bp Maciej Łubieński

Ten, będąc wówczas referendarzem koronnym, pomógł wprowadzić M. Łubieńskiego do kancelarii podkanclerzego koronnego Jana Tarnowskiego. Po kilku latach pracy w kancelarii, za pieniądze M. Pstrokońskiego, wyjechał M. Łubieński kontynuować studia teologiczne i prawnicze do Niemiec i Włoch. Po niedługim czasie wrócił do kraju i już 15 IX 1597 r., nie mając jeszcze święceń (niższe święcenia otrzymał w 1600, wyższe w 1602), został kanonikiem poznańskim, a w trzy lata później gnieźnieńskim. W 1607 r. otrzymał bogato uposażoną prepozyturę łęczycką, w 1612 r. kanonię krakowską, a w 1614 r. kustodię sandomierską.

W latach 1601-1609, gdy M. Pstrokoński był biskupem przemyskim, M. Łubieński ściśle współpracował z biskupem w zarządzaniu diecezją, sprawując funkcję kanclerza jego kurii. Nie stronił również od życia publicznego, gdyż w latach 1605-1615 był sekretarzem króla Zygmunta III i regentem kancelarii koronnej. W latach 1611-1614 był administratorem żup krakowskich.

Zasadniczy zwrot w życiu M. Łubieńskiego dokonał się w 1617 r., gdy z nominacji króla Zygmunta III został komendatoryjnym prepozytem klasztoru bożogrobców w Miechowie. Zrzekł się wówczas wszystkich dotychczasowych funkcji, poświęcając się tylko karierze duchownej. Będąc proboszczem miechowskim, nie ograniczył się tylko do czerpania dochodów z prepozytury, ale stał się rzeczywistym przełożonym zgromadzenia zakonnego, przyjął nawet śluby zakonne. Zreformował administrację zakonną, wzmocnił karność, ulepszył gospodarkę w dobrach klasztornych, wzniósł wiele budowli, wiele też odrestaurował, popierał rozwój życia kulturalnego wśród miechowitów.

W 1621 r., będąc prepozytem miechowskim (był nim do 1627), został przeniesiony na biskupstwo chełmskie, gdzie energicznie wziął się za wizytację diecezji, zwołał w 1624 r. synod, odrestaurował kościół w Krasnymstawie. Po pięciu latach rządów w diecezji chełmskiej otrzymał M. Łubieński nominację królewską na biskupstwo poznańskie, którą papież Urban VIII zatwierdził 14 IV 1627 r. I tu wykazał się wielką energią w porządkowaniu spraw diecezji. Już w następnym roku odprawił synod diecezjalny, na którym m.in. uchwalono daninę na wojnę szwedzką, a do 1630 r. zwizytował całą diecezję. Tocząc walkę z dysydentami, odzyskał kilka kościołów. Przyczynił się także do odbudowy spalonej katedry i ufundował duży dzwon. M. Łubieński był zapewne dobrym włodarzem diecezji, skoro szlachta wielkopolska, zebrana na sejmiku w Środzie Wielkopolskiej, upraszała króla, aby nie przenosił go do diecezji kujawskiej.

Mimo próśb rycerstwa M. Łubieński przeszedł w 1631 r. na biskupstwo włocławskie (zresztą o tę bogatą diecezję zabiegał sam, już od 1630), na którym, rządząc przez 12 lat, wykazał ten sam niespożyty zapał i energię, co na biskupstwach chełmskim i poznańskim. Zwołał dwa synody w latach 1634 i 1641, wizytował diecezję, dbał o seminaria duchowne, otaczał szczególną opieką ks. Stefana Damalewicza i zainicjował jego słynne dzieło Vitea Vladislaviensium episcoporum. Po wcieleniu do Korony Lęborka i Bytowa przyłączył te dekanaty do swojej diecezji. Znaczące są również w tym czasie działania M. Łubieńskiego w zakresie prac budowlanych i wyposażeniowych obiektów kościelnych, szczególnie katedry włocławskiej. Dla katedry ofiarował monstrancję, która wykonana została w 1638 r. przez złotnika brodnickiego Jana Krzysztofa Krella. Inskrypcja poświadczeniowa umieszczona jest na wisiorze w wieżyczce, natomiast na stopce są dwa kartusze: pierwszy z herbem Pomian i monogramami bp. Łubieńskiego, drugi z monogramami Chrystusa IHS. Wykonana ze złota, manierystyczna monstrancja ma kształt wieżyczki bogato dekorowanej ażurami i kameryzacją.

Niezwykłe zaangażowanie w sprawy Kościoła, dbałość o obiekty sakralne nie przesłaniały M. Łubieńskiemu potrzeby i obowiązku udziału w życiu politycznym. Wymagała tego godność biskupa, a potem arcybiskupa i prymasa. Brał udział w sejmach i pilnie wypełniał ciążące na nim obowiązki senatora, chociaż nie odznaczał bystrością polityczną. Również słaby głos, jakim dysponował, z pewnością nie ułatwiał mu wystąpień na forum sejmowym. Mimo tego wyraźną aktywność polityczną przejawiał na sejmach w czasie panowania Władysława IV (1632- 1648), kiedy niejednokrotnie występował np. przeciw królowi, za jego zbytnią tolerancję okazywaną wobec dysydentów i dyzunitów. Ale, gdy w 1643 r wynikł spór między królem Władysławem IV a nuncjuszem papieskim Mariuszem Filonardim, M. Łubieński nie zawahał się stanąć po stronie monarchy.

W 1645 r. Maciej Łubieński koronował Marię Ludwikę, żonę Władysława IV, a gdy zmarł król, w 1648 r. przejął kierowanie sprawami państwa w trudnym okresie interregnum. Jako interrex doprowadził pod koniec 1648 r. do pomyślnego zakończenia sejmu elekcyjnego, na którym królem obrano Jana Kazimierza Waze, którego sam był zwolennikiem. 17 I 1649 r. koronował Jana Kazimierza, a niedługo potem, wraz z innymi dygnitarzami, doprowadził do jego ślubu z Marią Ludwiką, wdową po Władysławie IV.

Pogarszający się stan zdrowia spowodował, iż od 1650 r. M. Łubieński nie odgrywał już politycznie większej roli, mimo że do końca życia działał jako prymas, był też obecny na dwóch sejmach w 1652 r. Zmarł 28 VIII 1652 r. w Łowiczu, pochowany został (30 IX) w rodzinnej kaplicy w Gnieźnie.