Ks. Antoni Borowski

(1884-1968), ksiądz, teolog moralista, rektor i profesor Wyższego Seminarium Duchowne go we Włocławku, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wikariusz generalny diecezji włocławskiej, proboszcz parafii pw. św. Jana Chrzciciela we Włocławku.

Urodził się 28 III 1884 r. w Pabianicach, w rodzinie mieszczańskiej Franciszka i Antoniny z d. Majewskiej. Z wyróżnieniem ukończył szkołę średnią w Łodzi i w 1903 r. rozpoczął studia w seminarium duchownym we Włocławku. W dniu 30 IX 1906 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W 1908 r. wy jechał na studia z zakresu teologii moralnej w Katolickim Uniwersytecie w Lowanium (Belgia). Powrócił stamtąd w 1911 r. ze stopniem licencjata i z pracą doktorską, którą ukończył w latach następnych. Z Włocławkiem ksiądz Borowski związany był ściśle wielorakimi więzami przez 40 lat swego życia. Tutaj uczył się w miejscowym seminarium duchownym (1903-1906), tutaj prowadził bogatą działalność naukową, administracyjną i duszpasterską (1911-1925, 1945-1961), tutaj spędził ostatnie lata życia. Poza Włocławkiem przebywał jedynie oprócz okresu dzieciństwa i młodości-w latach 1906-1911 (m.in. 11906-1908 był wikariuszem w parafii Goszczanów k. Turku, a następnie przez kilka miesięcy w parafii Dobrzec i Pabianice) oraz 1925-1945. Pierwszy okres działalności księdza Borowskiego we Włocławku to lata 1911-1925. Przybywszy tu zaraz po studiach zagranicznych, objął w Wyższym Seminarium Duchownym wykłady: teologii moralnej, prawa kanonicznego i homiletyki (zasad kaznodziejstwa), a także okresowo uczył języka greckiego. W 1913 r. objął funkcję wicerektora, a w latach 1918-1925 był rektorem seminarium włocławskiego. Dokonał w tym czasie m.in. reorganizacji studiów seminaryjnych, która doprowadziła do podniesienia poziomu naukowego tej instytucji. Z jego też inicjatywy po wstał ogólnopolski związek integrujący wykładowców uczelni teologicznych, a on sam, w 1921 r., został pierwszym jego prezesem.

Ponadto pełnił w tym czasie początkowo funkcję kapelana włocławskiego szpitala św. Antoniego, a na początku lat 20. XX w. funkcję prefekta w szkole prowadzonej przez J. Steinbokównę oraz dyrektora Liceum im. Piusa X. Ciesząc się opinią bardzo dobrego mówcy kościelnego, przemawiał pod czas największych uroczystości kościelnych, np. w 1918 r. podczas powitania we Włocławku wizytatora apostolskiego ks. A. Rattiego, późniejszego pa pieza Piusa XI.

W 1925 r. ksiądz Borowski, na tle konfliktu z ówczesnym biskupem włocławskim Stanisławem Zdzitowieckim, zwolniony został, po złożeniu rezygnacji, z funkcji rektora i przez pewien czas, nie pełniąc żadnych urzędów kościelnych, przebywał w klasztorze sióstr dominikanek w Świętej Annie pod Częstochową Przez ostatni kwartał 1926 r. pełnił funkcję prefekta we włocławskim Gimnazjum Ziemi Kujawskiej.

W lutym 1945 r. objął także urząd proboszcza parafii pw. św. Jana Chrzciciela we Włocławku. Pełnił go nieprzerwanie, chociaż z pomocą dodanych mu przez władzę diecezjalną księży-administratorów, do 1961 r. W tym czasie zabytkowa fara przeszła gruntowny remont, a jej wnętrze w 1951 r. ozdobione zostało dość awangardową jak na owe czasy polichromią, autorstwa Heleny i Lecha Grześkiewiczów. Wtedy też zaczęto budować wkomponowaną w staromiejską zabudowę plebanię. Działalność duszpasterska księdza Borowskiego nie była dobrze widziana przez ówczesne władze polityczne, które w 1959 r. posunęły się do pisemnej groźby usunięcia go z funkcji proboszcza za treść głoszonych przez niego kazań.

Nie zaprzestał działalności naukowej i dydaktycznej. Oprócz wykładów na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1945-1953 ponownie wykładał teologię moralną we włocławskim seminarium duchownym. Na prośbę władz uczelnianych KUL-u, przeżywającego poważne trudności personalne na Wydziale Teologicznym, prowadził tam w latach 1957-1962 zajęcia z teologii moralnej, dojeżdżając na nie z Włocławka.

W pracy naukowej koncentrował się na kilku zagadnieniach: podstaw teologii moralnej, czego owocem było studium poświęcone sumieniu (O sumieniu, Włocławek 1928) i dwukrotnie wznawiany podręcznik uniwersytecki teologii moralnej ogólnej (Teologia moralna, cz. 1, t. 1, Warszawa 1939; cz. 1, t. 1-2, Włocławek 1945); sakramentologii ogólnej (Sakramentologia w świetle nowego prawa kościelnego, Włocławek 1918; wyd. 2 uzup., Włocławek 1920) oraz zagadnieniom sakramentów (Warunkowe szafarstwo sakramentów, Włocławek 1936, Londyn 1962), chrztu i pokuty; zagadnieniom społecznym własności prywatnej (Etyka św. Bazylego o własności prywatnej, Żółkiew 1933), sprawiedliwości społecznej (Zagadnienie miłości ojczyzny czy sprawiedliwości społeczno-państwowej w drugim kazaniu sejmowym ks. Piotra Skargi, Warszawa 1933). Wiedza i osiągnięcia naukowe stawiały go w rzędzie najwybitniejszych polskich teologów moralistów XX wieku. Lista jego publikacji to ponad sto tytułów, a kilka dalszych prac pozostało w maszynopisie.

Wielorakie dokonania księdza Borowskiego zostały uhonorowane godnościami kościelnymi. Jeszcze jako stosunkowo młody kapłan, w 1920 r. został odznaczony godnością kanonika honorowego warszawskiego, a w roku następnym powołany do prestiżowej kapituły bazyliki katedralnej jako jej kanonik gremialny. W kolejnym roku został odznaczony wysokim tytułem papieskiego prałata domowego. W 1937 r. otrzymał tytuł prałata kustosza kapituły katedralnej, a w 1945 r. archidiakona tejże kapituły.

Od momentu powrotu do Włocławka w 1945 r. pozostał w nim do śmierci, stale zamieszkując w domu przy ul. Tumskiej, należącym do kapituły katedralnej. Chociaż postępująca choroba oczu utrudniała mu prowadzenie pracy naukowej, uczestniczył w życiu kościelnym, głosząc nawet w ostatnich latach swego życia serię kazań pasyjnych w katedrze włocławskiej. Zmarł we Włocławku 7 IX 1968 r. Pochowany został w kaplicy maryjnej klasztoru oo. dominikanów w Gidlach koło Częstochowy.

Jego nazwisko figuruje na tablicy upamiętniającej zmarłych rektorów i profesorów w seminarium włocławskim. Jego portret widnieje w polichromii kościoła pw. św. Jana Chrzciciela.