Ks. Stefan Biskupski

II wojnę światową spędził w więzieniach i obozach: najpierw od listopada 1939 r. we Włocławku, a potem w Lądzie, a w latach 1940-1945- w obozach koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Okres 1945-1946 spędził we Francji, przechodząc kurację i pomagając w organizacji Polskiego Seminarium Duchownego. Po powrocie do kraju w 1946 r. podjął na nowo wykłady w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, dojeżdżając jednocześnie jako zastępca profesora z wykładami historii prawa kościelnego na Uniwersytet Warszawski. 15 XI 1946 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w kilka lat później (1 IV 1954) - profesorem zwyczajnym. W 1948 r. postanowieniem prezydenta PRL, odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W latach 1954-1966 (tzn. do chwili przejścia na emeryturę 1 X 1966) był dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej oraz kierownikiem katedry kościelnego prawa cywilnego na tymże Wydziale.

W okresie od 1953 r. do 1956 r. był wikariuszem kapitulnym diecezji warmińskej, co miało związek z aresztowaniem prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz ks. Wojciecha Zinka wikariusza kapitulnego diecezji warmińskiej. Kandydaturę Biskupskiego na ten urząd wysunął Episkopat Polski, zgodę wyraził rząd i Warmińska Kapituła Katedralna. Objęcie urzędu nastąpiło 13 X 1953 r., a nowy wikariusz kapitulny wystosował orędzie do duchowieństwa i wiernych diecezji warmińskiej. Po poinformowaniu o wyborze Stolicy Apostolskiej, bp Michał Klepacz, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski - na mocy specjalnych uprawnień nadał Biskupskiemu prawa i obowiązki biskupa rezydencjalnego, wyjąwszy te, które wymagają charakteru biskupiego. Na czas trwania urzędu na terenie diecezji warmińskiej, udzielił mu prawa bierzmowania, posługiwania się mitrą i pastorałem oraz używania przywilejów protonotariusza. Można po- wiedzieć, że Biskupski pełnił w diecezji warmińskiej urząd administratora sede vacante. Misja Biskupskiego na Warmii zakończyła się w listopadzie 1956 r. Związane to było z odwilżą październikową i uwolnieniem prymasa. Biskupski sam złożył rezygnację z urzędu, która została przyjęta przez prymasa Wyszyńskiego dekretem z dnia 28 XI 1956 r., tym samym wygasły jego wszystkie uprawnienia. W latach 1953-1956 obowiązki wynikające ze sprawowania urzędu wikariusza kapitulnego diecezji warmińskiej łączył z zajęciami dydaktyczno-naukowymi. Jego związki z diecezją włocławską stopniowo się rozluźniały: w 1953 r. zrezygnował z wykładów we włocławskim WSD, a w 1965 r. zrzekł się nawet kanonii we włocławskiej Kapitule Katedralnej. Stale mieszkał w Warszawie i był związany z Wydziałem Prawa Kanonicznego ATK w Warszawie.

Życie Biskupskiego wypełniła prawie w całości praca dydaktyczna i badawcza. Z badań naukowych nie zrezygnował nawet w okresie emerytury (1966- 1973). Głównym przedmiotem jego zainteresowań było prawo małżeńskie oraz historia prawa publicznego w Polsce. W tych dziedzinach, a szczególnie prawa małżeńskiego, Biskupski pozostawił bogatą spuściznę i wybija się na czoło kanonistów polskich. Do ugruntowania pozycji Biskupskiego w wymienionej dziedzinie przyczyniły się wydane prace naukowe: Reforma prawa małżeńskiego w Polsce, Warszawa 1930; O nowe prawo małżeńskie w Polsce, Warszawa 1932; Obrońca węzła w kanonicznym procesie małżeńskim, Warszawa 1936; Prawo małżeńskie Kościoła Rzymsko-Katolickiego, t. I, Warszawa 1956 i Prawo małżeńskie Kościoła Rzymsko-Katolickiego, t. II: Proces małżeński, Olsztyn 1960. Te dwie ostatnie publikacje dały polskim kanonistom, co jest zasługą Biskupskiego, dobry wykład materialnego i formalnego prawa małżeńskiego.

Oprócz wymienionych prac Biskupski w 1938 r. we Włocławku wydał Zagadnienia prawno-kościelne i redagował Wielką Encyklopedie Kościelną im. Nowodworskiego (t. 33, Włocławek 1933). Był również w latach 1946-1950 redaktorem naczelnym „Ateneum Kapłańskiego". W 1946 r. ukazała się we Francji jego praca w języku francuskim pt. Un evengue martyr, tłumaczona i wydana w Polsce pt. Męczeńskie biskupstwo ks. Michała Kozala, Włocławek 1946. Uwieńczeniem wymienionych prac jest rozprawa z dziedziny historii prawa zatytułowana Krzysztof Żórawski polski kanonista XVIII wieku, Włocławek 1950. Ta ostatnia książka należy do nielicznych tego rodzaju rozpraw w polskiej literaturze historyczno-prawnej. Poświęcona jest wybitnemu, a mało znanemu kanoniście XVIII w., autorowi zbioru kościelnego prawa w Polsce. Zdaniem autora zbiór Żórawskiego zyskuje na znaczeniu nie tylko jako materiał do poznania źródeł prawa w Polsce, ale także do poznania dziejów kultury narodowej, bo na tle autentycznych dokumentów prawnych daje możliwie pełny obraz religijnego, moralnego i społecznego życia Polski przedrozbiorowej.

Ostatnia praca Biskupskiego nosi tytuł Stanowisko proboszcza w świetle prawa kanonicznego, Płock 1966. Została pomyślana jako pomoc dla księży zajmujących się duszpasterstwem, gdzie ukazano nowe zadania duszpasterzy w świetle Soboru Watykańskiego II. Cennym jego wkładem w kanonistykę polską był precyzyjny przekład na język polski znacznej części Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. (1143 kanonów), wydrukowanych w czasopiśmie „Prawo Kanoniczne". Bibliografia Biskupskiego zebrana w Słowniku polskich teologów katolickich liczy 118 pozycji: artykuły, recenzje (37) i przede wszystkim monograficzne opracowania książkowe (10).

Ks. Stefan Biskupski, oprócz pracy naukowej, poświęcił całe swe życie pracy dydaktycznej, prowadzonej najpierw w szkołach średnich, następnie w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku i na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Łatwość wymowy, jasność wykładu, a ponadto koleżeńska serdeczność zjednywała mu umysły młodych adeptów nauki. Zmarł 31 V 1973 r. w Warszawie, ale pochowany został zgodnie ze swoim testamentem na cmentarzu komunalnym we Włocławku. Jego księgozbiór włączony został do zbiorów Biblioteki Seminaryjnej.