Ks. Jan Sokołowski

h. Pomian (z Wrzący), (zm. 1504 r.), kanonik włocławski.

Jan Sokołowski h. Pomian pochodził ze znakomitego rodu Pomianów, osiadłego na Kujawach, w Łęczyckiem, Mazowszu i wschodniej Wielkopolsce. Przedstawiciele tego rodu od XIV i XV w., piszący się z różnych dóbr, a pochodzący od Chebdów z Niewiesza, piastowali w Rzeczpospolitej wysokie urzędy ziemskie.

Nie znamy daty jego urodzenia. Był przedstawicielem bardzo rozbudowanej rodziny Sokołowskich. biorących swoje nazwisko od Sokołowa (nieopodal Koła), kupionego w 1435 r. przez Jałbrzyka z Wrzący (obecnie Wrząca Wielka k. Koła). Był jednym z pięciu synów Jarosława z Wrzący i Sokołowa. Pisał się jako Jan Sokołowski z Wrzący (de Wrancza), Jan de Sokołowo. W dokumentach nazywany jest niekiedy także jako Jan Wrancki (Wranczsky). Nie znamy podstawowych wydarzeń i faktów z jego młodości, oraz szkół, które niewątpliwie ukończył. Jego krewniak, współpracownik Władysława Jagielly, Jan Pella z Niewiesza, był w latach 1421-1428, biskupem kujawsko-pomorskim. Jego stryj. Świętosław z Wrzący (zm. 1471), był kustoszem i archidiakonem włocławskim. Do kapituły włocławskiej należał także jego starszy brat, dziekan chełmski, scholastyk kruszwicki i kanonik włocławski Jakub Sokołowski (zm. 1483). Tę rodzinną „tradycję" kontynuował także Jan Sokołowski. Jako kanonik włocławski jest po raz pierwszy wspomniany na kapitule generalnej w styczniu 1467 r. W latach 1468-1491 kilkakrotnie pełnił funkcję prokuratora kapituły. Zbudował przy katedrze dom (kanonię), jako prestimonium posiadał wieś Piórkowo. Wraz z kanonikiem Pawłem Biedrońskim wziął z ramienia kapituły włocławskiej udział w synodzie prowincjonalnym w Kłodawie w 1497 r. Procesował się z chorążym dobrzyńskim Mikołajem Kiełbasą o pastwiska w swoich dziedzinach.

Oprócz wspomnianego wyżej kanonika włocławskiego, Jakuba Sokołowskiego, miał jeszcze trzech innych braci. Najstarszy, Paweł, był starostą grudziądzkim i malborskim, Jałbrzyk (zm.1493/95), kasztelan santocki, został doradcą króla Czech i Węgier Władysława Jagiellończyka, a Mikołaj, stolnik brzeski, wy budował okazały zamek w Biesiekierach. W rodzie Sokołowskich bardzo dbano o pośmiertną komemorację, powierzając pamięć fundacjom utwierdzającym tradycje i prestiż rodziny. Wiemy o co najmniej czterech gotyckich nagrobkach wymienionych wyżej osób, z tego trzy związane są z katedrą we Włocławku.

Ostatnia uchwytna wzmianka archiwalna dotycząca życia J. Sokołowskiego informuje, iż był obecny na posiedzeniu kapituły włocławskiej w sierpniu 1504 r. Zmarł wkrótce po tej dacie, w 1504 r. Według świadectwa Starowolskiego, było to 29 IX (Obijt die S. Michaelis). W katedrze włocławskiej zachował się jego nagrobek (znany z przekazu Szymona Starowolskiego z 1655 r.), który długo uchodził za zaginiony. Odkryty 7 II 2009 r. był sporą sensacją naukową, tym bardziej, iż okazał się być nagrobkiem z brązową aplikacją w kształcie plakiety z wyobrażeniem herbu Pomian i inskrypcją w otoku. Poddany konserwacji, w XII 2009 r. wrócił do katedry. Obecnie znajduje się na ścianie w kaplicy św. Marcina. Jako jeden z dwu zachowanych w Polsce, gotyckich nagrobków tego typu (drugi to pochodząca z Brześcia Kuj. plakieta z nagrobka, zm. w 1501 r., Rafała z Leszna-obecnie w Muzeum Diecezjalnym we Włocławku), jest on nie tylko unikatowym zabytkiem polskiej sztuki sepulkralnej, ale i ważnym źródłem do staropolskiej heraldyki.