Ks. Andrzej Nodzyński

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 7, s. 104-105.

(1888-1939), ksiądz, profesor Wyższego Seminarium Duchownego i dyrygent chóru katedralnego we Włocławku; ofiara terroru niemieckiego z okresu II wojny światowej

 

Urodził się 17 XI 1888 r. w Mstowie (pow. częstochowski). Po ukończeniu czteroklasowego gimnazjum w Zawierciu wstąpił we wrześniu 1905 r. do Seminarium Duchownego w Kielcach, które ukończył w październiku 1910 r. Jeszcze jako alumn przez trzy lata pełnił obowiązki dyrygenta chóru kleryckiego i katedralnego. Święcenia kapłańskie otrzymał w maju 1911 r. z rąk biskupa kieleckiego Augustyna Łosinskiego.

We wrześniu 1911 r. został wysłany na studia muzyki kościelnej do Rzymu. Został przyjęty do Scuola Pontifica Superiore di Musica Sacra, gdzie po roku studiów uzyskał licencjat ze śpiewu gregoriańskiego. Z Rzymu w 1912 r. udał się na dalsze studia muzyki kościelnej do Ratyzbony. Tam w 1913 r. ukończył całkowity kurs Kirchenmusikschule i uzyskał odpowiednie świadectwo. Po powrocie do kraju w 1913 r. objął stanowisko wikariusza i dyrygenta chóru przy katedrze oraz profesora muzyki i ceremoniarza w Seminarium Duchownym w Kielcach. W 1919 r. otrzymał nominację na proboszcza parafii Niegowonice k. Będzina. W tym samym czasie pracował także w Szkole Organistowskiej (założona w 1922 r.). gdzie prowadził zajęcia z teorii muzyki, ćwiczenia praktyczne oraz nauczał przedmiotów ogólnokształcących.

W 1924 r. przeszedł do diecezji włocławskiej i 17 VI tr. otrzymał nominację na dyrektora chórów katedralnych oraz profesora śpiewu w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku (funkcje te pełnił do 1931 r.). Zastał tutaj ostry konflikt między chorem katedralnym a kapitułą katedralną, która nie chciała zatwierdzić statutu Towarzystwa Chórów Katedralnych, ale próbowała narzucić mu własny regulamin, bez możliwości wykonywania przez chór pieśni świeckich. Wtedy większa część chóru katedralnego odeszła z katedry i utworzyła „Towarzystwo byłych Chórów Katedralnych Lutnia" (później przemianowane na „Towarzystwo Śpiewacze Lutnia", które występowało odtąd jako chór rzemieślniczy). Wobec tego ks. Nodzyński odtworzył na nowo chór katedralny z pozostałych i nowych członków i kontynuował z nim pracę. W maju 1925 r. chór katedralny był już w pełni zorganizowany i występował podczas uroczystości kościelnych w katedrze. W Seminarium Duchownym podniósł na wyższy poziom istniejące tu już poprzednio kółko śpiewacze pn. „Harfa", Wprowadził także nauczanie gry na instrumentach muzycznych (skrzypcach i klawikordzie).

Ponadto uczył śpiewu i był kierownikiem chór w Liceum im. Piusa X oraz chóru Gimnazjum im Długosza we Włocławku (1924-1925). Był także kierownikiem zespołu śpiewaczego (chóru gimnazjalnego) uczennic Gimnazjum Żeńskiego Władysławy Aspis we Włocławku, który w 1926 r. uzyskał nagrodę na konkursie śpiewaczym miejscowych chórów szkolnych, przede wszystkim za wykonanie pieśni ludowych w aranżacji ks. Nodzyńskiego. Kiedy w grudniu 1929 r. zawiązało się we Włocławku Towarzystwo Miłośników Muzyki, stawiające sobie za cel krzewienie kultury muzycznej w szerszych warstwach społeczeństwa, ks. Nodzyński wszedł także do zarządu tej instytucji. W czerwcu 1931 r. został przeniesiony do pracy w duszpasterstwie i objął stanowisko proboszcza w Zbrachlinie, a następnie w Raciążku (V 1932). gdzie m.in. założył chór parafialny.

Po przejściu do pracy duszpasterskiej nie zaprzestał działalności muzycznej, szczególnie kompozytorskiej. Zostawił po sobie znaczny dorobek muzyczny, w tym 30 kompozycji drukowanych. Najważniejsze jego utwory to kompozycje do tekstów kościelnych: Invitatorium na Jutranie Bożego Narodzenia na chór mieszany... (Tarnów 1928); Ecce sacerdos magnus na trzy i cztery głosy cztery różne kompozycje, wydane w różnych czasopismach; opracowania kolęd na trzy i cztery głosy, wydane w różnych czasopismach; Hymny na uroczystość Bożego Ciała na chór męski i mieszany; Veni Creator na kwartet mieszany (Włocławek, przed 1939); 10 kolęd na cztery glosy mieszane (1933); Łatwa metoda do wspólnego śpiewu niezmiennych części mszy świętej z akompaniamentem organu (1935). Ponadto ma w swoim dorobku kompozycje do utworów świeckich, a mianowicie: Polski hymn narodowy na chór męski i mieszany (1920); pięć wydań różnych kompozycji melodii do pieśni żołnierskich i poświęconych żołnierzowi polskiemu, wszystkie do słów K. Stwoszewskiej (wydane w l. 1920-1939); Marsz Pomorski. Pieśń na chór mieszany a cappella (1939). Inne kompozycje ks. Nodzyńskiego można znaleźć w dodatkach muzycznych miesięczników: „Hosanna" (wydawanego w Tarnowie) i „Muzyka i Śpiew" (wychodzącego w Krakowie). Natomiast resztę spuścizny twórczej pozostawił w rękopisach (przechowywane w BWSD we Włocławku). Są to przeważnie pieśni religijne i świeckie na chóry męskie i mieszane, motety i utwory organowe.

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez Niemców 21 X 1939 r. i osadzony w więzieniu w Aleksandrowie Kujawskim. Stamtąd został wywieziony do obozu w Forcie VII w Toruniu. Został rozstrzelany 18 XI 1939 r. w Górnej Grupie. Ciało jego spoczywa na cmentarzu ofiar terroru niemieckiego z okresu II wojny światowej w pobliżu Mniszek (gm. Dragacz, woj. kujawsko-pomorskie). Tablica upamiętniająca jego śmierć umieszczona jest także na cmentarzu parafialnym w Ciechocinku na grobie rodzinnym.

ADW, AKDW, Akta personalne ks. A. Nodzyńskiego, sygn. 222, k. 53; Schematyzmy diec. kieleckiej: 1906-1925; Schematyzmy... 1925-1939,- Dudek W., Teologiczno-naukowy dorobek włocławskiego seminarium duchownego, „Aten. Kapł." 1969, t. 72, s. 298; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium, s. 484; Jednodniówka dla upamiętnienia 40-let- niego jubileuszu Tow. b. Chórów Katedralnych „Lutnia", Włocławek 1928, s. 28-29; Librowski S., Ofiary zbrodni niemieckiej spośród duchowieństwa diecezji włocławskiej 1939-1945, Włocławek 1947, s. 108-109; Łozicki A., Ra- ciążek wczoraj i dziś, Raciążek 2013, s. 268-271; Nowak J., 100-lecie chórów katedralnych we Włocławku, „Ład Boży" (Włocławek) 1988, nr 24; Rocznik Gimnazjum Humanistycznego im. Długosza we Włocławku", Rok szkolny 1924-25, R. [3], s. 15-16; Szygenda Z., Wykładowcy muzyki i śpiewu, [w:] 425 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Profesorowie, s. 128-129; Z seminarium włocławskiego, „Przedświt" (Włocławek) 1925, R. 7, z. 1, s. 30; Życie Włocławka i Okolicy" 1927, R. 2, nr 2, s. 17, nr 10-11-12, s. 38, 1929, R. 4, nr 10, s. 11;-Fot. z doku- mentacji KDW.

 

Józef Nowak