ks. Wacław Kwarciański

Kiedy w czerwcu 1893 r. szkoła realna została przez zaborców rosyjskich przeniesiona do Kalisza, ks. Kwarciański przeniósł się tam wraz z nią. A kiedy w 1914 r. została z kolei ewakuowana do Kierczy na Krymie, również tam podążył. Dzielił jej losy i pełnił nieprzerwanie swoje obowiązki do 18 VI 1918 r. W Rosji podobno prowadził także działalność społeczną wśród mieszkających tam Polaków.

W tym czasie otrzymał także nominacje na inne stanowiska, z których jedne pozwalały mu czerpać dodatkowe dochody na godne utrzymanie, inne były rzeczywistymi dodatkowymi zajęciami: był wikariuszem parafii Chełmce k. Kalisza (811894-15 II 1895). a następnie w parafii Szadek. Od 1899 r. jednocześnie sprawował funkcję obrońcy w sprawach małżeńskich w konsystorzu (urzędzie kościelnym) kaliskim.

Po powrocie do kraju został skierowany znowu do Włocławka, gdzie otrzymał mianowanie od 1 IX 1918 r. na prefekta w dwóch szkołach - w Gimnazjum im. ks. Długosza oraz w żeńskiej szkole spółdzielczej. U Długosza pozostał także w następnym roku szkolnym, 1 IX 1919-1 X 1920, i pełnił obowiązki dyrektora, nadal, choć w zmniejszonym wymiarze, nauczając religii. Zniszczenie w czasie ostrzału Włocławka w 1920 r. przez armię sowiecką pałacu biskupiego, który był jednocześnie siedzibą szkoły, spowodowało prawdopodobnie rezygnację ks. Kwarciańskiego z funkcji dyrektora.

W 1920 r. (od 1 X) biskup włocławski powierzył mu funkcję prefekta w dwóch gimnazjach kaliskich Anny Jagiellonki i Tadeusza Kościuszki. W roku następnym nałożono nań dodatkowo obowiązki wizytatora nauczania religii dla wszystkich szkół kaliskich, a w 1923 r. wszedł do Miejskiej Rady Szkolnej w Kaliszu. Był członkiem powstałego w 1919 r. Koła Księży Prefektów Diecezji Włocławskiej i pod koniec lat dwudziestych prezesem oddziału kaliskiego.

Doświadczając z biegiem lat kłopotów zdrowotnych, w lipcu 1929 r. po 37 latach działalności katechetyczno-pedagogicznej został zwolniony z funkcji prefekta i przeszedł na emeryturę nauczycielską. W wystawionej z tej okazji - na własną prośbę opinii włocławskiej Kurii Diecezjalnej jego praca na polu pedagogicznym została oceniona jako wybitna. Jednak znający go dobrze proboszcz kaliski ks. Jan Sobczyński, znany z ocen bardzo subiektywnych, przedstawił z tej okazji na kartach prowadzonej przez siebie kroniki działalność ks. Kwarciańskiego bardzo krytycznie.

Przejście na emeryturę stało się dla ks. Kwarciańskiego okazją do ostatniego już powrotu do Włocławka, tym razem na 10 lat, i rozwinięcia tu intensywnej działalności. Ponieważ miał on dopiero 63 lata, władza kościelna 6 VII 1929 r. mianowała go wizytatorem szkół w zakresie nauczania religii dla całej ówczesnej diecezji włocławskiej. Jednocześnie został też sędzią tzw. prosynodalnym przy Biskupim Sądzie Duchownym we Włocławku. Odtąd, już do końca swej bytności we Włocławku, zajmował się istotną, choć formalnie biorąc tylko administracyjną stroną nauczania religii w diecezji. Do jego obowiązków należał dobór prefektów i katechetów do szkół i parafii, czuwanie nad wypełnianiem programów nauczania i co potwierdzają liczne dokumenty pilnowanie, aby praca nauczycieli religii była respektowana i wynagradzana przez władze oświatowe. Prefekci traktowali go jak szarą eminencję, od której bardzo dużo zależało, i starali się na różne sposoby pozyskać jego życzliwość.

Spełniał także inne funkcje: wiosną 1938 r. (6 III) został mianowany dyrektorem diecezjalnym Krucjaty Eucharystycznej - organizacji mającej na celu skoncentrowanie życia religijnego dzieci i młodzieży wokół Eucharystii, a w połowie tegoż roku (19 VIII)-wiceoficjałem Sądu Biskupiego.

Dla codziennego użytku gromadził księgozbiór osobisty, który wykorzystywał zapewne także w pracy katechetycznej. Na jego szczątki (około 30 tomów oprawnych w brązowy półskórek z wytłoczonym na grzbiecie monogramem właściciela: X.W.K.) natrafiono w maju 1945 r. w sali kapitularza kapituły katedralnej włocławskiej i włączono do biblioteki miejscowego Wyższego Seminarium Duchownego.

Ksiądz Kwarciański został wyróżniony godnościami kościelnymi: najpierw kanonika gremialnego (1919), a później prałata scholastyka (1933) w kapitule katedralnej włocławskiej; poza tym otrzymał godność papieskiego prałata domowego (1937).

W pierwszych dniach wojny, wieczorem 6 września, zabrany wraz z kilkoma innymi kapłanami przez biskupa ordynariusza Karola Radońskiego, wyjechał z Włocławka; gnany nieuniknionymi wydarzeniami wojennymi opuścił granice Polski i osiadł na Węgrzech, gdzie w 1940 r. przyszło mu obchodzić 50. rocznicę święceń kapłańskich. Zmarł 25 V 1942 r. w Budapeszcie i tam został pochowany. Jedyny znaczący ślad po ks. Kwarciańskim we Włocławku to jego duży portret rysowany ołówkiem przez Józefa Mehoffera, przechowywany w Muzeum Diecezjalnym.