bp Wincenty Teofil Popiel Chościak

(1825-1912), biskup płocki, kujawsko-kaliski, arcybiskup warszawski.

Urodził się 29 VI 1825 r. w miejscowości Czaple Wielkie k. Miechowa, jako syn Konstantego i Zofii z hrabiów Badenich. Zapewne, jak przystało na dzieci ze znamienitszych domów, najpierw uczył się, jak jego starszy brat Paweł, w domu, a następnie został oddany do pensji Józefa Kremera w Krakowie. Zdaje się, że wielki wpływ na jego rozwój duchowy miała matka, gorliwa i bogobojna.

Znajomość prawa zdobył na kursach w Warszawie u mecenasa Kosjewicza i od 1845 r. zaczął u niego pracować jako aplikant sądowy. Z powodu śmierci ojca, już w roku następnym, powrócił do rodzinnej miejscowości, aby pomóc matce w prowadzeniu majątku rodzinnego.

Jednak jego powołaniem był stan kapłański. W 1847 r. wstąpił do seminarium duchownego w Kielcach. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk biskupa Józefa Joachima Goldmana w Sandomierzu dnia 5 VIII 1849 r. Po kilku miesiącach podjął dalsze studia, najpierw na uniwersytecie w Lovanium, gdzie zdobył stopień bakalarza. W 1853 r. wyjechał do Rzymu, gdzie jeszcze tego samego roku otrzymał doktorat z teologii. Przez cały czas pobytu za granica, prowadził ożywioną korespondencję z matką, dzięki czemu znane są dobrze jego lata studenckie.

Tak przygotowany intelektualnie powrócił do kraju i swojej diecezji, w której przez około osiem lat był zatrudniony jako pracownik tamtejszego Konsystorza, a następnie jako profesor i wicerektor seminarium kieleckiego oraz otrzymał kanonię honorową lubelską. Zauważony przez nowego arcybiskupa Szczęsnego Felińskiego, został powołany 11 IV 1862 r. do Akademii Duchownej w Warszawie. Wprawdzie nie na rektora, bo tego sam Feliński uczynić nie mógł, ale na stałego zastępcę rektora. Feliński widział w nim swego przyszłego współpracownika w planowanych reformach tak w samej Akademii, jak i w Kościele na terenie Królestwa Kongresowego. Popiel rozumiał to dobrze i był gotowy do współpracy. Niebawem jednak obydwaj mieli Warszawę opuścić. Feliński poszedł na wygnanie. Pełniący zaś obowiązki rektora Popiel nie popierał zbrojnego powstania w styczniu 1863 r., czym naraził się zwolennikom walki zbrojnej spośród studentów Akademii.

Tylko przez rok kierował uczelnią warszawską, ale dał się poznać jako dobry organizator życia naukowego i duchowego wychowanków. Już 16 III 1863 r. został prekonizowany na biskupa diecezji płockiej. Objąwszy rządy diecezją 25 sierpnia, przyjęty serdecznie przez duchowieństwo i wiernych Płocka, święcenia biskupie przyjął dopiero 6 grudnia i to z rąk jednego biskupa, sufragana warszawskiego, Henryka Ludwika Platera. Bp kujawsko-kaliski Jan Marszewski wymówił się od udziału, natomiast metropolita Szczęsny Feliński był na zesłaniu w Rosji.

Najbardziej widomym znakiem pozostałym po tym biskupie jest katedra we Włocławku, której odnowę i regotyzację właśnie on rozpoczął.

Włocławek nie był ostatnią placówką Popiela. Kiedy w związku z rezygnacją z arcybiskupstwa warszawskiego przez abp. Szczęsnego Felińskiego, przebywającego od dwudziestu lat na zesłaniu, zawakowała stolica arcybiskupia w Warszawie, w 1883 r. został tam przeniesiony. Jego warszawska działalność biskupia jest oceniana różnie. Wielu zarzuca mu nadmierną ugodowość w stosunku do władzy, co można pewnie wytłumaczyć podeszłym wiekiem i pamięcią o zsyłce. Jako duszpasterz natomiast zapisał się dobrze, tworząc nowe parafie, popierając dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego, powstawanie zakonów ukrytych, tworzonych przez ojca Honorata Koźmińskiego. Nie rozumiał jednak programu przesłania Ojca św. Leona XIII i jego encykliki Rerum novarum oraz chrześcijańskiego ruchu społecznego. Jednakże to on zainicjował Konferencję Episkopatu Królestwa Polskiego. Dożył sędziwej starości, pod koniec tracąc pamięć. Wówczas archidiecezją kierował jego bp pomocniczy Kazimierz Ruszkiewicz. Kierował Kościołem warszawskim do swojej śmierci 7 XII 1912 r., a pochowany został w katedrze warszawskiej.