Ks. Marian Nassalski

Ksiądz M. Nassalski pracował równocześnie w duszpasterstwie - najpierw jako wikariusz w parafii Kruszyn (1887-1889), potem jako administrator parafii Śpicimierz (1889-1891) i parafii Lubień Kujawski (1891-1893). W wyniku represji ze strony władz carskich za „nieprawomyślność polityczną i naganne postępowanie" 16 XI 1893 r. został pozbawiony probostwa w Lubieniu, a 30 XI 1894 r. stanowiska profesora w Seminarium Duchownym. Został też oddany pod dozór policji we Włocławku. Oficjalną przyczyną takiego postępowania władz była ułożona i podpisana przez księdza Nassalskiego w Petersburgu deklaracja z 1887 r., w której kończący studia kapłani zobowiązali się do podtrzymywania kontaktów umysłowych między sobą (zjazdy co pięć lat) i informowania się, w jakich warunkach każdy z nich pracuje. Ponadto, zobowiązali się do wydawania podręczników teologicznych, pisania artykułów w czasopismach, tłumaczenia obcych książek na język polski i w ten sposób podnoszenia na odpowiedni poziom literatury religijnej, jak również pomocy finansowej dla więzionych przez władze carskie księży wychowanków Akademii Duchownej.

W styczniu 1895 r. ksiądz Nassalski został aresztowany i osadzony na Pawiaku w Warszawie, po czym skazany na zesłanie w głąb Rosji, do Jarosławia, z pozbawieniem prawa nauczania. Na zesłaniu przebywał półtora roku. W tym czasie pisał artykuły do kilku pism warszawskich, za co otrzymywał je bezpłatnie. Próbował też prywatnie uczyć religii.

Dnia 7 VII 1896 r. ksiądz Nassalski został zwolniony i powrócił do Włocławka. Na mocy rozkazu carskiego z 30 XI 1894 r. na zawsze miał być pozbawiony prawa nauczania w zakładach naukowych. Nigdy już nie powrócił na stanowisko profesora Seminarium Duchownego. Od tej pory rozpoczął swoją twórczość naukową, która w zasadzie koncentrowała się wokół homiletyki i kaznodziejstwa, jednakże obejmowała i inne dziedziny, jak teologia duchowości, prawo kanoniczne, pedagogika.

Przed zesłaniem do Jarosławia napisał dość obszerną pracę z zakresu prawa kościelnego. Po powrocie z zesłania został mianowany przez bp. A. Bereśniewicza wikariuszem przy bazylice katedralnej we Włocławku i kapelanem szpitala. W 1898 r. założył czasopismo teologiczne „Homiletyka", które wydawał do wybuchu I wojny światowej. Łącznie, opublikował 32 obszerne tomy. Przez cały okres ukazywania się „Homiletyki" ksiądz Nassalski był faktycznym redaktorem czasopisma. Jednakże w latach 1898-1906 nie mógł wydawać tego miesięcznika pod własnym nazwiskiem ze względu na wrogie stanowisko władz carskich. Oficjalnym redaktorem był w tym czasie ks. Konstanty Weberski, proboszcz parafii w Kowalu, a potem parafii pw. św. Zygmunta w Częstochowie. Dopiero w 1906 r. ksiądz Nassalski został oficjalnie zatwierdzony na stanowisku redaktora „Homiletyki". Miesięcznik zawierał artykuły z teorii i historii kaznodziejstwa, z teologii ogólnej, z historii duchowości i ascetyki. Jednak artykuły teoretyczne stanowiły część każdego tomu. Znajdowały się w nich głównie teksty Ojców Kościoła (kazania, mowy), katechezy, wykład katechizmu, teoretyczne wskazania z katechetyki oraz liczne kazania niedzielne, na uroczystości i święta, pasyjne, konferencje i przemówienia okolicznościowe, mowy ślubne i pogrzebowe oraz dział recenzji. W „Homiletyce” ksiądz Nassalski pozostawił bogaty dorobek, złożony z ponad 600 utworów kaznodziejskich, homiletycznych i innych. Czasopismo szybko zyskało wielu czytelników i aprobatę ówczesnego duchowieństwa. W 1908 r. ksiądz Nassalski zaczął wydawać drugie czasopismo, miesięcznik dla duszpasterzy, poświęcony problematyce społecznej i politycznej „Przewodnik Społeczny", który przetrwał do 1910 r. Zyskał on zasięg ogólnopolski. Miesięcznik dostarczał duchowieństwu argumentów dla obrony wiary, wzywał je do prowadzenia działalności społecznej wśród chłopów i robotników. Pismo po- ruszało także problemy obyczajowe, zajmowało się aktualnymi zagadnieniami literatury i sztuki oraz podawało informacje o wewnętrznych sprawach Kościoła. Znaczna część publikacji w obydwu czasopismach wyszła spod pióra księdza Nassalskiego.

Z okazji jubileuszu papieskiego ksiądz Nassalski wydał drukiem wskazania dotyczące korzystania z odpustu jubileuszowego: Jubileusz Wielki. Książeczka dla wiernych do korzystania z odpustu jubileuszu wielkiego (Częstochowa 1926). Na szczególną uwagę zasługuje praca z dziedziny pedagogiki - Tajemnica Wychowania (Częstochowa 1935). Są to pedagogiczne wskazówki dla sióstr wychowawczyń i sióstr nauczycielek zakładów naukowych Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. W 1935 r. ksiądz Nassalski napisał dzieje swego pobytu na wygnaniu w Jarosławiu. Jest również auto- rem pracy z prawa kościelnego -Formalium legale practicum in Parochorum, Vicariorum, Foraneorum nec non Curiarum Episcopalium i dzieła Domine ad quem ibimus (1893), które zawiera modlitwy przed i po celebracji mszy świętej, akty, medytacje i błogosławieństwa. Należy jeszcze wspomnieć o dwóch pozycjach ściśle kaznodziejskich, które zawierają ćwiczenia duchowne i przemówienia do dzieci przystępujących do Pierwszej Komunii Świętej.

22 I 1911 r. ksiądz Nassalski został mianowany proboszczem parafii pw. św. Barbary w Częstochowie. W 1917 r., jako przewodniczący Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Częstochowie, był jednym z głównych organizatorów Seminarium dla Nauczycieli Ludowych. W Seminarium tym w latach 1917- 1920 nauczał religii. W 1918 r., po utworzeniu oficjałatu w Częstochowie, został mianowany sędzią prosynodalnym. W powstałej w 1925 r. diecezji częstochowskiej bp Teodor Kubina powierzył księdzu prałatowi Nassalskiemu liczne stanowiska. W 1926 r. został mianowany pierwszym Oficjałem Sądu Biskupiego w Częstochowie, konsultorem diecezjalnym, radcą kurii biskupiej, egzaminatorem prosynodalnym, cenzorem ksiąg biblijnych i wizytatorem nauki religii w szkołach. Oficjałem Sądu Biskupiego był do 1937 r. Zmarł 11 IX 1942 r., został pochowany na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie.