Ks. Franciszek Jóźwiak

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 1, s. 68-70

(1931-1988), ksiądz, rektor i profesor Wyższe go Seminarium Duchownego we Włocławku, biblista, redaktor „Ateneum Kapłańskiego".

Urodził się 11 VII 1931 r. w Lubrańcu koło Włocławka, jako drugi z trzech synów Ludwika i Franciszki z d. Sobczyńskiej. Przed 1939 r. zdołał ukończyć dwa oddziały szkoły powszechnej. W czasie wojny uczył się prywatnie, tak że po wojnie mógł podjąć naukę najpierw w Gimnazjum im. ks. Jana Długosza, a potem w Niższym Seminarium Duchownym we Włocławku. Po zdobyciu eksternistycznie matury (15 II 1950 w Łodzi) wstąpił do włocławskiego Wyższego Seminarium Duchownego i tu w latach 1950-1955 odbył studia filozoficzno-teologiczne. Święcenia kapłańskie otrzymał 4 XII 1955 r. Po roku pracy w duszpasterstwie jako wikariusz, został skierowany na Katolicki Uniwersytet Lubelski, gdzie w latach 1956-1958 odbył studia specjalistyczne w zakresie biblistyki (Nowy Testament). Tamże w 1958 r. uzyskał stopień magistra, a w 1965 r. doktora teologii, na podstawie pracy pt. „Jan Chrzciciel a Qumran". Na jego formację intelektualną w zakresie biblistyki mieli wpływ wybitni uczeni, m.in.: Eugeniusz Dąbrowski, Stanisław Lach czy Feliks Gryglewicz, promotor jego pracy doktorskiej.

Przez samokształcenie zdobył wiedzę w zakresie edytorstwa i redaktorstwa, zyskując dużą umiejętność adiustacji merytorycznej i stylistycznej tekstów, technicznego ich opracowania i przygotowania do druku. Włocławek był dla księdza Jóźwiaka zarówno miejscem, gdzie przez 10 lat zdobywał wykształcenie (1945-1955), jak i miejscem jego późniejszej działalności.

Pracował tutaj od 1959 r. aż do swojej śmierci, pełniąc różne funkcje, w większości związane z miejscowym Wyższym Seminarium Duchownym, wywierając znaczny wpływ na rozwój tej ważnej w życiu miasta instytucji. Z racji zajmowanych stanowisk znany był w polskich i zagranicznych środowiskach kościelnych.

1 IX 1959 r. objął w seminarium włocławskim obowiązki wykładowcy archeologii biblijnej oraz Pisma Świętego Nowego Testamentu, które pełnił niemal przez 30 lat (1959-1988). Początkowo pracę tę łączył z obowiązkami nauczyciela religii w Szkole Ćwiczeń przy Liceum Pedagogicznym oraz referenta diecezjalnego do spraw KUL-u. Od 1975 r. uczył biblistyki także w Instytucie Teologiczno-Pastoralnym we Włocławku (dla księży), a od 1983 r. w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej we Włocławku (dla osób zakonnych i świeckich). Pod jego kierunkiem powstało około 60 prac magisterskich i dyplomowych.

W 1960 r. wszedł do zespołu redakcyjnego „Ateneum Kapłańskiego", wydawanego przez Wyższe Seminarium Duchowne, i odtąd było to jego drugie podstawowe zajęcie do końca życia. Zajmował się przede wszystkim adiustacją stylistyczną i techniczną przewidzianych do druku materiałów, ale i niejednokrotnie korespondencją z autorami. Na łamach tego czasopisma publikował też swoje artykuły.

Ksiądz Jóźwiak uczestniczył w pracach dwóch synodów diecezji włocławskiej. W pierwszym, z nominacji bp. Antoniego Pawłowskiego z 1966 r., wszedł do Komisji ds. Soborowych jako jej sekretarz. Pracował przy redagowaniu projektów statutów opracowanych przez tę komisję, a dotyczących apostolatu świeckich, ekumenizmu oraz dialogu z niewierzącymi. W II Synodzie Diecezji Włocławskiej ks. F. Jóźwiak odegrał znaczną rolę najpierw jako członek Komisji Głoszenia Słowa Bożego, a potem jako członek Komisji Redakcyjnej, powołanej w 1982 r. przez bp. Jana Zarębę. Nie było mu dane doczekać zakończenia synodu (w 1994), ale wiele z jego sugestii uwzględniono w ostatecznym kształcie statutów synodalnych, chociaż zostały one ponownie przeredagowane już po jego śmierci.

W 1974 r. (8 IX) ksiądz Jóźwiak został mianowany rektorem Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku i pozostawał na tym stanowisku przez trzy kadencje (9 lat), do 1 VII 1983 r. Do tej funkcji predysponowały go naturalna dobroć, spokój, takt, osobista kultura i bogate życie wewnętrzne. W jego wizji formacji seminaryjnej sprawy wychowawcze zajmowały istotne, jeśli nie pierwszoplanowe, miejsce. Stąd wielką wagę przykładał do głoszenia do alumnów konferencji rektorskich, pracowicie przygotowywanych, które bardzo silnie oddziaływały na formację duchową młodych kandydatów do kapłaństwa, zwracał się bowiem do nich nie jak surowy przełożony, ale jak troskliwy ojciec. W 1976 r. wprowadzone zostały comiesięczne dni skupienia. Troszczył się o alumnów, którzy przymuszeni w tamtym czasie przez władze komunistyczne do służby wojskowej, zostali wyrwani z normalnego toku studiów seminaryjnych.

Dbał też o poziom naukowy seminarium. Starał się o wykładowców mających odpowiednie stopnie i kwalifikacje naukowe. Za jego rektorstwa liczba seminariów naukowych wzrosła z 6 do 11. Wysiłek naukowy profesorów i alumnów zyskał formalne ukoronowanie od 1977 r. klerycy zaczęli zdobywać stopnie magistrów na Wydziale Teologicznym KUL, początkowo tylko po kilku najzdolniejszych z kursu, później coraz więcej. Do 1983 r. prace magisterskie napisało 71 alumnów.

Z przychylnością rektora spotykały się inicjatywy seminarzystów w zakresie działalności kulturalnej. Podejmowane i realizowane już wcześniej próby wystawiania przez kleryków utworów scenicznych doprowadziły w 1979 r. do utworzenia formalnego zespołu teatralnego „Latorośl", który działał w miarę regularnie i osiągnął znaczne sukcesy.

Z inwestycji gospodarczych najważniejszą za czasów rektorstwa księdza Jóźwiaka była budowa nowego skrzydła gmachu seminaryjnego (przy ul. Karnkowskiego). mającego pomieścić salę gimnastyczną, aulę i mieszkania dla księży profesorów- rozpoczęta w 1980 r. W ostatnim roku sprawowania przez księdza Jóźwiaka funkcji rektora okazały budynek stanął w stanie surowym. Drugą większą inwestycją było przystosowanie w 1982 r. poddasza skrzydła kleryckiego na mieszkania dla alumnów.

Szczególnym zainteresowaniem i opieką rektora cieszyła się biblioteka seminaryjna, która, dzięki jego znajomościom, otrzymała gratisową prenumeratę czasopism zagranicznych, ponadto znacznie zwiększono liczbę abonowanych czasopism polskich, powiększono i zmodernizowano czytelnię, zakupiono kilka regałów bibliotecznych, ze skromnego funduszu seminaryjnego nie skąpiono pieniędzy na zakup nowych pozycji książkowych. W pierwszym roku rektorstwa księdza Jóźwiaka biblioteka seminaryjna została szeroko otwarta także dla świeckich czytelników.

Sam też posiadał podstawowy księgozbiór ze swej specjalności biblistyki (ok. 1600 wol.), ze sporą liczbą dzieł w językach obcych, który po jego śmierci, zgodnie z testamentem, trafił do biblioteki seminaryjnej.

Należał do grupy członków założycieli powstałego w 1979 r. w seminarium włocławskim klubu naukowo-dyskusyjnego „Krąg", który w 1984 r. został przekształcony w Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego. W latach 1984-1988 był jego wiceprezesem. Od 1981 r. należał do Włocławskiego Towarzystwa Naukowego.

Twórczość pisarska księdza Jóźwiaka obejmuje ponad 50 drukowanych pozycji. Przedmiotem jego szczególnych zainteresowań naukowych było studium nad Dziejami Apostolskimi i problematyką duchowości w Biblii. Do znaczących jego dokonań w tym zakresie należy syntetyczne o Dziejach Apostolskich we Wstępie do Nowego Testamentu (Poznań 1969), które stało się na długie lata kompendium wiadomości na ten temat dla alumnów polskich; współudział w tłumaczeniu Dziejów Apostolskich wraz ze wstępem i komentarzem (Biblia Poznańska, Poznań 1975, t. 3, s. 289-347); artykuły w opracowaniach zbiorowych i czasopismach naukowych. Oprócz ściśle naukowych opracowań nie stronił od popularnych, drukowanych w „Ladzie Bożym” - dwutygodniku diecezji włocławskiej.

Za zasługi dla diecezji włocławskiej został odznaczony godnością kanonika gremialnego kapituły katedralnej włocławskiej (27 XII 1975). Ksiądz Franciszek Jóźwiak zmarł 28 III 1988 r. we Włocławku i pochowany został na włocławskim cmentarzu komunalnym w kwaterze kapłańskiej.

W seminarium włocławskim przypomina go portret w auli św. Tomasza, a jego nazwisko figuruje na tablicy upamiętniającej zmarłych rektorów i profesorów tegoż seminarium.

ADW, Akta personalne ks. F. Jóźwiaka, b. sygn., k. nlb.; - Bagrowicz J., Ks. Franciszek Jóźwiak-redaktor, „Studia Włocł.", 1998, t. 1, s. 252-258; tenże, Sp. ksiądz Franciszek Jóźwiak, „Kron. Diec. Włocł.", 1989, t. 72, s. 38-43; Bagrowicz J., Hanc W., Sp. ks. Franciszek Jóźwiak - autorytet mądrej dobroci, „Aten. Kapł.", 1989, t. 112, s. 13-22 (bibliogr. podmiot. -s. 20-22); Frątczak W., Jóźwiak Franciszek, [w:] SPTK, t. 8, s. 255-256 (bibliogr. podmiot. i przedmiot.); Gołębiewski M., Bibliści wykładający w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku w XX wieku, [w:] 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Dokumentacja, s. 130-131; Hanc W., Ks. Franciszek Jóźwiak jako rektor, ,,Studia Włocł.", 1998, t. 1, s. 242-251; Jankowski S., Ks. Franciszek Jóźwiak jako biblista, „Studia Włocł.", 1998, t. 1, s. 259- 265; Rulka K., Rektorzy, wicerektorzy, prefekci..., [w:] 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, s. 140-141; tenże, Warsztat naukowy ks. Franciszka Jóźwiaka, „Studia Włocł.", 1998, t. 1, s. 276-286; Werbiński I., Żył i uczył żyć nie dla siebie. Przesłanie konferencji ks. Jóźwiaka do alumnów, „Studia Włocł.", 1998, t. 1, s. 266-275.

Kazimierz Rulka