mieście n. Pilicą, a następnie do 1944 r. jako pracownik umysłowy w starostwie powiatowym w Grójcu. W dziesięć dni po wyzwoleniu wrócił do Włocławka, gdzie przy wikariuszu generalnym c.w., ks. A. Borowskim, pełnił szereg funkcji, przede wszystkim kanclerza i prefekta. Po wojnie ratował dobra i budynki Kościoła włocławskiego przed zakusami władz. Wszedł też jako członek do pierwszej, powojennej Rady Miejskiej we Włocławku, ale na znak protestu przeciw jej antykościelnym posunięciom zrezygnował. Dokonał też oficjalnego otwarcia dla kultu klasztoru i katedry. Do tej ostatniej otrzymał klucze od sowieckiego komendanta miasta. W 1945 r. obronił rozpoczętą jeszcze przed wojną, a kontynuowaną po wojnie pracę doktorską pt. "Rezerwaty grzechów w ustawodawstwie kościelnym". W l. 1945-1948 pełnił funkcję wizytatora nauki religii i przez trzy lata, mimo złej komunikacji autobusowej zostawił po sobie protokoły 249 wizytowanych szkół w 212 parafiach. Był też w tym czasie delegatem bpa ds. "Caritasu". Najważniejszym jednak jego zajęciem była praca katechetyczna we Włocławku jako prefekta od 6 II 1945 r. w Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnym, a po jego podziale od końca marca tr. w Liceum i Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, którą kontynuował nieprzerwanie do 24 VI 1950 r., kiedy to wyrzucono go ze szkoły za niepodpisanie Apelu Sztokholmskiego, jako "wroga pokoju, zwolennika bomby atomowej i pożogi wojennej". Jednocześnie z wydaleniem ze szkoły bez prawa do emerytury i odprawy, pozbawiono W. Szafrańskiego prawa zajmowania stanowiska nauczycielskiego w szkolnictwie państwowym, publicznym i prywatnym. Próby odsunięcia ks. Szafrańskiego od nauczania religii były podejmowane już od 1946 r. Obok ks. prefekta S. Piotrowskie- go był bowiem uważany za głównego przeciwnika polityki oświatowej nowych władz, stalinizacji systemu oświaty oraz procesu indoktrynacji dzieci i młodzieży. Przejściowo pełnił też obowiązki kapelana garnizonu włocławskiego i był też częstym delegatem biskupim do załatwiania różnych spraw diecezji.

W 1948 r. został wiceoficjałem Sądu Biskupiego, a w 1949 r. oficjałem. Na stanowisku tym pozostał aż do emerytury w 1988 r. i ponownie w l. 1991-1992. Równocześnie był profesorem WSD w l. 1953-1977. W l. 1954-1964 był też adiunktem na Wydziale Prawa Kanonicznego ATK w Warszawie. Niestety jego praca habilitacyjna przyjęta przez Senat ATK 13 V 1958 r. została z przyczyn politycznych, oceniona negatywnie przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną, Na podstawie archiwum IPN należy przypuszczać, że przyczyniły się do tego organy SB.

Przynajmniej dwukrotnie biskupi włocławscy proponowali mu objęcie probostwa we Włocławku w par św. Jana lub św. Stanisława, ale zawsze odmawiał, podając różne motywacje. Zresztą Urząd Wyznań też nie wyrażał na to zgody. Żyjąc skromnie zarobione pieniądze przeznaczał na różne dobroczynne cele i dla poszczególnych parafii. Parafii w Kłobii kupił dwa dzwony, par. Kozy ufundował monstrancję i tabernakulum, składał także hojne dary na kościół pw. Najświętszego Zbawiciela, św. Witalisa, katedrę i in.

Ks. Szafrański miał też znaczny dorobek publicystyczny kilka książek i wiele artykułów, przede wszystkim z dziedziny prawa kanonicznego, katechetyki i kaznodziejstwa. Był też znanym kaznodzieją, którego zapraszano z cyklami kazań do innych diecezji.

W uznaniu zasług 4 X 1958 r. został kanonikiem gremialnym kapituły katedralnej, a 1 II 1974 r. prałatem kustoszem tejże kapituły. 1 IV 1968 r. został mianowany prałatem honorowym Jego Świątobliwości.

Zmarł 30 VI 1996 r. w Domu Księży Emerytów im. Dobrego Pasterza we Włocławku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w rodzinnej par. Kłobia.

AKD we Włocławku. Akta pers. ks. W. Szafrańskiego; APB, Zespół akt KOSP z 1. 1945-1950, sygn. 10; APW, MRN i ZM, L. 1945-1950, sygn. 250; Arch. szkolne Liceum im. Marii Konopnickiej, Akta osob. W. Szafrańskiego, bez sygn.; AZKO WI., sygn. 2697 Akta nauczy- cieli z okresu międzywojennego (Szafrański Władysław); Andrzejewski R. Kazanie na pogrzebie śp. ks. prałata Szafrańskiego, Kron. Diec. Włocł.", 1996, s. 283-287; 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, Profesorowie, s. 22-24; Frątczak W., Ks. Władysław Szafrański, Kron. Diec. Włocł.", 1996, s. 244-245; Malinowska M., Relacja ocalonego, „Życ, Włoch." z 11 III 1971, nr 10, s. 8; Polscy kanoniści (wiek XIX i XX), cz. 2, Warszawa 1981, s. 197-198; Rulka K., Bibliografia ks. Szafrańskiego, Kron. Diec. Włocł.", 1996, s. 291-295;

 

Wojciech Frątczak