Ks. Stanisław Maternowski

W 1921 r. rozpoczął studia w zakresie nauk pomocniczych historii, archiwistyki i dyplomatyki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas studiów mieszkał w Konwikcie Teologicznym. Studia uwieńczył zdobyciem magisterium filozofii.

Powróciwszy do diecezji, ksiądz Maternowski początkowo otrzymał stanowisko wikariusza w Nieszawie i wikariusza substytuta, tj. pełniącego obowiązki proboszczowskie, w Zbrachlinie. Jednakże celem księdza Maternowskiego były studia doktoranckie. Dlatego też zwrócił się z prośbą do bp. S. o umożliwienie mu słuchania wy- kładów w roku akademickim 1925/1926. Miał też ustalony temat rozprawy doktorskiej- „Dokumenty biskupów kujawsko-pomorskich w XIII wieku”. Kontynuowanie pracy naukowej umożliwiło mu otrzymanie z dniem 18 IX 1925 r. stanowiska bibliotekarza w Seminarium Duchownym we Włocławku i dyrektora Archiwum Kapitulnego. Pozostawał jednak w dalszym ciągu w Zbrachlinie. Nie wiadomo dlaczego, 27 I 1927 r. ponowiono nominację na „Archiwariusza Archiwum Kurii Diecezjalnej i Katedralnego”, jednocześnie tego samego dnia posyłając mu do Zbrachlina nominację na wikariusza parafii św. Jana we Włocławku, który to wikariat piastował do 29 VIII 1931 r. Jako wikariusz brał udział w pracach Sądu Kościelnego we Włocławku, w charakterze obrońcy węzła małżeńskiego. Ksiądz Maternowski zawsze był gotów do pełnienia rozmaitych dodatkowych zajęć, zgodnie z poleceniem biskupa.

Wśród rozlicznych zajęć ksiądz Maternowski przygotował dysertację doktorską na wyżej wspomniany temat i w 1933 r. doktoryzował się. Jego praca nie doczekała się jednak publikacji. Może trudności z jej opublikowaniem, co zapewne było też powodem do zmartwień innych młodych adeptów nauki, spowodowały, że myślał on o stworzeniu fundacji dla „popierania drukowanych prac z zakresu kultury katolickiej”. Rozpoczął realizację swoich planów i już w 1936 r. notarialnie powstała fundacja jego imienia, z funduszem tysiąca złotych, zlokalizowana przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W rok później, w dniu 17 października, także notarialnie, ponowiono ten akt, ale już z funduszem 3 tys. zł, ulokowanych w Towarzystwie Kredytowo-Ziemskim w Warszawie na cztery i pół procent. Akt został zatwierdzony przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dnia 11 VI 1938 r. Ponieważ w rok później wybuchła II wojna światowa, stąd fundacja ta nie miała czasu przynieść spodziewanych rezultatów. Jako warsztat pracy bibliotekarskiej i archiwalnej, a przede wszystkim naukowej, zgromadził wartościowy księgozbiór, oceniany na około tomów. Został on zniszczony w czasie II wojny światowej. Ocalałe książki, około 150 tomów, znajdują się w bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku.

Ksiądz Maternowski podzielił los większości duchowieństwa włocławskiego, przechodząc przez hitlerowskie więzienia i obozy koncentracyjne. Aresztowany 7 XI 1939 r., więziony najpierw we włocławskim więzieniu, potem internowany w Lądzie, przez krótki czas znalazł się w Sachsenhausen, a wreszcie w Dachau, gdzie, z wycieńczenia i głodu, zmarł 17 VII 1942 r.