Ks. Władysław Górzyński
Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 1, s. 56-57
(1856-1920), kanonik kapituły włocławskiej, profesor Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, historyk sztuki.
Urodził się 22 IV 1856 r. w Kaliszu. Szkołę średnią ukończył w swoim rodzinnym mieście; w 1875 r. wstąpił do Seminarium Duchownego we Włocławku. Święcenia kapłańskie przyjął z rak bp. Wincentego Popiela w 1880 r. Ksiądz Górzyński pracował początkowo jako wikariusz w parafiach Rzgów (k. Konina) i Szadek, jako nauczyciel religii w Częstochowie, skąd usunęły go władze rosyjskie, a potem jako proboszcz w Białotarsku, Przedczu (gdzie przygotował plany obecnej świątyni) i Zduńskiej Woli. Nie zaniedbywał gorliwej pracy kapłańskiej, czuł jednak potrzebę pogłębiania wiedzy, dla- tego też wiele czasu poświęcał na czytanie książek z wielu dziedzin. Ostatecznie jednak doszedł do wniosku, że powołaniem jego jest głębsze poznanie dziejów sztuki sakralnej, zwłaszcza budownictwa. W 1905 r. zrezygnował z parafii w Zduńskiej Woli i w tym samym a roku udał się w podróż naukową, której celem było poznanie tajników historii sztuki, zapoznanie się z jej osiągnięciami i zdobycie warsztatu naukowego, jaki zamierzał wykorzystać w przyszłych swoich zajęciach z klerykami w seminarium.
Wiedzę zdobywał najpierw w Warszawie (1905), gdzie współpracował z ks. Skimborowiczem przy urządzaniu wystawy zabytków sztuki kościelnej, potem w Krakowie, gdzie słuchał wykładów z tej dziedziny, prowadzonych przez prof. Mariana Sokołowskiego i dr. Feliksa Kopera, aby wreszcie w Grazu (1906) pracować pod kierunkiem znanego prof. Józefa Strzygowskiego. Prawdopodobnie w połowie 1906 r. rozpoczął okres praktycznego poznawania największych osiągnięć architektury i sztuki sakralnej we Włoszech.
Ksiądz Górzyński wrócił w 1907 r. do Włocławka. Biskup S. Zdzitowiecki poznał bliżej księdza Górzyńskiego podczas swojego pobytu w Italii z racji podróży ad limina i we Florencji korzystał z jego usługi w czasie zwiedzania tamtejszych skarbów kultury. W 1907 r. ksiądz Górzyński z polecenia bp. S. Zdzitowieckiego rozpoczął we włocławskim seminarium wykłady z „Historii sztuki kościelnej” i prowadził Muzeum Diecezjalne. Mieszkając we Włocławku, ks. W. Górzyński opracował przywiezione z podróży materiały - kilka tysięcy negatywów w formie przezroczy na szkle oraz zdjęcia, które ułożył w kilkanaście tematycznych albumów.
Ksiądz Górzyński dobrze rozumiał, że nie może się ograniczyć jedynie do zaszczepiania alumnom miłości do prawdziwej sztuki, ale należy też przyjść Z pomocą ówczesnemu duchowieństwu, tym bardziej, że w tym czasie nasilił się ruch budowlany, a to powodowało, że nieraz zniszczeniu ulegały cenne zabytki dawnego budownictwa drewnianego, powstawały zaś świątynie murowane, bez wyraźnych cech sztuki sakralnej.
Z jego inicjatywy powstał w diecezji Komitet Artystyczno-Budowlany Diecezji Kujawsko-Kaliskiej, nadzorujący prowadzone budowy kościołów w diecezji. Czynił to zaś w ścisłej współpracy z Kołem Architektów i Towarzystwem Opieki nad Zabytkami Przeszłości, co dawało możliwość pomocy przy projektowaniu nowych świątyń i przy wszelkich pracach konserwatorskich. Mając wpływ na te sprawy w diecezji, popierał powstawanie nowych projektów harmonizujących z tradycją miejscową; był zwolennikiem rozpisywania konkursów na nowe projekty oraz przeciwnikiem modnej wówczas unifikacji stylów dawnych kościołów, w procesie którego ginęły nieraz wielkiej wartości zabytki tak drewnianych świątyń, jak i ich wyposażenia, jak chociażby niezbyt udana przebudowa katedry włocławskiej.
Ksiądz Górzyński chętnie dzielił się z innymi swoją wiedzą, dlatego m.in. wygłaszał odczyty w Warszawie, Krakowie i we Lwowie. Ponadto okazał się dosyć płodnym pisarzem z dziedziny sztuki kościelnej, chociaż zaczął pisać już w poważnym wieku. Pisał głównie artykuły (kilkanaście), zamieszczając je w „Kronice Diecezji Kujawsko-Kaliskiej" i w „Ateneum Kapłańskim". Największym jego dziełem jest praca Rozwój historii sztuki wśród innych narodów i w Polsce (Włocławek 1912).
Uznanie ze strony władzy diecezjalnej za jego postawę i osiągnięcia stanowiło powołanie go do gremium zasłużonej kapituły katedralnej.
Zmarł 24 IX 1920 r. we Włocławku i tam został pochowany.
Bazydło J., Górzyński Władysław ks., [w:] EK, t. 5, szp. 1391-1392; Górzyński W., Raciążek. Zamek i jego władcy w świetle dziejów, rkp. w ADW; Filipski R., Ś.P. ks. Władysław Górzyński, Kanonik Kapituly Katedralnej, „Kron. Diec. Kuj. Kalis.", 1921, t. 15, s. 7-12; P., Historycy sztuki, [w:] 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, s. 102-104.
Witold Kujawski