Bp Onold (Onolf)
Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 4, s. 113.
(1161-1180), biskup kruszwicki, kujawski.
Nie znamy jego kręgu rodzinnego. Długoszowe przypisywanie go do Dołęgów jest nieuzasadnione. Prawdopodobnie pochodził z Italii. Katalog wolborski biskupów włocławskich podaje dwóch biskupów -Onolda (1157-1160) i Onolfa (1179-1190), wcześniej dziekana włocławskiego. Zdaniem większości badaczy chodzi tu o jedną osobę. Według niektórych Katalog mówi o dwóch różnych osobach o podobnie brzmiących imionach. 21 V 1161 r. na zjeździe ogólnopolskim w Łęczycy, zwołanym przez księcia Bolesława Kędzierzawego, w gronie dostojników kościelnych spotykamy Onolda, bpa kruszwickiego. Wincenty Kadłubek, wspominając pod r. 1180 zjazd łęczycki, w gronie jego uczestników wymienia Onolfa, bpa kujawskiego. Dlatego przyjmuje się, że to on scalił dopiero, a nie Werner, biskupstwa kruszwickie i włocławskie i przeniósł siedzibę biskupią do Włoclawka. Zamieszkując w mieście, polecając pochować się w miejscowej katedrze, Onold utrwalił rolę Włocławka jako stolicy diecezji. Postarał się on lub jego następca o hojne nadanie w 1185 r. księcia Leszka Bolesławica dla kapituły włocławskiej. Przypisuje się mu też uporządkowanie stosunków prawnych i majątkowych pomiędzy kapitułami włocławską i kruszwicką (Stanisław Librowski). Z Onoldem wiąże się budowę niezachowanej romańskiej katedry we Włocławku i początki szpitala św. Gotarda (Szpetala) pod Włocławkiem. Zmarł przed 1187 r., bo tr. pojawił się jego następca Stefan. Został pochowany we Włocławku.
Gieysztor A., Onolf (Unolf). zm. przed 1187, biskup kruszwicki, [w:] PSB, t. 24, s. 66 (tam źródła i wcześniejsza literatura); Damalewicz S., Vitae Vladislaviensium episcoporum... Opera et studio.... Cracoviae 1642, s. 119-124, 137-144; Magistri Vincentii dicti Kadłubek Chronica Polonorum, ed. M. Plezia, [w:] MPH SN, Kraków 1994, t XI, s. 149 Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku - (Część III C. Arbitrzy książąt - pełnia władzy), Spol. Pol. Śred.. 1999, t. 8, s. 10; Bogucki A., Przynależność administracyjna Kujaw w XI i XII wieku, [w:] Stolica i region, s. 15-17; Dobosz J., Monarcha i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002, s. 217, 301, 329-331; Kriedte P., Die Herrschaft der Bischöfe von Wloclawek in Pommerellen von den Anfängen bis zum Jahre 1409, Göttingen 1974, s. 27; Kujawski W., Włocławek- stolica biskupstwa, [w:] Włocławek, t. 1, s. 43, 40, 70; Maciejewski J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180-1320, Kraków-Bydgoszcz 2003, s. 261-262; tenże, "Uwagi o tytulaturze biskupów włocławskich do początku XIV w....Nasza Przeszłość", 1993, t. 79, s. 92; Michalski M., Ustanowienie i wczesne dzieje biskupstwa kujawskiego, [w:] Scripta minora, t. 1, pod red. B. Lapisa, Poznań 1996, s. 86, 89, 93, 96, 100-102; Spors J., Podziały administracyjne Pomorza gdańskiego i sławieńsko-słupskiego od XII do początku XIV w., Słupsk 1983, s. 16-21; Sułowski Z., Kruszwica i Włocławek, Problem biskupstwa na Kujawach i Pomorzu XI-XII w., Sprawozdania TN KUL, 1971, t. 20, s. 21.
Jan Pakulski