Ks. Bronisław Stalkowski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 3, s. 166-168.

(1909-1987), ksiądz, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, proboszcz włocławskiej parafii św. Jana Chrzciciela.

 

Urodził się 4 IX 1909 r. w miejscowości Szamów, pow. Łęczyca, parafia Witonia w diecezji łódzkiej, w rodzinie Jana i Stanisławy z d. Starczyńskiej. Od drugiego roku życia mieszkał w Kutnie i tam też ukończył pięć klas szkoły powszechnej. Następny etap nauki wiązał się z kolejną przeprowadzką rodziny do Gostyni na. Tam uczęszczał krótko do szóstej klasy szkoły powszechnej. ale nie ukończył jej, a w 1923 r. podjął naukę w miejscowym gimnazjum. Ukończył je uzyskaniem świadectwa dojrzałości w 1931 r. Po roku pobytu w domu rodzinnym, w 1932 r. podjął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku. Ich pięcioletni okres (1932-1937) uwieńczył pracą dyplomową na temat „Historia parafii i kościołów w Kłodawie". Święcenia kapłańskie przyjął 20 VI 1937 r. od ówczesnego bp. włocławskiego Karola M. Radońskiego.

Pierwszą jego funkcją duszpasterską był wikariat w parafii Pyzdry (10 VII 1937-22 VIII 1938), następną urząd prefekta i kapelana szpitala w Lipnie (22 VIII 1938-23 X 1939).

W czasie II wojny światowej, aresztowany przez Niemców 23 X 1939 r., był więziony w Lipnie i Forcie VII w Toruniu, a następnie w kolejnych obozach koncentracyjnych: Stuthoff (od 10 I 1940), Sachsen- hausen (od 10 IV 1940), Dachau (od 14 XII 1940; numer obozowy 22348). Z Dachau został wyzwolony 29 IV 1945 r. Przez ponad rok, do 1 X 1946 r., pełnił funkcję kapelana Polaków zgrupowanych w powojennych obozach.

Do kraju powrócił 2 X 1946 r. i już 15 listopada został mianowany proboszczem parafii Budzisław Kościelny (konińskie), a od 13 XII tegoż roku jednocześnie administratorem sąsiedniej parafii Złotków. Z zarządzania obydwoma parafiami został zwolniony 6 III 1950 r. i przeniesiony na funkcję administratora parafii Kazimierz Biskupi. W sześć lat później (29 V 1956) został mianowany administratorem parafii Stare Miasto, również w rejonie konińskim, gdzie pracował dziewięć lat.

W 1965 r. (10 VI) został mianowany administratorem parafii św. Jana Chrzciciela we Włocławku i pracował tutaj przez dziesięć lat. Po swoim poprzedniku ks. Tadeuszu Szmidcie przejął zarówno obowiązki parafialne, jak funkcję wicedziekana włocławskiego, do którego należało koordynowanie pracy duszpasterskiej na terenie miasta. W związku z tą drugą funkcją, w sierpniu 1967 r. został mianowany referentem Wydziału Duszpasterskiego w Kurii Diecezjalnej Włocławskiej. Jako proboszcz parafii świętojańskiej dokończył budowy i wyposażenia plebanii oraz mieszczącej się w niej sali katechetycznej. Podjął też prace remontowo-konserwatorskie w samej świątyni. Na przeszkodzie stanął jednak wypadek samochodowy, jakiemu uległ w 1971 r. i długotrwała po nim rekonwalescencja. Na stan jego zdrowia, od lat zresztą, miało wpływ przebywanie przez całą niemal wojnę w więzieniach i obozach niemieckich. Świadomy swojej słabej kondycji zdrowotnej już w 1973 r. zgłosił gotowość zrzeczenia się funkcji proboszcza fary włocławskiej.

Ostatecznie w 1975 r. (1 VII) przeszedł do mniejszej parafii, Kościelec Kaliski. Po niespełna czterech latach pracy, mając świadomość pogarszającego się zdrowia, w marcu 1979 r. poprosił o zgodę na przejście na emeryturę. Na prośbę biskupa pozostał na parafii jeszcze do połowy czerwca. W dniu 16 czerw ca 1979 r. otrzymał status emeryta i zamieszkał pod opieką krewnych w Bydgoszczy.

Komplikacje zdrowotne nie pozwoliły mu na rozwinięcie i zrealizowanie we Włocławku oraz w innych parafiach wszystkich inicjatyw gospodarczych. Jednak od osiągnięć organizacyjno-budowlanych ważniejsze były jego cechy duchowe. Wrażliwości na sprawy religijne i życzliwości dla ludzi nie wypaliły w nim pobyty w obozach i codzienne doświadczanie na sobie i innych okrucieństwa ze strony prześladowców. Już w pierwszej parafii, w której co prawda na skutek ideologicznych trudności ze strony władz nie udało mu się podjąć budowy kościoła w miejsce zniszczonej przez Niemców świątyni, zaznaczyła się jego owocna troska o poziom duchowy parafian. Udało mu się w Budzisławiu, jak świadczą dokumenty powizytacyjne, postawić tamę masowemu pijaństwu. Rozwinął tam działalność organizacji przykościelnych, łącznie z amatorskim zespołem teatralnym. Każde przejście na nową parafię wyzwalało u dotychczasowych parafian żal wyrażany indywidualnymi i zbiorowymi listami do władz kościelnych o pozostawienie na dotychczasowej placówce. On sam też pozostał do końca człowiekiem życzliwym i wdzięcznym za wszelkie dobro, jakiego doświadczał od innych.

Za zasługi w pracy duszpasterskiej w listopadzie 1967 r. został uhonorowany przez władze kościelne przywilejem rokiety i mantoletu oraz związanym z tym tytułem kanonika.

Zmarł 1 XI 1987 r. w Bydgoszczy. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu przy ul. Artyleryjskiej.

ADW, Akta pers. ks. B. Stalkowskiego, b. sygn., k. nlb; Schematyzmy diecezji włocławskiej 1933-1983-Frątczak W., Ks. Bronisław Stalkowski, „Ład Boży" (Włocławek), 1987, nr 26, s. 15; tenże, Ks. Bronisław Stalkowski, „Kron. Diec. Włocł.", 1988, t. 71, s. 285-286; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium, z. 4, s. 500.

 

Antoni Poniński