Ks. Apolinary Józef Leśniewski

Po maturze rozpoczął naukę w 1911 r. w Cesarsko Królewskiej Szkole Politechnicznej we Lwowie. Studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego do 4 VII 1913 r. Jako student należał do organizacji niepodległościowych „Zarzewie" i „Drużyn strzeleckich". Podlegał gen. Mieczysławowi R. Trojanowskiemu i nosił wówczas pseudonim Janka. Zajmował się głównie przerzucaniem książek i broszur na Syberię, ale także na teren Wielunia i okolicy. Z powodu tej działalności został aresztowany w Radziejowie na Wołyniu w 1912 r. W 1913 r. uzupełnił maturę w Lublinie w 8-klasowej Szkole Filologicznej o egzaminy z łaciny, psychologii i logiki i przeniósł się do Krakowa na Uniwersytet Jagielloński, gdzie najpierw jeden semestr studiował jako wolny słuchacz na filozofii, a następnie studiował medycynę. Był też zaangażowany w prace „Akademickiego Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej", zajmującego się krzewieniem oświaty na wsi. Z jego ramienia założył ochronkę w Chabierowie (pow. wieluński) i prowadził tajne komplety w Kalinowej i Garbowie (pow. kaliski). Od początku 1914 r. był propagatorem legionów w Kaliskiem, pod okiem Józefa Dąbrowskiego. W 1916 r. organizował też (wraz z kolegą T. Opielińskim) oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej w okręgu wareckim. Od 1 X 1916 r. do 1917 r. był studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1917 r. wstąpił do Seminarium Duchownego we Włocławku, gdzie ukończył czteroletni kurs w ciągu trzech lat i 13 VI 1920 r. przyjął święcenia kapłańskie. W roku szkolnym 1920/1921 (do 23 XII), pełnił obowiązki nauczyciela przyrody, fizyki i chemii w Gimnazjum im. Jana Długosza we Włocławku i Gimnazjum Żeńskim Janiny Steinbokówny. Następnie został wysłany do Krakowa na Uniwersytet Jagielloński gdzie studiował biologię, którą ukończył, uzyskując absolutorium u prof. Kazimierza Rupperta. Wraz z M. Nowińskim opublikował pracę pt. Przyczynek do zmienności kwiatostanu u tymotki (Phleum pratense). Miał ukończony rękopis pracy na temat bielma miękkiego kupkówki (Daktylie glomerata). Niestety, praca ta nie została wydana drukiem, choć uważano ją za pracę doktorską. Formalnie tytułu tego jednak nie uzyskał.

Od 1 VIII 1922 r. do 1 VII 1926 r. uczył we włocławskim Seminarium Duchownym biologii, geologii i medycyny pastoralnej oraz w Gimnazjum im. ks. J. Długosza, gdzie uczył chemii, fizyki i przyrody. W tym ostatnim był w latach 1926-1932 dyrektorem. Trzy lata jego działalności sprawiły, że Kuratorium Warszawskie uznało Gimnazjum im. ks. J. Długosza za jedną z czołowych szkół prywatnych. Dzięki inicjatywie i zaangażowaniu księdza Leśniewskiego w latach 1926-1928 został wybudowany, istniejący do dziś, monumentalny gmach tej szkoły, zaś w 1930 r. został oddany do użytku nowoczesny budynek internatu (na 120 miejsc). W tym czasie, 9 II 1929 r., ksiądz Leśniewski zdał w Poznaniu egzamin państwowy na nauczyciela biologii w szkołach średnich. W 1931 r. brał udział jako wolontariusz przy przeprowadzeniu II Powszechnego Spisu Ludności Rzeczypospolitej Polskiej. Jego dalsza praca w Gimnazjum im. ks. J. Długosza spotkała się z krytyką z racji znacznych długów, jakie zaciągnął na dalszy rozwój i unowocześnianie szkoły. Z tego prawdopodobnie powodu został zwolniony ze stanowiska dyrektora tegoż gimnazjum.

Ksiądz Leśniewski wyjechał do Francji, gdzie pracował w latach 1932-1934 jako duszpasterz emigracji polskiej i nauczyciel. Zachowane w jego aktach wycinki z prasy polonijnej świadczą, że był założycielem różnych organizacji religijnych w Rubeaix-Lille, w tym Polskiej Szkoły Ludowej i Domu Polskiego. Od 1933 r. mieszkał w Paryżu, rozpoczął też studia przyrodnicze na uniwersytecie w Lille oraz pracował w Ambasadzie Polskiej w Paryżu, w nieznanej bliżej Komisji Programowej oraz w Konsulacie w Lille. W 1934 r. wrócił do Polski i został zatrudniony w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie pracował do II wojny światowej na stanowisku ministerialnego wizytatora szkół, był też członkiem Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla nauczycieli przy Ministrze Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członkiem Komisji do spraw oceny podręczników szkolnych, pracował również w Wydziale Programowym Departamentu Szkolnictwa Ogólnokształcącego. Pracował jednocześnie jako nauczyciel w Gimnazjum im. T. Czackiego i Gimnazjum im. S. Staszica w Warszawie.

Po wybuchu II wojny światowej, 4 IX 1939 r. ksiądz Leśniewski został kapelanem wojskowym w oblężonej Warszawie; pracę duszpasterską prowadził na Mokotowie i w Łazienkach. Obsługiwał też szpital na ul. Lwowskiej. Po kapitulacji mieszkał nadal w Warszawie. Z pracy w ministerstwie został oficjalnie zwolniony z dniem 15 XI 1939 r. i mianowany nauczycielem w Gimnazjum im. S. Staszica w Warszawie, a od marca 1940 r. został zatrudniony jako nauczyciel w Szkole Powszechnej nr 115 w Warszawie. Brał też udział w ratowaniu ludzi pochodzenia żydowskiego, osobiście udzielił schronienia adwokatowi łódzkiemu Edmundowi Moszkowskiemu. Należał do Armii Krajowej, pod pseudonimem Józef Maron; 16 IX 1944 r. został awansowany do stopnia majora. Po wybuchu powstania warszawskiego został delegowany do pracy duszpasterskiej jako kapelan w Śródmieściu. Z jego inicjatywy malarka Irena Pokrzywnicka namalowała w czasie powstania warszawskiego znany powszechnie obraz Matki Bożej, nazwany „Matka Boża Armii Krajowej". Obraz ten - przed kapitulacją powstania schowany przez księdza Leśniewskiego - ocalał. Po wojnie został przekazany do rezydencji prymasa Polski, gdzie znajduje się do dziś. Dzieląc losy swojego oddziału, ksiądz Leśniewski 5 X 1944 r. skapitulował i przed gmachem politechniki oddał się w ręce niemieckie. Jaki był jego dalszy los, nie wiadomo. Jest faktem, że w grudniu 1944 r. znalazł się w Krakowie, prawdopodobnie wraz z ewakuowanymi z Warszawy siostrami wizytkami. Był tam na pewno jeszcze 6 II 1945 r. Następnie wrócił do stolicy, a potem do diecezji, gdzie otrzymał nominację na administratora parafii w Zduńskiej Woli, zaś 8 III 1945 r. został mianowany proboszczem jedynej wówczas parafii w Sieradzu pw. Wszystkich Świętych. Prawdopodobnie do Sieradza przybył dopiero 11 III 1945 r. Stanowisko to sprawował do swojego odejścia na emeryturę w 1983 r.

Jako proboszcz sieradzki był w latach 1946-1948 powołany przez ministra oświaty na członka Komisji Ocen Wydawnictw Szkolnych. Uczył też (od 1945) przedmiotów przyrodniczych w sieradzkim gimnazjum. W 1949 r.- stosownie do zadań wytyczonych dnia 1 II 1949 r. przez Biuro Polityczne KC PZPR, aby do dnia 1 IX 1949 r. usunąć wszystkich księży uczących świeckich przedmiotów - zwolniony z pracy nauczyciela przedmiotów przyrodniczych.

Od 1949 r. zarówno władze administracyjne Sieradza, jak i Urząd Bezpieczeństwa (UB) nieprzychylnie ustosunkowały się do działalności duszpasterskiej księdza Leśniewskiego w Sieradzu. Jego wpływ na młodzież i organizowanie licznych akcji duszpasterskich niepokoiły ówczesne władze. Szykanowano go przy różnych okazjach. Aresztowano też i szykanowano w różny sposób podległych mu wikariuszy jako bezpośrednich wykonawców jego poleceń. Wreszcie 21 X 1950 r. został aresztowany przez UB za to, że, wiedząc o istnieniu tajnej organizacji młodzieżowej, nie zameldował tego faktu odpowiednim władzom. Otrzymał maksymalny wyrok 5 lat więzienia i karę dodatkową przepadek mienia oraz utratę praw obywatelskich. Odsiedział w więzieniach w Sieradzu, Łodzi i Łęczycy 2 lata. Wcześniej prezydent Bole- sław Bierut aktem łaski zniósł karę dodatkową, jaką był przepadek mienia. Zmniejszenie kary było prawdopodobnie spowodowane interwencją dobrego znajomego księdza Leśniewskiego-gen. Michała Żymierskiego, ówczesnego członka Rady Państwa i marszałka Polski. (Zresztą marszałek wkrótce podzielił los księdza Leśniewskiego). Na wolność wyszedł 23 X 1952 r. i wrócił do pracy w Sieradzu witany entuzjastycznie przez parafian.

W 1961 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi ponowiło atak na działalność księdza Leśniewskiego. Rozpoczęto postępowanie przeciw niemu, usiłując usunąć go z parafii – zarzucano mu między innymi reaktywowanie Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, wystawienie sztuki teatralnej pt. „Żywot św. Genowefy", powitanie pielgrzymki z Częstochowy, zorganizowanie spotkania dla pracowników służby zdrowia z racji święta jej patrona, zezwolenie na odegranie w czasie pogrzebu legionisty pieśni „My, Pierwsza Brygada..." itp.

Jego zasługi dla parafii Wszystkich Świętych w Sieradzu są duże. Przez 38 lat dokonał licznych remontów, dzięki niemu wymalowano kościół, założono centralne ogrzewanie, zakupiono też wiele szat i wyposażenie liturgiczne; jego zasługą było też kupno witraży, kryształowych żyrandoli, rozbudowa domu parafialnego, pokrycie świątyni blachą miedzianą itp. Dokonał też kapitalnego remontu drewnianego zabytkowego kościółka pw. Świętego Ducha, rozpoczął przygotowania do budowy nowego kościoła w dzielnicy Jaworowe.

Ksiądz Leśniewski pełnił też szereg funkcji w diecezji. W kolejności chronologicznej był: wiceprzewodniczącym Rady Gospodarczej Diecezji Włocławskiej (1949-1956), członkiem Komisji Likwidacyjnej ds. Gimnazjum im. ks. J. Długosza (1949), wizytatorem nauki religii na terenie powiatu sieradzkiego (1957), deputatem ds. wychowawczych w Wyższym Seminarium Duchownym (1959-1960 i 1968-1974), przewodniczącym Diecezjalnej Rady Administracyjnej (1949-1955). Od 1952 r. do odejścia na emeryturę pełnił obowiązki dziekana.

Oceną jego pracy duszpasterskiej przez biskupów włocławskich były nominacje: na kanonika kapituły kaliskiej (24 XI 1946), na tajnego szambelana Jego Świątobliwości (30 XI 1950), na protonotariusza apostolskiego, czyli infułata (26 XI 1963) i wreszcie otrzymał nominację na prałata dziekana kapituły kaliskiej (20 V 1978).

Za działalność w organizacjach niepodległościowych w okresie zaborów został odznaczony przez Prezydenta RP w 1937 r. Krzyżem Niepodległości „Polska Swemu Obrońcy". 1 IX 1932 r. otrzymał srebrną odznakę „Za Ofiarną Pracę" -za działalność, jako wolontariusz przy przeprowadzeniu II Powszechnego Spisu Ludności Rzeczypospolitej Polskiej. Oceną jego pracy w MWRIOP był przyznany mu Złoty Krzyż Zasługi (1938). Był także odznaczony Medalem Wojska Polskiego (1948) oraz Krzyżem Armii Krajowej (1974). To ostatnie odznaczenie otrzymał od rządu polskiego w Londynie.

Przeniesiony na emeryturę 30 VI 1983 r., zamieszkał w Sieradzu w budynku wikariatki, gdzie zmarł 8 XI 1984 r., w 93. roku życia. Pochowany został w Sieradzu na miejscowym cmentarzu parafialnym.