Ks. Stanisław Piotrowski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 2, s. 140-143.

pseud. Franciszek Foks

(1912-1998), ksiądz, pracownik kurii diecezjalnej we Włocławku, redaktor włocławskich czasopism kościelnych, prefekt i wychowawca w szkołach włocławskich; więziony przez Niemców, represjonowany przez władze komunistyczne.

 

Urodził się 1 XI 1912 r. we wsi Białe Szczepanowice koło Ostrowi Mazowieckiej. Jego rodzice, Władysław (szlachcic zagrodowy) i Helena z d. Tymińska, utrzymywali się z uprawy niewielkiego, własnego kawałka ziemi. Wykształcenie w zakresie szkoły średniej uzyskał w Ostrołęce w Gimnazjum Państwowym im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, W 1932 r. zdobył tam maturę i zapisał się do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, gdzie uzyskał stopień podchorążego. W 1933 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Janowie Podlaskim, ale po roku przeniósł się do Włocławka i tutaj, w Wyższym Seminarium Duchownym, ukończył studia filozoficzno-teologiczne. Święcenia kapłańskie przyjął 17 XII 1938 r. Dalsze studia specjalistyczne odbył w czasie II wojny światowej na tajnym Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego (UW) - studiował teologię moralną (przez 1 rok) oraz uczęszczał na wykłady z prawa kanonicznego (1943-1944). Stopień magistra prawa kanonicznego uzyskał kilka lat po wojnie na UW.

We Włocławku ksiądz Piotrowski pracował w sumie 15 lat: rok przed II wojną światową i niespełna 14 lat po wojnie (do 1959). Zapisał się tutaj jako charyzmatyczny wychowawca młodzieży, pracownik kurii diecezjalnej, redaktor czasopism kościelnych.

W okresie przedwojennym (od 13 1 1939) pełnił funkcję prefekta, kierownika internatu i wychowawcy jednej z klas w Liceum im. Piusa X we Włocławku (Niższe Seminarium Duchowne).

W czasie wojny podjął (7 IX 1939) funkcję kapelana 14. pułku piechoty we Włocławku, z którym przeszedł szlak bojowy od Włocławka do Warszawy. Internowany przez Niemców w Żyrardowie, po kilku dniach uciekł i powrócił do diecezji włocławskiej. Pełnił czasowo funkcje duszpasterskie w parafiach: Przedecz, Czernikowo, Osiek nad Wisłą, Działdowo, Mazowsze, a ponadto był łącznikiem pomiędzy uwięzionym przez Niemców w Lądzie bp. Michałem Kozalem a pozostałymi jeszcze na wolności duszpasterzami. Dnia 3 XI 1940 r. został aresztowany przez gestapo; był przetrzymywany w Grudziądzu, potem w obozie koncentracyjnym w Stuthoffie (od grudnia 1940) i w podobozie w Elblągu (od marca 1941), skąd w końcu września 1941 r. udało mu się uciec. Od listopada 1941 r. do stycznia 1944 r. przebywał w Warszawie, gdzie prowadził działalność duszpasterską, dydaktyczną, pedagogiczną i konspiracyjną, występując pod przybranym nazwiskiem: Franciszek Foks.

Do diecezji włocławskiej wrócił 13 II 1945 r. Po- wierzono mu (21 II 1945) administrację parafii Lubanie, z obowiązkiem opieki nad parafią Rózinowo i odprawiania nabożeństw w kościele w Brzeziu (na terenie par. Wieniec). Po zwolnieniu z Lubania (23 VII 1945) powrócił do Włocławka. Najpierw pełnił tu funkcję prefekta i wychowawcy Niższego Seminarium Duchownego (do 25 VII 1946) oraz prefekta i kierownika internatu w Gimnazjum im. ks. Jana Długosza (do 1 IX 1947). Ponadto, przez trzy lata był prefektem w Liceum Pedagogicznym (1 V 1946-30 VI 1949); po zwolnieniu przez władze komunistyczne ze stanowiska prefekta prowadził lekcje religii w katedrze włocławskiej. W latach 1950-1952 pełnił funkcję ojca duchownego w Wyższym Seminarium Duchownym i jednocześnie prowadził wykłady z ascetyki i mistyki.

Jako prefekt i wychowawca młodzieży wciągał ją do akcji pod nazwą „świadome apostolstwo". Organizował wspólne wyjazdy i wycieczki, będące szczególną formą oddziaływania wychowawczego i duszpasterskiego. Włączył się w działalność harcerską (związany był z nią od lat szkolnych, a w czasie wojny był przez pewien czas naczelnym kapelanem ZHP): pracował jako kapelan harcerstwa, a przez rok pełnił funkcję komendanta hufca powiatowego we Włocławku.

Powierzano mu też różne urzędy w kurii diecezjalnej: najpierw był referentem katechetycznym (mian. 15 II 1949), następnie (od 9 IV 1952) pierwszym po biskupie urzędnikiem kurialnym - wikariuszem generalnym. W Sądzie Biskupim występował jako obrońca węzła małżeńskiego (1948-1952) oraz promotor sprawiedliwości (1949-1950, 1957- 1959). Poza tym był wizytatorem nauki religii, moderatorem Sodalicji Mariańskiej oraz Krucjaty Eucharystycznej, przez pewien czas kapelanem Sióstr Wspólnej Pracy na Glinkach, spowiednikiem sióstr oraz alumnów.

W latach 1950-1952 wydawał „Wiadomości Duszpasterskie", które drukowane były na powielaczu jako namiastka zamkniętej przez władze komunistyczne w 1950 r. „Kroniki Diecezji Włocławskiej". Jednocześnie (1950-1953) był redaktorem „Ładu Bożego", tygodnika diecezji włocławskiej dla rodzin katolickich. Władze komunistyczne, które nie tolerowały działalności księdza Piotrowskiego, szukały pretekstu, aby go uwięzić. W 1955 r. (26 XI) został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, formalnie oskarżony o to, że  „sporządzał i kolportował wśród duchownych i młodzieży studenckiej wrogą literaturę, która [...] mogła wyrządzić istotną szkodę interesom Polskiego". Osadzony został w więzieniu w Bydgoszczy, gdzie był przetrzymywany pięć i pół miesiąca (do 10 V 1956). Po zwolnieniu z więzienia wrócił do pracy w Kurii Diecezjalnej. Ponad trzy lata (1956-III 1959) był kierownikiem Wydziału Duszpasterskiego i w tym czasie zapoczątkował prowadzenie diecezjalnego duszpasterstwa rodzinnego. Dnia 1 I 1957 r. został mianowany kierownikiem Referatu Nauki Religii. Ponadto, przez ponad dwa lata (1957-31 III 1959) był redaktorem „Kroniki Diecezji Włocławskiej". Tymczasowo pełnił funkcję administratora parafii: Brześć Kujawski, Lubanie, Michelin.

Nękany szykanami władz komunistycznych, w marcu 1959 r. zrezygnował z dotychczas pełnionych funkcji i poprosił o stanowisko duszpasterskie. Władzom diecezjalnym nie udało się uzyskać dla niego zatwierdzenia na stanowisku proboszcza odpowiedniej dla jego możliwości parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (św. Józefa) w Kaliszu (mian. 31 III 1959). Przez rok pełnił tam funkcję zastępcy proboszcza.

W 1960 r. (1 II) został przeniesiony na stanowisko proboszcza do Kazimierza Biskupiego (od 1961 był dziekanem dekanatu kleczewskiego). Pozostając na stanowisku proboszcza w Kazimierzu Biskupim, pełnił jednocześnie przez dwa lata (1963-1965) funkcję administratora parafii Turek. Troszczył się tutaj szczególnie o rozwój sieci punktów katechetycznych.

Przez sześć lat (1965-1971) był proboszczem parafii Koło, a jednocześnie dziekanem dekanatu kolskiego. W Kole stworzył zalążki dwóch ośrodków duszpasterskich: przy ul. Blizna oraz we wsi Ochle, które z czasem przekształciły się w parafie. Z Koła kierował budową ośrodka duszpasterskiego na nowym osiedlu w Koninie, gdzie z czasem powstał kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego.

W 1971 r. objął parafię św. Mikołaja w Kaliszu, gdzie przez 18 lat był proboszczem, a ponadto dziekanem dekanatu kaliskiego I. Przyczynił się do budowy świątyni w dzielnicy Majków i utworzenia tam odrębnej parafii; był też współorganizatorem parafii Świętej Rodziny w centrum miasta, parafii przy kościele franciszkanów oraz parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w dzielnicy Dobrzec.

Zorganizował wspólnotę „Rodzina Rodzin", która, obok omawiania tematów rodzinnych, była faktycznie radą duszpasterską. Organizował półkolonie i kolonie dla dzieci, wakacyjne wyjazdy oazowe w góry i nad jeziora, przedszkole w Domu Katolickim. Plebania stała się miejscem spotkań grup zawodowych: nauczycieli, pracowników służby zdrowia, bankowców i innych. Organizował pielgrzymki za- graniczne, traktowane jako rekolekcje w drodze. Zorganizował Sacrosong (II Ogólnopolski Festiwal Pie- śni i Piosenki Religijnej) w Kaliszu w dniach 15-18 IX 1977 r. Od 1978 r. do przejścia na emeryturę organizował Kaliskie Kultury Chrześcijańskiej. Nie zaniedbywał prac gospodarczych w parafii. Po spaleniu się w 1973 r. ołtarza głównego z obrazem P. Rubensa „Zdjęcie z krzyża" kościół został gruntownie odnowiony wewnątrz przez H. Domurata i na zewnątrz regotyzowany.

Przez 10 lat pracował w Komisji Duszpasterskiej Episkopatu Polski oraz przez pewien czas w Komisji do Spraw Środków Społecznego Przekazu (mian. w 1970); był też dwa lata członkiem Podkomisji Duszpasterstwa Duszpasterzy (mian. w 1967).

Przeszedł na emeryturę 30 VI 1989 r. i w Kaliszu, prowadząc nadal działalność dydaktyczną, pedagogiczną, duszpasterską i charytatywną. Zorganizował i prowadził jako dyrektor (1990-1998) Oddział Uniwersytetu Ludowego im. ks. Wacława Blizińskiego. Przyszło mu też pełnić funkcję ojca duchownego w seminarium kaliskim (1992-1997). Przez pewien czas prowadził jadłodajnię dla biednych. Przyczynił się do budowania podstaw pojednania między narodem polskim i niemieckim. W latach 90. nawiązał kontakt z parafią w niemieckiej miejscowości Hamm, co zapoczątkowało wzajemną wymianę młodzieży.

Ksiądz Piotrowski ma spory publikowany dorobek pisarski. W latach 1950-1958 napisał kilka opracowań dotyczących pracy duszpasterskiej oraz pomocy duszpasterskich, które powielał w maszynopisach. Kilkanaście opracowań naukowych i popularnonaukowych opublikował w „,Ateneum Kapłańskim" i w „Kronice Diecezji Włocławskiej". Dużo artykułów publicystycznych i opowiadań wydrukował (zazwyczaj pod kryptonimami) w „Ładzie Bożym" w latach 1950-1953. Pewną wartość mają jego publikacje wspomnieniowe, ukazujące własne przeżycia i działalność duszpasterską: Zerwane okowy (wydawane kilkakrotnie, ostatni raz w 1996), Czerwone szlabany (Kalisz 1990), Na ringu (Kalisz 1992), W służbie (Kalisz 1998); a także relacje z odbytych pielgrzymek zagranicznych (Rzym, Ziemia Święta, Fatima, Lourdes) - wszystkie wydane techniką małej poligrafii.

Za zasługi dla Kościoła otrzymał godności kościelne: papieskiego prałata domowego (1957), kanonika gremialnego kapituły kolegiackiej w Kaliszu (1974), prałata prepozyta tejże kapituły (1980) i protonotariusza apostolskiego (1986).

Ponadto posiadał wiele medali i odznaczeń świeckich: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Walecznych, Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939 r.", Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki, Krzyż „Burza" AK, Krzyż Walki o Niepodległość, Krzyż „Represjonowanym za Walkę o Polskę Wolną i Sprawiedliwą 1939-1989", Złoty Krzyż za Zasługi dla ZHP, Krzyż Pamiątkowy „Semper Fidelis" Związku Solidarności Polskich Kombatantów, Odznaka Weterana Walk o Niepodległość, Odznaka „Zasłużony Instruktor Włocławskiej Chorągwi ZHP" (1997), Odznaka Za Zasługi na rzecz Niepodległościowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (1998), odznaka pułkowa 14. pułku piechoty (1988). Władze miejskie Kalisza przyznały mu (11 VI 1996) tytuł i odznakę Zasłużony dla miasta Kalisza.

Ksiądz Piotrowski zmarł 7 XII 1998 r. (w wieku 86 lat) w Kaliszu i został pochowany na tamtejszym cmentarzu miejskim. W Kaliszu upamiętniają go ponadto: epitafium w kościele jezuitów oraz pomnik przy katedrze św. Mikołaja.

AKD w Kaliszu, Akta personalne ks. S. Piotrowskiego, b. sygn., k. nlb.; AIPNBy, sygn. 044/67; AIPNBy, sygn. 069/1119, t. 4;- Bąk J., Piotrowski Stanisław, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, pod red. J. Myszora, Warszawa 2003, t. 2, s. 221-222; tenże, Sp. ksiądz infułat Stanisław Piotrowski  „Diecezja Kaliska", 1998, t. 6, nr 26, s. 126-128; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium, z. 4, s. 490-491; Librowski S., Materiały do dziejów diecezji włocławskiej czasu wojny 1939- 1945, "Arch. Bibl. Muz.", 1979, t. 38, s. 300-301; Ludwiczak J., Piotrowski Stanisław, [w:] Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej: ziemi kaliskiej, Kalisz 2003, t. 2, pod red. D. Wańki, s. 178-179; Piotrowski S., Czerwone szlabany [o represjach władz komunistycznych], Kalisz 1990 [mała poligr.]; tenże, Na ringu [wspomnienia z pracy duszpasterskiej], Kalisz 1992 [mała poligr.]; tenże, Zerwane okowy [wspomnienia z lat 1939-1945], Kalisz 1990 [mała poligr.]; Służył w prostocie i miłości. Księga pamiątkowa ku czci ks. Stanisława Piotrowskiego (1912-1998), red. S. Olejnik, J. Plota, Kalisz 2003.

 

Kazimierz Rulka