Ks. Józef Szymon Arabski

Po siedmiu latach pracy duszpasterskiej w 1968 r. został skierowany na studia specjalistyczne z historii sztuki (chociaż on sam wykazywał raczej zainteresowanie fizyką i matematyką) na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Uzyskał tam w 1972 r. stopień magistra historii sztuki na podstawie pracy „Nowożytne złotnictwo sakralne na Kujawach", napisanej w Katedrze Historii Sztuki pod kierunkiem doc. dra Eugeniusza Iwanoyki. Zdobyta wiedza w zakresie historii sztuki była przezeń wykorzystywana zarówno w pracy dydaktycznej i urzędniczej (kurialnej), jak i w pracy parafialnej, nie znalazła natomiast odzwierciedlenia w pisarstwie.

Po ukończeniu studiów specjalistycznych przez dwa lata pełnił funkcję urzędnika kościelnego: 1 IX 1972 r. został notariuszem Kurii Diecezjalnej Włocławskiej oraz notariuszem Sądu Biskupiego (do 16 V 1973). Jednocześnie był nieformalnie zastępcą redaktora „Kroniki Diecezji Włocławskiej" i zajmował się zbieraniem do niej materiałów. Ponadto pełnił w tym czasie funkcję kapelana w domu Zgromadzenia Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi przy ul. Leśnej 2 (zwolniony 1 IX 1973), a potem duszpasterza młodzieży akademickiej (mianowany 20 XII 1973 r. na okres 3 lat). Dnia 4 IX 1972 r. wszedł (już na stałe) w skład diecezjalnej Komisji Sztuki Kościelnej jako jej członek, a kilka lat później (24 X 1980) awansował na zastępcę przewodniczącego. Przez dwadzieścia lat (1972-1992) był także wykładowcą historii sztuki kościelnej w WSD we Włocławku. Do wykładów przygotowywał się solidnie. Urozmaicał je prezentowaniem ilustracji zabytków sztuki z albumów i wyświetlając przeźrocza. Próbował też wprowadzić ćwiczenia z wykładanego przedmiotu: studenci zostali zobowiązani przez niego do pisania prac dyplomowych o swoich kościołach parafialnych jako zabytkach sztuki (powstało w ten sposób ok. 240 prac dyplomowych, które przechowywane są w bibliotece WSD).

W 1974 r. przeszedł do pracy duszpasterskiej i kierował formalnie jako administrator, praktycznie jako proboszcz, parafiami: Orle (30 XI 1974-25 V 1979) i Bądkowo (25 V 1979-15 VI 1983). Wiedzę i pasję historyka sztuki wykorzystał, odnawiając i remontując świątynie i miejsca kultu-w Orlu odrestaurował zabytkowy drewniany kościół a w Bądkowie odnowił wnętrze tamtejszej świątyni. Ponadto pełnił w tym czasie przez kilka lat funkcję wicedziekana lubranieckiego (mian. 14 VI 1977), a następnie bądkowskiego (mian. 1 X 1979), a także rejonowego wizytatora katechizacji (mian. 11 IX 1975).

W 1983 r. powrócił (już na zawsze) do Włocławka. Bp Jan Zaręba wyznaczył go do kierowania (od 30 VI 1983 r.), na stanowisku zastępcy proboszcza (wikariusza adiutora in omnibus), par. Wniebowzięcia NMP (katedralnej) we Włocławku, po sławnym poprzedniku ks. Janie Pawle Grajnercie, który go zaproponował na tę funkcję. Jeszcze w tym samym roku (28 XI) został mianowany administratorem, a po przeszło roku (1 IX 1984) proboszczem. Jego głównym zadaniem miało być, zgodnie z zamysłem bpa Zaręby, przyśpieszenie trwającej za poprzednika przez lata restauracji katedry. I rzeczywiście, w ciągu zaledwie pięciu lat kierowania parafią katedralną zrobił dużo dla wystroju katedry: przede wszystkim przystąpił do restauracji polichromii w katedrze (od 1986 r.; zdążył dokonać tego jedynie w prezbiterium), dokończył odnawianie kaplicy św. Kazimierza, postarał się o restaurację kilku zabytkowych obrazów: czterech obrazów Bartłomieja Strobla z nastawy dawnego ołtarza (konserwacja w latach 1983-1986) oraz obrazu Franciszka z Sieradza Wniebowzięcie Najśw. Maryi Panny.

Z jego inicjatywy wydano też folder Włocławska bazylika katedralna (1986). Zabiegał o utrzymanie właściwego poziomu duszpasterstwa w parafii katedralnej. Dbał przede wszystkim o parafię jako wspólnotę, o ludzi, którzy ją tworzą i uczestniczą w nabożeństwach w katedrze. Dla stworzenia im dogodniejszych warunków uczestnictwa w liturgii w okresie zimowym postarał się o doprowadzenie do zadawalającego stanu ogrzewania w katedrze. Zwracał też uwagę na dowartościowanie nabożeństw okolicznościowych i okresowych: majowych, różańcowych, adwentowych (roraty), wielkopostnych itp., a przede wszystkim zwracał uwagę na to, aby wierni nigdy nie byli pozbawieni możliwości korzystania z sakramentu pokuty. Sam będąc słabego zdrowia, pamiętał szczególnie o opiece duszpasterskiej nad chorymi. Z pewną prodylekcją głosił kazania dla dzieci.

W 1988 r. (30 VI) z powodu postępującej choroby zrezygnował z probostwa w parafii katedralnej, zamieszkując jednak do końca życia we Włocławku i pełniąc funkcje diecezjalne, które mu w tymże roku ponownie zlecono w Kurii Diecezjalnej Włocławskiej: członka Komisji ds. Budownictwa Sakralnego i Kościelnego (6 II), wiceprzewodniczącego diecezjalnej Komisji Sztuki Kościelnej (10 III) i diecezjalnego konserwatora zabytków, czyli przewodniczącego kurialnego Wydziału Konserwacji i Zabytków (I VII). Służył także wiernym w konfesjonale jako penitencjarz katedralny (mian. 20 IX). Poza tym należał do Komisji Liturgicznej oraz Komisji Egzaminacyjnej (do 1992 r.).

Zgromadził niezbyt duży (ok. 1000 tomów), ale wartościowy księgozbiór, z przewagą dzieł z historii sztuki; znaczną ich część otrzymał w darze od włocławskich kapłanów historyków sztuki: Michała Slipka (1907-1971) Jana Pawła Grajnerta (1909-1987). Po śmierci ks. Arabskiego jego księgozbiór uległ rozbiciu. Część wzięli jego krewni (głównie encyklopedyczne i podręcznikowe wydawnictwa z historii sztuki); z pozostałych książek z zakresu historii sztuki niewielka część przypadła bibliotece seminaryjnej we Włocławku, reszta została podarowana do księgozbioru podręcznego tworzonego Muzeum Diecezjalnego we Włocławku; literaturę religijno-moralną przekazano bibliotece parafialnej w Tuliszkowie.

Za zasługi dla diecezji, głównie w zakresie konserwacji zabytków, w 1985 r. został obdarzony godnością kanonika gremialnego włocławskiej kapituły katedralnej.

Zmarł 9 IX 1996 r. i został pochowany (12 IX) na cmentarzu we Włocławku przy al. Chopina w kwaterze kapłańskiej. Jego nazwisko figuruje na tablicy upamiętniającej zmarłych rektorów i profesorów w seminarium włocławskim oraz na tablicy z wykazem proboszczów w katedrze włocławskiej.