Ks. Adam Wiskicki

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 3, s. 1.

(zm. ok. 1635), ksiądz, wikariusz i penitencjarz katedry włocławskiej, posiadacz znacznego księgozbioru.

 

Pochodził z miejscowości Wiskitki (k. Żyrardowa). Studiował sztukę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim i zdobył tam stopień akademicki bakalaureat w 1593 r.

Z Włocławkiem związany był przynajmniej od 1600 r., kiedy to podjął w katedrze włocławskiej funkcję wikariusza i pełnił ją przez ponad 35 lat. Jako członek kolegium wikariuszy katedry włocławskiej (i jej wicedziekan) sprawował w latach 1601-1609 funkcję proboszcza parafii w Bądkowie, a od 1616 r. (prawdopodobnie do śmierci) funkcję administratora, należącej do uposażenia wikariuszy katedralnych, parafii w Gostyninie. W 1616 r. był delegatem kapituły katedralnej do króla Zygmunta III w sprawie funduszy na odprawianą w katedrze włocławskiej mszę za zmarłych królów polskich.

Adam z Wiskitek zgromadził duży jak na owe czasy księgozbiór osobisty. Na podstawie zachowanego w jego testamencie spisu książek - doliczając te, które ofiarował reformatom we Włocławku, a które nie są w tym spisie uwzględnione - można stwierdzić, że posiadał ponad 200 różnych dzieł, niektóre w kilku egzemplarzach. Te najwartościowsze (in folio) przeznaczył do klasztoru reformatów we Włocławku (po II wojnie światowej dostały się one do seminarium duchownego we Włocławku). Pozostałymi obdarował trzydzieści bliskich mu osób i instytucji; najwięcej książek otrzymali: ubodzy uczniowie szkoły katedralnej we Włocławku, kościół św. Jana Chrzciciela oraz Mikołaj z Gostynia, wikariusz włocławski, który przed Adamem administrował parafią Gostynin.

Na podstawie spisu księgozbioru ks. Adama można stwierdzić, że go w dwóch zasadniczych działach. Pierwszy był wynikiem zainteresowań z czasów studenckich, czego rezultatem było książek z zakresu tzw. nauk wyzwolonych i z literatury klasycznej. Drugi miał służyć jako pomoc do pełnionej przezeń funkcji wikariusza i penitencjarza; był to zatem zbiór książek z teologii ogólnej, liturgiki, teologii moralnej, ascetyki i kaznodziejstwa. Było ich kilkakrotnie więcej niż w przeciętnym księgozbiorze zwykłego ówczesnego kapłana, któremu do pracy duszpasterskiej wystarczało kilka lub najwyżej kilkanaście książek. Księgozbiór Adama z Wiskitek wystarczyłby nawet człowiekowi zajmującemu się wówczas pracą naukową, ale nie ma jednak żadnych śladów wskazujących na to, żeby ks. Adam taką działalnością się zajmował.

Zmarł w końcu 1635 r. lub na początku 1636 r. Jego testament z 1635 r. został potwierdzony przez Sebastiana Grotkowskiego, oficjała włocławskiego, 17 I 1636 r. Znalazły się w nim zapisy pieniężne i rzeczowe mające znaczenie dla Włocławka: dla katedry, klasztoru reformatów, kościoła św. Jana Chrzciciela.

ADW, Akta konsystorza generalnego włocławskiego 20(123), k. 356v-366r: Confirmatio testamenti Vnblis [venerabilis] olim Adami Wyskitcii vicarii et poenitentiarii Eccl[esi]ae cathed[ra]lis Vladislaviensis; Muczkowski J., Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in Universitate studiorum Jagellonica, Kraków 1849, s. 241-242; Chodyński S., Wikariusze katedry włocławskiej, Włocławek 1912, s. 23, 77, 181; Rulka K., Księgozbiór Adama z Wiskitek, wikariusza i penitencjarza katedry włocławskiej z XVI/XVII wieku, „Studia Włocł.", 2004, t. 7, s. 428-446; tenże, Personalne księgozbiory historyczne w biblio- tece seminarium duchownego we Włocławku, „Arch. Bibl. Muz.", 1996, t. 65, s. 370-371; tenże, Wiskicki, Vistkiciensis Adam, [w:] SPKP. Suplement II, s. 180.

 

Kazimierz Rulka