bp Walenty Aleksander Czapski

h. Leliwa, (koniec XVII w.-1751), biskup przemyski, warmiński, kujawski.

Urodził się pod koniec XVII w. (dokładna data nie jest znana), jako jeden z ośmiorga dzieci Aleksandra Jana Czapskiego i Anny z d. Białochowskiej. Czterej jego bracia - Jan, Maciej, Piotr i Michał poświęcili się karierze wojskowej i byli oficerami wojsk koronnych cudzoziemskiego autoramentu; dwie siostry -Zofia i Katarzyna za mąż, natomiast trzecia-Marianna została zakonnicą w klasztorze norbertanek w Żukowie. W.A. Czapski otrzymał święcenia kapłańskie od biskupa kamienieckiego Jana Gnińskiego. Po ukończeniu studiów i otrzymaniu tytułu doktora praw został sekretarzem królewskim, będąc jednocześnie proboszczem w Świeciu, ale tę funkcję wypełniał poprzez swoich pełnomocników. W 1711 r. został kanonikiem katedralnym w Poznaniu, a rok potem objął probostwa dubieckie i kolegiaty w Zbąszyniu. W 1729 r., gdy zaaprobował przedłożone przez konwent zakonny artykuły, wybrany został koadiutorem opata zakonu cysterskiego w Pelplinie, na które to stanowisko uzyskał zatwierdzenie generała cystersów Pernota i papieża Benedykta XII, jednak pod warunkiem złożenia ślubów zakonnych po okresie próbnym. Wszystko odbyło się pomyślnie, gdyż rok później (1730) był już opatem zakonu. Pełniąc w latach 1730-1736 funkcję opata, był W.A. Czapski kilkakrotnie deputatem na trybunał koronny. Jako stronnik Augusta III został przez tego króla mianowany w 1735 r. na wakujące po śmierci Aleksandra Antoniego Fredry biskupstwo przemyskie, lecz prekonizacja odwlekała się. Opóźnienie spowodowane było wysunięciem przez Stanisława Leszczyńskiego drugiego kandydata, którym był sufragan płocki Marcin Załuski, jednak papież Klemens XII zatwierdził decyzję Sasa i W.A. Czapski otrzymał prekonizację na początku 1737 r. Jeszcze jako nominat brał udział w sejmie 1736 r., jedynym, który w czasie panowania Augusta III nie został zerwany. Po zakończonym w Radomiu posiedzeniu trybunału koronnego, któremu przewodniczył, udał się W.A. Czapski do królewskiej siedziby w Dreźnie, aby ubiegać się o biskupstwo warmińskie po Krzysztofie Andrzeju Janie Szembeku, który zmarł w 1740 r. Diecezję tę otrzymał jednak bp kujawski Adam Stanisław Grabowski, natomiast W.A. Czapski przeniesiony został na jego miejsce. Król August III wręczył obu biskupom ustanowiony w 1705 r. przez Augusta II Mocnego Order Orła Białego.

Elekcję W.A. Czapskiego na biskupstwo kujawskie przeprowadziła kapituła w listopadzie 1741 r., Uroczysty ingres miał miejsce dopiero 13 XI 1743 r. Od tego czasu bp Czapski, posiadający również indygenat pruski, zamieszkał na stałe w Gdańsku, skąd kierował sprawami diecezji. Tylko dwukrotnie, bo w 1744 i 1748 r., brał jeszcze udział w pracach sejmowych, resztę czasu i energii poświęcając sprawom gospodarczym i swojej diecezji.

Energiczny, stanowczy, obrotny, zgromadził znaczny majątek, którego niemałą część przeznaczył na potrzeby Kościoła. Na działającą w Gdańsku szkołę parafialną wyasygnował znaczną sumę pieniędzy, przez co w istotny sposób zabezpieczył jej należyty byt i funkcjonowanie. Z legatu, który pozostawił dla katedry włocławskiej, pokryto dachy tego kościoła blachą miedzianą (1755-1784).

Zmarł w Gdańsku 4 III 1751 r. Pochowany został w katedrze włocławskiej, gdzie na późnobarokowym epitafium z czarnego i białego marmuru umieszczono malowany na blasze portret biskupa.