bp Stanisław Czajka

W celach naukowych dwukrotnie wyjeżdżał za granicę do Innsbrucka i Leuven. W 1930 r. uzyskał doktorat prawa kanonicznego na podstawie, pisanej pod kierunkiem słynnego kanonisty o. Gommara Michielsa, rozprawy pt. Przedawnienie w prawie karnym kanonicznym, która później została opublikowana (Lublin 1934).

W diecezji kujawsko-kaliskiej danym mu było pracować tylko pięć lat, cały czas w okolicach Częstochowy lub w samym mieście. Był kolejno wikariuszem w Pajęczno (do 5 XII 1922), a od 5 XII 1922 r. w parafii parafiach: Konopiska (do 30 IV 1921), pw. św. Barbary w Częstochowie. Tam w listopadzie 1925 r. zastał go podział diecezji i od tego czasu został włączony do duchowieństwa powstałej wtedy diecezji częstochowskiej. Organizował tu katolickie stowarzyszenia młodzieży. Po przerwie wykorzystanej na studia specjalistyczne, przez dwa lata (1930-1932) był sekretarzem generalnym stowarzyszeń katolickich młodzieży diecezji częstochowskiej. Swoją aktywnością na tym polu sprawił, że powstały one w niemal wszystkich parafiach diecezji, wyróżniając się aktywnością m.in. w zakresie przysposobienia rolniczego. Wydawał dla nich drukiem comiesięczne okólniki.

W 1932 r. (12 I) powołano go na profesora na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. Przez cztery lata prowadził wykłady z prawa kościelnego wschodniego oraz kierował seminarium naukowym z tego zakresu. Jednocześnie pełnił funkcję duszpasterza akademickiego. Od początku roku akademickiego 1936/1937 biskup częstochowski Teodor Kubina powierzył mu obowiązki rektora Częstochowskiego Seminarium Duchownego, mającego swoją siedzibę w Krakowie. Jako rektor zajmował się przede wszystkim administracją Seminarium i formacją duchową alumnów, ponieważ na wykłady z filozofii i teologii alumni uczęszczali na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kłopoty zaczęły się z chwilą wybuchu II wojny światowej. Ponieważ Niemcy zamknęli Uniwersytet, rektor musiał na własną rękę zorganizować kształcenie alumnów. Kolejnym problemem było wynajdywanie odpowiednich pomieszczeń po kolejnych eksmisjach Seminarium, dokonywanych przez okupantów niemieckich. Mimo tych trudności rektor przygarnął do swego Seminarium niektórych (przynajmniej dwóch) z po- zbawionych swej uczelni alumnów włocławskich.

W 1944 r. papież Pius XII mianował księdza Czajkę biskupem tytularnym Centurii Numidyjskiej oraz biskupem pomocniczym diecezji częstochowskiej. Sakrę biskupią przyjął na Jasnej Górze 28 X 1944 r. Jednocześnie został mianowany wikariuszem generalnym diecezji. Od 23 XII 1948 r. był również proboszczem parafii św. Zygmunta w Częstochowie. Po wojnie podjął próbę reaktywowania stowarzyszeń młodzieżowych Akcji Katolickiej. Przyczynił się do powstania Instytutu Wyższej Kultury Religijnej i do wznowienia ludowego tygodnika diecezji częstochowskiej „Niedziela”. W powołanej w 1951 r. kapitule katedralnej otrzymał urząd prałata-prepozyta. Dwukrotnie, jako wikariusz kapitulny, kierował diecezją częstochowską po śmierci bp. Teodora Kubiny (13 II-17 VI 1951) oraz po śmierci bp. Zdzisława Golińskiego (8 VII 1963-5 II 1964).

Utrzymywał okazjonalne kontakty z macierzystą diecezją włocławską: 12 V 1946 r. był na Jasnej Górze współkonsekratorem kapłana włocławskiego Stefana Wyszyńskiego na biskupa, a 29 VI 1946 r. w katedrze włocławskiej współkonsekratorem sufragana włocławskiego Franciszka Korszyńskiego.

Biskup S. Czajka jako pierwszy z biskupów był represjonowany w Polsce powojennej. Powodem było podejrzewanie przez organa bezpieczeństwa duchowieństwa częstochowskiego o sprzyjanie organizacjom podziemnym. Aresztowano go 26 IV 1946 r., wraz z kilkorgiem księży, sióstr zakonnych i osób świeckich. Przetrzymywany był przez kilkanaście godzin. Po zwolnieniu, na interwencję ordynariusza częstochowskiego bp. T. Kubiny, nałożono z kolei na niego areszt domowy. W związku z tym 2 V 1946 r. biskup Czajka wystosował zdecydowany protest do przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta. Z kolei w kazaniu 3 V 1949 r., głoszonym ze szczytu bazyliki jasnogórskiej, bardzo ostro wystąpił przeciwko wydanemu przez władze państwowe zakazowi organizowania w tym dniu procesji i zgromadzeń o charakterze religijnym. Kazanie to wywołało reakcję rządu domagającego się od episkopatu Polski potępienia biskupa. Jego postawa i podejmowanie w kazaniach problemów religijno-patriotycznych sprawiły, iż do końca życia był poddany szczególnej inwigilacji, a w jego wystąpieniach doszukiwano się przejawów wrogości wobec władz państwowych. Uważany za najbardziej „wrogiego” - wobec państwa komunistycznego- biskupa spośród rezydujących w województwie katowickim, doświadczał wielu szykan ze strony władz. Jedną z nich była odmowa wydania mu paszportu na wyjazd do Rzymu na Sobór Watykański II.

W swym dorobku naukowym, oprócz opublikowanej pracy doktorskiej, pozostawił w maszynopisie ukończone w 1939 r. opracowanie pt. „Powołanie kapłańskie w świetle uchwał I Synodu Plenarnego na Jasnej Górze 1936 r." (Arch. Archidiec. w Częstochowie).

Zmarł 4 VII 1965 r. (w wieku 68 lat) w Częstochowie. Pochowany został w podziemiach częstochowskiej bazyliki katedralnej.