bp Władysław Oporowski

Przyjęcie godności kanonika gnieźnieńskiego otwiera długą listę prebend, które odtąd gromadził niezwykle szybko. Niebawem otrzymał kanonię przy katedrze poznańskiej, a po śmierci w 1421 scholastyka włocławskiego Dersława, objął po nim scholasterię. Prebend tych znacznie przybyło po 1422 r, kiedy W. Oporowski zaczął robić karierę polityczną na dworze królewskim.

Przyjmując służbę na dworze królewskim, wszedł W. Oporowski do grona współtworzących wraz z królem politykę państwa polskiego. Nie należy jednak przeceniać jego roli w życiu politycznym, przynajmniej w początkowym okresie, gdyż wypełniał drugorzędne zadania, które dawały mu tak potrzebne później doświadczenia. W 1422 r. brał udział w procesie polsko-krzyżackim, gdzie był jednym z pełnomocników strony polskiej, po czym wiosną 1424 r. udał się wraz z kasztelanem poznańskim Mościcem ze Stęszewa z poselstwem od Władysława Jagiełły do Zygmunta Luksemburskiego, króla Węgier. Odtąd wiele podróżował, głównie po Polsce i Litwie, prawie bez przerwy towarzysząc królowi oraz wypełniając różne misje. Jeszcze jesienią 1424 r., po powrocie z poselstwa do Zygmunta Luksemburskiego, był przy królu na Litwie, ale wkrótce wyruszył (dwukrotnie w 1425 i 1426) -z poselstwem od Władysława Jagiełły do wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego. Epizodem w życiu W. Oporowskiego było Akademii Krakowskiej, którą to funkcję pełnił w 1426 r.

Praktycznie, od 1424 r. aż do września 1428 r. nazwisko W. Oporowskiego widniało na formułach relacyjnych dokumentów królewskich, obok nazwisk takich dostojników koronnych, jak kanclerz Jan Szafraniec czy podkanclerzy Stanisław Ciołek. Zapewne nie był to przypadek, lecz świadomy wyraz uznania dla jego zdolności, które szczególnie doceniał kanclerz J. Szafraniec. On też czynił starania o nadanie podkanclerstwa W. Oporowskiemu, gdy S. Ciołek ubiegał się o biskupstwo poznańskie (1426-1427). Mając już ugruntowaną pozycję na dworze królewskim i, co bardzo istotne, poparcie kanclerza, otrzymał W. Oporowski podkanclerstwo koronne i w tej roli występował już we wrześniu 1428 r. Odtąd stał się jednym z najbliższych współpracowników króla Władysława Jagiełły i wraz z kanclerzem J. Szafrańcem miał znaczny wpływ na kształtowanie polityki polskiej.

Podkanclerzy W. Oporowski reprezentował antyluksemburski kierunek polityki i zdecydowanie opowiadał się za zacieśnieniem unii polsko-litewskiej. Stąd też zwalczał wszelkie tendencje separatystyczne Litwy, a także odrzucał plan koronacji Witolda. Sprawy litewskie zawsze były w centrum zainteresowania polskiego monarchy i jego dworu, w tym także i W. Oporowskiego. Jako podkanclerzy koronny towarzyszył W. Oporowski królowi w podróży na Litwę w 1430 r.; jesienią tegoż roku był przy śmierci wielkiego księcia Witolda. Niefortunna decyzja Jagiełły osadzenia na tronie wielkoksiążęcym swojego brata Świdrygiełły spowodowała rozruchy na Litwie i wymusiła kontrakcję wojsk polskich. W. Oporowski uczestniczył w wyprawie przeciw Świdrygielle aż do Uściługa, po czym przekazał pieczęć mniejszą (tj. podkanclerstwo) na wyprawie Mikołajowi Drzewieckiemu, a sam powrócił do Krakowa.

Władysław Oporowski nie pozostał obojętny w sprawie antyluksemburskiego ruchu husyckiego w Czechach, którego ideologia znalazła również w Polsce silny oddźwięk. Dostrzegał bowiem w tym ruchu elementy, które, umiejętnie powiązane z polskimi racjami, mogłyby doprowadzić do przymierza Polski z husytami, skierowanego przeciw Luksemburgom i Krzyżakom. Toteż publicznie bronił tego ruchu, m.in. podczas dysputy w Akademii Krakowskiej, przez co wszedł w konflikt ze Zbigniewem Oleśnickim, przeciwnikiem takiej unii.

Działalność publiczna, zaangażowanie w pracach kancelarii królewskiej przyniosły W. Oporowskiemu wyraźne korzyści, także materialne. Wzbogacony o cztery wsie w Łęczyckiem, w których po- siadanie wszedł z racji podziału dóbr ojca w 1425 r., otrzymał w tym samym roku urząd po śmierci pisarza ziemskiego łęczyckiego (rok później przekazał go bratu Bogusławowi), a w roku następnym objął probostwo kolegiaty w Środzie Wielkopolskiej. W 1428 r. został kanonikiem katedry krakowskiej, a będąc już podkanclerzym koronnym otrzymał prepozyturę łęczycką (1430), zaś w 1431 r. dziekanię krakowską. W tym samym roku papież go funkcją protonotariusza Stolicy Apostolskiej.

To stosunkowo szybkie kumulowanie godności i prebend, które uczyniły W. Oporowskiego jednym z najlepiej uposażonych duchownych swojego czasu, było wyrazem zarówno doceniania go przez hierarchów kościelnych, jak i coraz większego znaczenia jako polityka. 1433 r., po śmierci kanclerza koronnego i biskupa kujawskiego Jana Szafrańca właśnie W. Oporowskiego desygnował Władysław Jagiełło na wakujące biskupstwo. Papieskie zatwierdzenie na biskupstwo włocławskie przyszło latem 1434 r., a już 19 września z rąk prymasa Wojciecha Jastrzębca przyjął sakrę biskupią - w czasie, gdy już nie żył Władysław Jagiełło, a na tronie polskim zasiadł jego syn, Władysław Warneńczyk. W okresie oczekiwania na papieską prowizję, W. Oporowski nadal czynnie uczestniczył w życiu politycznym, szczególnie dużo uwagi poświęcając sprawom krzyżackim. Brał udział w zjazdach z Zakonem Krzyżackim, które miały miejsce w 1433 r. w Słońsku koło Ciechocinka i w 1434 r. w Raciążku i Brześciu Kujawskim. On też złożył swój podpis, już jako biskup kujawski, pod dokumentem pokoju „wieczystego" podpisanego w Brześciu Kujawskim 31 XII 1435 r. Wraz z objęciem biskupstwa złożył W. Oporowski pieczęć mniejszą koronną, po raz ostatni wystąpił z tytułem podkanclerzego na koronacji Władysława Warneńczyka, tym samym odsuwając się od bezpośredniego wpływu na kształtowanie polityki państwa. Zaważyły tu być może i względy osobiste (niechętny stosunek do nowej ekipy rządzącej), ale także zmiana orientacji politycznej państwa, w której sprawy, którym on sam poświęcał najwięcej uwagi (Litwa, Krzyżacy), nie miały już takiej rangi jak za Władysława Jagiełły. Odtąd W. Oporowski więcej uwagi poświęcał sprawom diecezji, dbał lepiej o dobra biskupie leżące na Pomorzu, o które spór ciągle prowadzili z Krzyżakami kolejni biskupi kujawscy (archidiakonat pomorski, będący częścią diecezji, był nadal we władaniu krzyżackim). W dziejach Kościoła włocławskiego nie wykazał się jednak większymi dokonaniami, za to wiódł w latach 1434-1435 gorszące spory z kapitułą o dobra biskupie i dochody z prebend.

Opuściwszy dwór królewski, przebywał biskup Oporowski najczęściej w Wolborzu, który należał do biskupów kujawskich, lub w rodzinnym Oporo- wie, gdzie otoczony był dość licznym dworem. Utrzymywał luźne kontakty zarówno z dworem, jak i z królem. Był przy królu tylko z okazji sejmów i zjazdów, jak np. w listopadzie 1435 r. w Krakowie; w kwietniu 1438 r. w Nowym Korczynie i w grudniu tegoż roku w Krakowie czy w Lublinie w lutym 1439 r. Nie powiodły się plany przeniesienia go na ważne biskupstwo krakowskie, po śmierci w 1436 r., arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca. Inaczej stało się, gdy w sierpniu 1448 r. zmarł prymas Wincenty Kot. Tym razem król Kazimierz Jagiellończyk, mimo oporów kapituły gnieźnieńskiej, 27 X 1448 r. przeforsował ostatecznie wybór biskupa Oporowskiego na prymasa, a papież Mikołaj V zatwierdził wybór bullą translacyjną z 25 VI 1449 r. Objęcie arcybiskupstwa nastąpiło 8 września.

Ale i tym razem nie przejawiał W. Oporowski większego zainteresowania sprawami Kościoła, za to z uporem kontynuował niepotrzebne spory z kapitułą, dążąc do powiększenia dochodów arcybiskupich poprzez anulowanie nadań swoich poprzedników. Już jako prymas doprowadził do zaostrzenia konfliktu ze Zbigniewem Oleśnickim, gdy ten obdarzony został przez antypapieża Feliksa V godnością kardynalską. Powstał bowiem problem wyższości godności, gdyż otrzymanie kapelusza kardynalskiego przez Z. Oleśnickiego było dla W. Oporowskiego ,,uszczupleniem prerogatyw prymasowskich". Sprawę zażegnał król, uznając wyższość prymasa nad kardynałem, a jednocześnie, by wyeliminować dalszy spór, ustalił zasadę przemiennego zasiadania antagonistów na pierwszym miejscu na posiedzeniach rady królewskiej.

Jako prymas stał się jednym z czołowych polityków polskich, którego najbardziej interesowały - tak jak za czasów pełnienia funkcji podkanclerzego sprawy pomorskie, w kontekście wzajemnych relacji między państwem polskim a Krzyżakami. W styczniu 1448 r przewodniczył delegacji polsko-litewskiej, mającej odebrać przysięgę od Zakonu Krzyżackiego, iż ten dotrzyma postanowień pokoju brzeskiego. Istotną i bardzo ważną rolę wypełniał prymas Oporowski w związku z działalnością tzw. Związku Pruskiego (utworzony w 1440), organizacji o wyraźnym obliczu antykrzyżackim, działającym na terytorium państwa krzyżackiego. Utrzymywał kontakty z przedstawicielami Związku Pruskiego, deklarował konkretną pomoc. Uważa się, że, obok kanclerza koronnego Jana Koniecpolskiego i biskupa kujawskiego Jana Gruszczyńskiego, właśnie W. Oporowski odegrał znaczącą rolę w kontaktach między stroną polską a Związkiem Pruskim, a miarą poważania w Prusach była powszechna opinia, iż był najbardziej wpływową postacią na dworze królewskim, o którego względy ubiegali się także i przedstawiciele Zakonu.

Pod koniec 1452 r. prymasa Oporowskiego złożyła choroba, której już nie przezwyciężył. Zmarł w Oporowie 11 III 1453 r. Pochowany został w kościele w Oporowie, który, tak jak i zamek, wystawił własnym sumptem.