Ks. Piotr Czapla

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 3, s. 33-34.

krypt. P.C. (1868-1928), ksiądz, moralista, wykładowca teologii ascetyczno-mistycznej i rektor Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. 


Urodził się 17 V 1868 r. w Sielcach, parafia Skalbierz, pow. Pińczów. Od 1882 r. uczęszczał do szkoły średniej w Częstochowie, o co zatroszczył się o 10 lat starszy jego brat Paweł, który był księdzem mieszkającym pod koniec swojego życia w parafii Hechle, diecezja kielecka. Opiekę nad nim powierzył miejscowemu prefektowi, a późniejszemu ojcu duchownemu we włocławskim seminarium ks. Antoniemu Janczakowi. W 1888 r. wstąpił do włocławskiego seminarium duchownego, które ukończył w 1893 r. W tym też roku przyjął święcenia kapłańskie. Przez 7 lat pracował w duszpasterstwie parafialnym, najpierw jako administrator w parafii Lubień Kujawski wraz z ks. B. Ostrzyckim, a w latach 1897-1900 już jako proboszcz w parafii Blenna. Jako duszpasterz żywił szczególny kult do Najświętszego Sakramentu i Najświętszego Serca Pana Jezusa. Chcąc ugruntować swoje życie religijne, odprawiał w każdym miesiącu rekolekcje, np. w Chodczu. W pracy duszpasterskiej rozbudził wśród parafian częste przystępowanie do sakramentów św. Na jego prośbę duszpasterze sąsiednich parafii Chodecz, Przedecz i Blenna przyjeżdżali na odpusty już poprzedniego dnia, spowiadając wiernych i to niekiedy całą noc.

W 1900 r. na życzenie biskupa Stanisława Zdzitowieckiego wyjechał na studia specjalistyczne do Insbrucka w Austrii, gdzie uzyskał w 1904 r. doktorat z teologii. Po powrocie do kraju w tym samym roku został powołany na stanowisko ojca duchownego we włocławskim seminarium. Prowadził też wykłady z teologii moralnej, fundamentalnej, teologii pasterskiej, ascetycznej i mistycznej, a od 1921 r. z liturgiki (rubrum). Był też współzałożycielem powstałego 31 X 1924 r. Towarzystwa Liceum im. Piusa X, którego celem było zapewnienie tej szkole podstaw materialnych.

Jako duszpasterz i pedagog ks. P. Czapla, mimo nie najlepszej wymowy, dał się poznać jako dobry wykładowca alumnów oraz znakomity wychowawca włocławskiego duchowieństwa. Będąc ojcem duchownym wniósł wiele ożywienia do formacji kapłańskiej w seminarium duchownym. To za jego czasów wprowadzono adorację Najświętszego Sakramentu, częstą Komunię św. oraz obowiązek codziennego rozmyślania na podstawie podręcznika; w każdy czwartek wygłaszał specjalną konferencję dla alumnów. Wprowadził miesięczne rekolekcje dla alumnów i godzinę świętą. Dużo uwagi poświęcał indywidualnemu kierownictwu w konfesjonale. Był nie tylko spowiednikiem kleryków, ale także niektórych wykładowców seminarium, różnych zgromadzeń zakonnych i osób świeckich, dla których urządzał rekolekcje. Dzięki swojej posłudze w konfesjonale zyskał przydomek „Ojciec Piotr”. Na jego prośbę ordynariusz powołał drugiego spowiednika alumnów, którym został ks. B. Ostrzycki. Jako ojciec duchowny opiekował się powstałymi w tym czasie w seminarium: Kołem Abstynentów i Trzecim Zakonem św. Franciszka.

Był też aż do śmierci egzaminatorem prosynodalnym oraz radcą kurialnym. Do jego obowiązków należała też redakcja kalendarza liturgicznego, czyli rubryceli. W 1906 r. został proboszczem parafii Wistka Szlachecka (ob. Smólnik). Funkcję tę pełnił jednak tylko przez rok, gdyż w następnym roku został pierwszym redaktorem „Kroniki Diecezji Kujawsko-Kaliskiej", która zaczęła wychodzić od 1907 r. Jego zasługą jest ustalenie charakteru tego pisma. W latach 1909-1911 był formalnie redaktorem i wydawcą „Głosu Wiary". W 1911 r. jako redaktor tego pisma, za zamieszczone w nim przez ks. Jana S. Żaka artykuły, został skazany wyrokiem warszawskiego sądu na 2 lata Sybiru, która to kara w 1914 r. uległa kasacji, a ks. P. Czapli wymierzono karę 50 rubli.

W 1911 r. ułożył i wydał we Włocławku Kalendarz powszechny ilustrowany. W latach 1911-1916 był proboszczem w Sadlnie, dekanat sompoleński. W 1918 r. został kanonikiem gremialnym włocławskiej Kapituły Katedralnej i pełnił funkcję kustosza bazyliki (1918-1924). Po wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. naprawił organy w katedrze oraz zabezpieczył zniszczone witraże. Na prośbę bp. S. Zdzitowieckiego papież Pius XI w 1922 r. mianował go swoim prałatem domowym. Do 1924 r. opiekował się także archiwum katedralnym.

W 1925 r. został rektorem Seminarium Duchownego we Włocławku i tę funkcję pełnił aż do śmierci. I chociaż z powodu choroby serca nie rozwinął wielkiej działalności, to jednak, wspierany przez ks. wicerektora ks. Bolesława Kunkę, doprowadził do załatwienia kilku ważnych dla seminarium spraw, m.in. w 1925/1926 r. przeprowadził reorganizację wykładów.

Będąc rektorem, postarał się, w znacznej części z własnych pieniędzy, o przyozdobienie korytarzy seminaryjnych dwoma portretami, które namalował Henryk Sokołowski. Jeden z portretów przedstawiał założyciela seminarium (1569) prymasa Stanisława Karnkowskiego, a drugi bp. S. Zdzitowieckiego. Na jego polecenie malarz wykonał portrety rektorów seminarium, począwszy od 1864 r. (ks. Zenona Chodyńskiego, ks. Stanisława Chodyńskiego, ks. Idziego Radziszewskiego, ks. Władysława Krynickiego, ks. Antoniego Borowskiego). Zostały one umieszczone w głównej sali wykładowej seminarium, gdzie uzupełnione kolejnymi portretami, w tym ks. P. Czapli, autorstwa tego samego malarza, istnieją po dzień dzisiejszy.

Za jego rektorstwa seminarium uzyskało prawa zakładu naukowego (1927), a także wznowiono w 1925 r. wydawanie czasopisma „Ateneum Kapłańskie", na którego łamach oraz „Kroniki Diecezji Kujawsko-Kaliskiej" publikował swoje rozprawy naukowe, recenzje i artykuły o sprawach duszpasterskich. W swoim dorobku naukowym pozostawił 42 publikacje, które w większości dotyczą tematyki ascetyczno-mistycznej i pastoralnej. Do najważniejszych można zaliczyć: Ogólne zasady teologii moralnej, Hypnoza wobec etyki, Z psychiki naszego ludu oraz Pasterzowanie a zrzeszenia religijne.

Biskup S. Zdzitowiecki darzył ks. P. Czaplę wielkim zaufaniem, o czym świadczy m.in. fakt, że wybrał go na swojego spowiednika oraz wyjeżdżał z nim na urlopy wypoczynkowe a także do Rzymu. Zmarł 6 V 1928 r. we Włocławku i pochowany został miejscowym cmentarzu komunalnym.

APW, SPW 1918-1939, sygn. 519, s. 7; -Ks. Dr Piotr Czapla, Prałat Jego Świątobliwości, Rektor Wyższego Seminarium Duchownego, Dyrektor Liceum im. Piusa X, Kanonik Kapituły Katedralnej, „Słowo Kujawskie", 13 V 1928, R. X, nr 126-127; Sp. X. Piotr Czapla, „Przegląd Teologiczny", 1928, R. 9, s. 325-326; Uroczystości pogrzebowe Ks. Prałata Czapli, „Słowo Kujawskie", 15 V 1928, R. X, nr 128; Dudek W., Teologiczno-naukowy dorobek Włocławskiego Seminarium Duchownego, „Aten. Kapł.", 1969, R. 61, s. 291-292; Kaczorowski H., Sp. Ks. Rektor Piotr Czapla, „Aten. Kapł.", 1928, R. XIV, s. 490-491; Librowski S., Czapla Piotr, [w:] EK, t. 3, kol.753; Morawski M., Ksiądz Piotr Czapla, „Kron. Diec. Włocł.", 1928, R. 22, s. 113-121; Rulka K., Czapla Piotr, [w:] SPTK, t. 5, s. 250-251; Żak J., Głos Wiary, „Kron. Diec. Włocł.", 1938, R. 32, s. 119-120; tenże, Z moich wspomnień 1909-1915, „Kron. Diec. Włocł.", 1938, R. 32, s. 117-120.

 

Józef Dębiński