Ks. Wacław Bliziński

Sześcioletni okres pracy księdza Blizińskiego we Włocławku rozpoczął się w sierpniu 1893 r. Otrzymał nominację na wikariusza przy katedrze i urzędnika Konsystorza Generalnego we Włocławku (najpierw zajmował w nim stanowisko archiwisty i ekspozytora, a od 1896 drugiego sekretarza). Od 10 V 1894 r. był ponadto prefektem i nauczycielem w dwuletniej Włocławskiej Miejskiej Szkole Realnej (ze specjalizacją rzemieślniczą).

Ponieważ zaczął podupadać na zdrowiu i groziła mu gruźlica, niezbędny okazał się wyjazd na wieś, aby ratować zdrowie. W końcu grudnia 1899 r. otrzymał nominację na probostwo w Liskowie. Udał się tam bez entuzjazmu, wiedząc, że jest to wieś zaniedbana. Sami parafianie jego nominację przyjęli niechętnie ze względu na jego młody wiek i miejskie pochodzenie. Pomimo to ksiądz Bliziński związał się z tą parafią aż do końca życia.

Rozpoczął od szerzenia oświaty i propagowania spółdzielczości. Na swój koszt zaprenumerował 20 gazet dla parafian. Do 1904 r. nie wyjeżdżał poza granice parafii, ale przebywał wciąż wśród wiernych, wpajał im zasady wiary, potrzebę oświaty, otwierał ochronki, które zastępowały szkoły, uczył starszych czytać i pisać, skupiał parafian w pracy nad wykończeniem kościoła, uczył pracować dla wspólnego celu, organizował odczyty, kursy, wycieczki. W 1902 r. powstały pierwsze placówki liskowskie - Stowarzyszenie Spożywcze „Gospodarz” oraz „Wzajemne ubezpieczenia od ognia”.

Od 1904 r. łączył pracę z polityczno- niepodległościową. Sprowadzał z Krakowa czasopismo „Polak” i organizował z chłopami tajną pocztę do przewożenia nielegalnych ulotek. Z inicjatywy proboszcza gmina Strzałków, do której należał Lisków, pierwsza w guberni kaliskiej, postanowiła w 1905 r. o wprowadzeniu języka polskiego jako urzędowego w gminie i szkole. Rząd carski zareagował na te uchwały aresztowaniami wielu osób. Parafianie, dyżurujący bez przerwy, aby nie dopuścić do uwięzienia proboszcza, o mało nie dokonali samosądu nad żandarmami, którzy przybyli po księdza Blizińskiego. Był za to dręczony przez władze rosyjskie aż do 1914 r. Stawał przed sądem okręgowym w Kaliszu z powodu prowadzonych ochronek-szkół. Instytucje w Liskowie zatwierdzano pod warunkiem, że ksiądz Bliziński nie będzie pełnił w nich funkcji prezesa. Wybudowany wspólnym wysiłkiem parafii dom ludowy nakazano zburzyć; ocalał jedynie dzięki apelacji do senatu w Petersburgu. Naczelnik powiatu tureckiego i gubernator kaliski prowadzili równolegle akcję przeciwko proboszczowi, mającą na celu wysiedlenie go z Liskowa. Gdy oskarżenia i pisma gubernatora kaliskiego do kurii biskupiej o przeniesienie niewygodnego proboszcza do innej parafii nie odniosły skutku, wystarał się on na początku 1914 r. o nakaz deportowania go na Syberię. Przed zesłaniem uchronił księdza Blizińskiego przysłany mu w tym samym czasie przez Departament Rolnictwa srebrny medal oraz podziękowanie za działalność instytucji liskowskich.

Mimo szykan ze strony władz carskich ksiądz Bliziński powołał do życia w Liskowie wiele instytucji społecznych, przeważnie o charakterze spółdzielczym. W 1904 r. powstała Kasa Drobnego Kredytu (od 1910 występuje jako Kasa Pożyczkowo-Oszczędnościowa, od 1921 jako Bank Ludowy, wreszcie w 1926 Bank Ludowy przyjął nazwę „Kasa Stefczyka”). W 1905 r. powstały warsztaty tkackie, w 1906 r.-Kółko Rolnicze, w 1908 r.-Dom Ludowy i straż ogniowa, w r. - łaźnie ludowe, pralnia i warsztaty zabawkarskie, w 1911 r.-Mleczarnia Spółdzielcza, w 1913 r.-Szkoła Rolnicza i piekarnia.

Pierwsza wojna światowa zahamowała rozwój instytucji liskowskich - zniszczone zostały warsztaty tkackie, spalony sklep liskowski w Kaliszu. Liczne rzesze uciekinierów przybywały do Liskowa. Ksiądz Bliziński z narażeniem życia przedostał się we wrześniu 1914 r. przez linię frontu i udał się do Warszawy, do Centralnego Towarzystwa Rolniczego, po fundusze na utrzymanie uciekinierów z Kalisza (sto kilkadziesiąt rodzin). W trosce o bezpieczeństwo parafian, z powodu zawieruchy wojennej i wzmożonej przestępczości, ustanowił trzy sądy: w Liskowie, Strzałkowie i Zakrzynie. Kompetencja sądów była nieograniczona. Ksiądz Bliziński jako najwyższa władza w parafii zatwierdzał wyroki i miał prawo łaski. Wszystkie wyroki sądów liskowskich, funkcjonujących do marca 1915 r., zostały zatwierdzone przez późniejsze sądy niemieckie.

Podczas I wojny światowej powstało w Liskowie gimnazjum (1916), którego gmach postawili wygnani z Kalisza rzemieślnicy, w zamian za opiekę i wyżywienie udzielone im przez liskowian. Proboszcz, jak zwykle pierwszy, złożył pieniądze na ten cel: 3 tys. rubli, które otrzymał z racji ubezpieczenia się w Petersburskim Towarzystwie Ubezpieczeń, oraz pieniądze, które uzyskał za sprzedaży koni i wozu. Wspólnym wysiłkiem parafii wybudowano także budynek, w którym znalazły pomieszczenie: poczta, gospoda, przytułek dla starców i mieszkania pracowników. Poza tym ksiądz Bliziński zmobilizował mieszkańców Liskowa do założenia kanalizacji i przeprowadzenia drogi brukowej przez wieś. Mimo gotowych już planów nie udało się zrealizować projektu przeprowadzenia kolejki wąskotorowej z Liskowa do stacji Opatówek.

W listopadzie 1916 r. ksiądz Bliziński włączył się w życie polityczne - wybrano go na przewodniczącego wiecu Narodowego Związku Chłopskiego w Warszawie. Nie zrywając łączności z Liskowem, objął w styczniu 1918 r. urząd szefa Opieki Społecznej, który sprawował do 1923 r. W 1918 r. utworzył nowe ugrupowanie polityczne - Polskie Zjednoczenie Ludowe (przemianowane później przez sejm na Narodowe Zjednoczenie Ludowe, NZL) i został jego prezesem. Miało ono swój klub poselski z 72 mandatami. W latach 1918-1922 ksiądz Bliziński był posłem na sejm i członkiem Rady Obrony Państwa. Jako poseł wyjeżdżał do Poznania, Siedlec, Czernikowa, Torunia i Wilna z konferencjami na temat pracy społecznej wśród ludu. Po wyborach do drugiej kadencji sejmu (1922) NZL przestało istnieć, a ksiądz Bliziński wycofał się z życia politycznego, zniechęciwszy się do takiej działalności. Mimo to przyjął od prezydenta RP nominację (23 XI 1938) na senatora i pełnił ten urząd do wybuchu II wojny światowej. Nie przestał jednak troszczyć się o instytucje liskowskie. Ponadto inicjował w Liskowie kursy gospodarczo-społeczne dla młodych kapłanów z różnych diecezji oraz dla nauczycieli, na których przekazywał swój zapał i umiłowanie pracy społecznej. Od 1920 r. najwięcej czasu i serca poświęcał dzieciom z sierocińca. Instytucja ta powstała w Liskowie bez wcześniejszego planowania, była wynikiem konieczności chwili. Podczas wojny 1920 r. trzeba było ewakuować z Białegostoku cały obóz sierocy - 1,2 tys. osób. Rada Ochrony Państwa zwróciła się do księdza Blizińskiego, jako swego członka, z prośbą o zaopiekowanie się dziećmi. Powstały wtedy Sierociniec im. św. Wacława w Liskowie (ks. Bliziński był dożywotnim jego kuratorem) istniał i rozwijał się aż do II wojny światowej. Na uwagę zasługują też organizowane kolonie letnie w lesie w Koźlątkowie, na których przebywały dzieci z Łodzi, Pabianic, Zgierza, Kalisza i z Niemiec. Były zawsze cztery turnusy miesięczne, w każdym po 250 dzieci.

Efektami pracy społecznej księdza Blizińskiego w odrodzonej Polsce były również dwie wystawy rolniczo-spółdzielcze o charakterze ogólnopolskim: wystawa „Wieś polska” w 1925 r. oraz „Praca i kultura wsi” w 1937 r. Zwiedziło je 400 tys. rolników z kraju i zagranicy. W 1938 r. przy jego czynnym udziale odbył się w Liskowie Kongres Eucharystyczny Diecezji Włocławskiej.

Instytucje w Liskowie były nieustannie doskonalone i przekształcane. Ich stan w 1935 r. przedstawiał się następująco: Szkoła Handlowa (przedtem rolnicza), mleczarnia parowa spółdzielcza, Szkoła Powszechna 7-klasowa, gimnazjum (przekształcone na seminarium nauczycielskie, w 1927 przeniesione do Słupcy), Stowarzyszenie Rolniczo-Handlowe, młyn parowy spółdzielczy w Koźminku, piekarnia spółdzielcza, spółdzielcza cegielnia i betoniarnia, Ludowy (Kasa Stefczyka), Dom Ludowy, boisko sportowe i strzelnica, przedszkole, Szkoła Zawodowa, przytułek dla starców, remiza strażacka, trzy świetlice dla młodzieży, biblioteka i czytelnie, sierociniec, szkoła rzemieślniczo-przemysłowa, warsztaty szkolne szewskie i krawieckie z własnym sklepem w Kaliszu, łaźnie ludowe, szpital na 30 łóżek, gabinet dentystyczny. Przy Domu Ludowym były organizacje: Kółko Rolnicze, Koło Gospodyń Wiejskich, Związek Rezerwistów, Akcja Katolicka, Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Żeńskiej, Związek Strzelecki, Czerwony Krzyż, przysposobienie wojskowe, chór, orkiestra, kółko dramatyczne. Od 1926 r. wydawano kwartalnik parafialny „Liskowianin”.

Znakiem powszechnego uznania dla księdza Blizińskiego były też zaszczytne wyróżnienia: był prezesem Okręgowego Związku Spółdzielni Rolniczych oraz Rady Nadzorczej Centralnej Kasy Spółek Rolniczych, członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Higienicznego oraz Straży Ogniowych w Polsce, laureatem Polskiej Akademii Umiejętności, radcą Izby Rolniczej w Łodzi.

Został wyróżniony godnościami kościelnymi: w kaliskiej kapitule kolegiackiej- kanonika honorowego - (1913), kanonika gremialnego (1922), prałata kustosza (1926), a papież Pius XI nadał mu godność prałata domowego (1934). Za całokształt pracy społecznej władze Rzeczypospolitej odznaczyły go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1923), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą tegoż Orderu (1937), Złotym Krzyżem Zasługi (1936), z kolei różne organizacje społeczne swoimi odznaczeniami honorowymi.

Po wybuchu II wojny światowej ksiądz Bliziński 3 IX 1939 r. opuścił, z obawy przed Niemcami, Lisków i ukrywał się w Chotomowie pod Warszawą, gdzie napisał swoje „Wspomnienia”.

Zmarł 21 X 1944 r. w Częstochowie i tam został tymczasowo pochowany. Po wojnie ciało zostało prze- wiezione do Liskowa i 14 IX 1947 r. uroczyście złożone na cmentarzu parafialnym. W setną rocznicę urodzin liskowanie wystawili księdzu Blizińskiemu przed kościołem okazały pomnik. Jego imię otrzymał utworzony w 1989 r. włocławski Katolicki Uniwersytet Ludowy.

Ksiądz Bliziński miał dwóch braci: Aleksandra (1872-1934), notariusza w Kaliszu (1921-1924) i Blaszkach (1924-1934), oraz Stanisława (1884-1971). inżyniera chemika, pracującego w latach 1905-1922 w Rosji, a od 1923 r. w Polsce. Stryjecznym bratem ks. Wacława był ks. Karol Bliziński (1869-1937), działacz społeczny, który jako pierwszy duchowny w Królestwie Polskim zaczął prowadzić pracę społeczną wśród robotników Warszawy.