Ks. Ludwik Bratoszewski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 6, s. 7-8.

BRATOSZEWSKI LUDWIK KAROL

(1709-1778), ksiądz, członek włocławskiej kapituły katedralnej.

 

Urodził się w 1709 r., a pochodził z rodu szlacheckiego-jak świadczy jego nazwisko z Bratoszewic. Ojcem jego był Ludwik Bratoszewski herbu Sulima, a matką Marianna z d. Kozerska herbu Prawdzic. Będąc już kanonikiem łęczyckim i proboszczem w Chodczu na Kujawach (był nim do 91 1768 r.), w wieku zaledwie 32 lat otrzymał z rąk biskupa kujawsko- pomorskiego Adama Stanisława Grabowskiego i objął osobiście kanonię w kapitule katedralnej włocławskiej 20 IV 1741 r. Ponieważ zwykle przebywał na miejscu we Włocławku, kapitula powierzała mu różne urzędy i obowiązki. Był prokuratorem (nadzorcą) spraw kapitulnych (1744-1746), deputatem na trybunał koronny w l. 1746 i 1755, prokuratorem piekarni kapitulnej (1749-1751). Był też prokuratorem fundacji katedralnych, pierwszym po ustanowieniu tego urzędu na posiedzeniu kapitulnym w sierpniu 1757 r., i spełniał go kilka lat, pilnując funduszów i dopełniania obowiązków związanych z fundacjami przekazywanymi dla katedry. 

W 1761 r. został oddelegowany do sprawowania pieczy nad biblioteką kapitulną, ale nie wykazał się osiągnięciami w tej dziedzinie. W 1765 r. biskup kujawsko-pomorski Antoni Kazimierz Ostrowski powierzył mu w kapitule godność prałata prymicera, czyli kantora katedry. W 1766 r. na polecenie bpa Ostrowskiego przeprowadził wizytację kościołów w dekanatach brzeskim, radziejowskim i inowrocławskim. W następnym roku za pracę tę otrzymał od biskupa w dożywocie wieś gracjalną Niszczewice. W sierpniu 1770 r. przekazał kapitule włocławskiej 5 tys. złp dla umieszczenia na procent na jakichś dobrach. Miały być z tego dwie fundacje mszalne- jedna w katedrze włocławskiej, druga dla kościoła w Strzelcach. Jako zabezpieczenie tej sumy proponował kapitule wiatrak, który sam wystawił, wartości 1500 złp. Na nowy ołtarz św. Barbary w katedrze włocławskiej dal 200 dukatów. Misjonarzom, prowadzącym wówczas seminarium włocławskie, Bratoszewski zapisał w 1777 r. 2000 złp. dołączając polecenie, aby „po wieczne czasy" corocznie odprawiali za niego cztery msze (co kwartał jedną) i codziennie po rannych pacierzach odmawiali z alumnami psalm De profundis z modlitwą „za jego duszę". Takie warunki mógł postawić misjonarzom kanonik Bratoszewski zapewne tylko dlatego, że potrzebowali oni wówczas gwałtownie pieniędzy na dopłatę przy zamianie swojej posesji nad Wisłą na bardziej im odpowiadającą, położoną w bezpośrednim sąsiedztwie seminarium. Na początku XX w. mszy za Bratoszewskiego już prawdopodobnie nie odprawiano, jedynie alumni modlili się nadal za ofiarodawcę, ale i tego z czasem zaniechano.

Umarł Bratoszewski we Włocławku 3 XI 1778 r. i trzy dni później został pochowany w katedrze włocławskiej. W testamencie, sporządzonym niemal pół roku wcześniej, oprócz zwyczajnych wówczas wydatków pogrzebowych, zostawił szczegółowe zapisy, w których dzisiaj trudno się dokładnie zorientować. W każdym razie głównym ich celem było zabezpieczenie sobie pamięci w modlitwach i mszach sprawowanych „za jego duszę". Jego portret (56 x 74 cm), w stroju kanonickim z distinctorium - z zapisanymi na odwrocie m.in. słowami: „Kościół i kapitułę kochał, znaczną w fundacyach pamiątkę zostawił" znajdujący się w kościele katedralnym, zawieszony w lewej nawie, obok wejścia do kaplicy św. Kazimierza, przeniesiono później do kapitularza, gdzie znajdował się jeszcze na początku XX w., a następnie został oddany do muzeum w Seminarium Duchownym. Szczęśliwie ocalał w czasie II wojny światowej. Obecnie, poważnie już zniszczony, znajduje się w magazynie Muzeum Diecezjalnego we Włocławku, czekając na konserwację.

Już za życia Bratoszewski wystawił sobie epitafium w kościele seminaryjnym św. Witalisa z następującym tekstem (rytym wgłębnie kapitalikami niewprawną ręką): D.O.M./ Ludovico Bratosze/wski primicerio ca/thedrali Vladisla/viensi, ad Tribunal(is)/ bis deputato/lu [wyryte przez pomyłkę] /Iudicii. Requiem/aeternam precare/viator./Obiit d.-anno- /actatis suae -" (z wolnymi miejscami na datę śmierci i liczbę przeżytych lat). Tablica ta, z czarnego mar- muru, została, prawdopodobnie w 1777 r., wmurowana wewnątrz, w południową ścianę kościoła św. Witalisa. W czasie remontów w latach 1851-1853 epitafium zostało usunięte z tego kościoła i złożone na zewnątrz obok niego, a potem zapomniane. Zapewne dopiero w czasie którejś z robót ziemnych wokół kościoła natrafiono na nie i po przeniesieniu złożono pod murem odgradzającym posesję seminaryjną od posesji biskupa sufragana. W 2008 r. przejął je ks. Stanisław Waszczyński, prepozyt kapituły i proboszcz parafii katedralnej; po przeprowadzeniu konserwacji ma ono zostać wyeksponowane w katedrze włocławskiej.

ADW, dokum. 1041, 1691, 2510; Akta biskupów. 1763-1777, sygn. 57, k. 40; Akta oficjała Jana Ninkowskiego 1660, sygn. 22(40b), k. 49, Akta kapituły katedralnej we Włocławku. Instalacje prałatów i kanoników, sygn. 6(192), k. 35; Fundacje bpa sufragana F. Kanigowskiego (1756) i prał. L. Bratoszewskiego 1757, sygn. 9(208), na końcu księgi; Akta posiedzeń kapituły, sygn. 22(236), k. 139; 25(239), k. 146; 26(240), k. 17, 201; Akta Konsystorza Generalne- go Włocławskiego. 1763-1771, sygn. 38(424), k. 28; Schematyzmy diecezji włocławskiej 1776-1779; - Chodyński S., Katalog prałatów i kanoników włocławskich, Włocławek 1914, k. 77-80, 82 (kserokopia rkpsu w BWSD); tenże, Seminarium włocławskie, Włocławek [1905], s. 203-204, 268; Corpus inscriptionum, t. 4, z. 1, s. 242; Morawski M., Monografia, s. 218.

 

Kazimierz Rulka