Ks. Michał Rychalski

(1645-1688), wikariusz, penitencjarz i psałterzysta katedry włocławskiej, autor publikacji ascetycznych, posiadacz znacznego księgozbioru.

Pochodził z rodziny szlacheckiej h. Pobóg. Urodził się w 1645 r. z rodziców Wojciecha i Marcjanny z d. Wilczopolskiej. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w seminarium duchownym we Włocławku i od tego czasu datuje się jego stały związek z tym miastem. Jego późniejsza twórczość naukowa sugeruje, że zdobytą w seminarium wiedzę teologiczną pogłębiał przez samokształcenie.

W 1668 r. został wyświęcony na kapłana i-mimo słabego głosu i niedostatecznej znajomości muzyki, ale ze względu na inne cenne przymioty-11 V 1668 r. włączony, dzięki protekcji kanonika włocławskiego Alberta Trzebuchowskiego, do kolegium wikariuszy przy katedrze włocławskiej. Wkrótce otrzymał odpowiedniejsze dla siebie miejsce w kolegium psałterzystów, a w 1671 r.-z polecenia kapituły katedralnej, „ze względu na wiedzę i prawość obyczajów" został mianowany także penitencjarzem (spowiednikiem) w katedrze włocławskiej, z poleceniem wybudowania domu dla penitencjarza, czego zaraz dokonał. W kilka lat później został seniorem (przełożonym) psałterzystów. W katedrze włocławskiej w 1684 r. wystawił własnym kosztem, za pozwoleniem kapituły, nowy ołtarz ku czci św. Barbary (w XVIII w. przeniesiony do Straszewa na Kujawach).

Rychalski jest autorem 11 publikacji o treści teologiczno-ascetycznej, które dedykował zazwyczaj możnym protektorom: kard. Stanisławowi Hozjuszowi, kanonikom: Aleksandrowi Magnuskiemu i Baltazarowi Aleksandrowi Gissie, biskupowi włocławskiemu Stanisławowi Sarnowskiemu oraz szczególnie uwielbianemu sufraganowi włocławskiemu Piotrowi Paw- łowi Mieszkowskiemu. Były one dość popularne w XVII i XVIII wieku; obecnie traktowane są jako źródło do poznania dziejów kultu maryjnego i świętych oraz teologii życia wewnętrznego w Polsce w XVII w. Zajmował się głównie zagadnieniami moralnymi i ascetycznymi, przede wszystkim w odniesieniu do życia kapłańskiego. Szczególne znaczenie mają następujące jego dzieła: cieszące się dużą poczytnością Quadriga sacerdotum ad coelum..., które doczekało się pięciu wydań w latach 1687-1747; Ignis altariset Diviniofficii... (cztery wydania w 1. 1680- 1756); Ars vivendi et moriendi immaculate in sacerdotio (Kolonia 1682), opublikowane także pt. Via immaculata sive ars vivendi et moriendi in sacerdotio (Poznań 1682); Flosculi theologici ordinandorum appronadorum parochorum... (Toruń 1689). Dla mariologów duże znaczenie mają dwa jego dziełka o charak- terze maryjno-ascetycznym: Maria in caeluma assumpta scala peccatorum... (b.m.w. 1678) oraz Mundus Marianus immundorum... (Poznań 1684, 1686), które są wyrazem myśli maryjnej środowiska włocławskiego w 2. poł. XVII wieku. Rychalski podaje w nich naukę o przywilejach NMP, wśród których jako jeden z pierwszych wymienia kapłaństwo Matki Bożej. Omawia także podstawy kultu maryjnego i ważniejsze jego formy.

Rychalski posiadał, jako warsztat pracy naukowej, znaczny księgozbiór o charakterze teologicznym, który przekazał następnie dwom włocławskim instytucjom kościelnym: klasztorowi reformatów i seminarium duchownemu. Po II wojnie światowej szczątki rozdzielonego księgozbioru (22 woluminy) znalazły się w bibliotece WSD we Włocławku.

Zmarł 20 IX 1688 r., przeżywszy 43 lata. Upamiętniony został w lewej nawie katedry włocławskiej tablicą, na której łaciński napis informuje o jego funkcjach, pobożności, dacie śmierci oraz zawiera prośbę o modlitwę za niego: D(eo) Optimo) M(aximo) | Admodum) R(evere)ndo Michaeli Rychalski | Poeni- tentiario huius Ecclesiae Cathedralis, | Et Psalteristarum Seniori. Viro insignis modestiae: | Singularis Pietatis Sanctimoniae, et Doctrinae | Qui, dum vivus sibi thesaurisauit in coelo, | Tranquillum et beatum portum invenit in terris | A(nn)o 1688. Die Septembris. Executores testamenti posuere, Viator transiens, Qu- isquis es, Requiem precare mortuo, | Mortisque) memor, Abi".