Bp. Mikołaj Reuse (Rusin)

(zm. 1474), biskup tytularny kallipoleński, sufragan włocławski

Mimo jego przydomka, pod którym jest znany, raczej trudno zakładać, że Mikołaj pochodził z Rusi. Około 1427 r. wstąpił do zakonu cystersów w Oliwie k. Gdańska i tam złożył profesję wieczystą. Z konwentem oliwskim był związany zdaje się nieprzerwanie do momentu wyniesienia na biskupstwo a w każdym razie prowizję otrzymał jako tamtejszy profes (jakkolwiek cysterski historyk D. Willi uważa go za mnicha z Kołbacza w diecezji kamieńskiej).

Po nieudanej próbie wprowadzenia na włocławską sufraganię norbertańskiego prepozyta z Żukowa Jana Knauera, ordynariusz włocławski Władysław z Oporowa (Oporowski) desygnował na tę funkcję Mikołaja Reuse, Zapewnił mu - za przyzwoleniem kapituły katedralnej z Włocławka - stosowne uposażenie i przekazał sprawę do Rzymu, gdzie pozytywna decyzja zapadła 25 IV 1447 r., kiedy to papież Mikołaj V udzielił oliwskiemu profesowi prowizji na tytularną stolicę Callipolis. Stolica Apostolska udzieliła też potrzebnego indultu na sprawowanie przez Mikołaja funkcji pontyfikalnych w diecezji włocławskiej i przydzieliła mu dochody przeznaczone uprzednio przez ordynariusza i kapitułę dla postulowanego sufragana. Jako biskup pomocniczy u boku kolejno Władysława z Oporowa i Mikołaja z Lasocic (Lasockiego), Mikołaj Reuse działał na Pomorzu Gdańskim i nosił tytuł episcopi Vladislaviensis suffraganeus, in spiritualibus et temporalibus vicarius necnon officialis per terram Pomeraniae generalis (był zatem nie tylko sufraganem, ale również wikariuszem i oficjałem generalnym na ów wydzielony w obrębie diecezji włocławskiej obszar). Jego obecność tu w charakterze biskupa poświadczona jest w znanym materiale źródłowym po raz pierwszy w odniesieniu do początków roku 1449 (4 II). W okresie sporu o obsadę stolicy biskupiej we Włocławku w l. 1449-1451 najwyraźniej opowiedział się po stronie niedopuszczanego przez króla Kazimierza IV Jagiellończyka do objęcia rządów nominata papieskiego Mikołaja Lasockiego, skoro tytułował się jego sufraganem i wikariuszem. Ów jednak rychło zmarł (9 IX 1450) i rządy w diecezji ostatecznie przypadły faworytowi monarchy Janowi z Gruszczyc (Gruszczyńskiemu), który chcąc zapewne ukarać Mikołaja Reuse za zajętą uprzednio przezeń postawę odebrał mu urząd oficjała pomorskiego. W odniesieniu do roku 1452 Mikołaj jest poświadczony już wyłącznie jako sufragan i wikariusz in spiritualibus (odjęto mu również kompetencje in temporalibus).

W dwa lata później wybuchła wojna trzynastoletnia (1454-1466), która nie pozostała bez wpływu na położenie rezydującego w Chełmie (Stolzenbergu) pod Gdańskiem biskupa pomocniczego. Być może przeniósł się on wówczas do samego Gdańska albo też w ogóle wyniósł się poza granice państwa krzyżackiego, jakkolwiek bulla papieża Kaliksta III z 17 IV 1458 r. wskazuje, że wówczas jeszcze przebywał na terenie diecezji włocławskiej. Opuścił ją najpóźniej w pierwszej połowie 1464 r., bowiem w czerwcu tr poświadczona jest już jego obecność w klasztorze cystersów w Neukamp (Campus Novus) k. Stralsundu. W tymże roku 1464 dominus Nicolaus, episcopus Kaliensis [sic] wpisał się do metryki młodego uniwersytetu w Gryfii, co pozwala domyślać się, że dołączył do grona dobroczyńców tej korporacji akademickiej. Jedna z kronik oliwskich, źródło zapewne dobrze poinformowane o losach Mikołaja Reuse, podaje, że został on w Neukamp opatem (formalnie administratorem opactwa).

Już w 1467 r., a więc wkrótce po zakończeniu wojny trzynastoletniej, znalazł się na powrót na Pomorzu Gdańskim, w macierzystej Oliwie, a po rezygnacji w 1469 r. dotychczasowego tamtejszego opata Pawła został 21 X tr. wybrany na jego następcę. Wynik przeprowadzonej elekcji zatwierdzony był, imieniem kapituły generalnej zakonu, przez opata kolbackiego, który jednak z jakichś względów czy to odnośnego dekretu elekcyjnego nie dostarczył władzom zakonnym, czy też wyekspediowany przez niego dokument uległ zagubieniu w drodze do Citeaux (Cistercium). W tej sytuacji zebrana 14 IX 1472 r. kapituła generalna cystersów poleciła opatom z Mogiły i Paradyża zbadać w jej imieniu, czy wybór Mikołaja Reuse na przełożonego konwentu oliwskiego przeprowadzony był zgodnie z prawem, a jeśli tak, to go potwierdzić i udzielić wymaganej aprobaty, w przypadku zaś przeciwnym, wynik elekcji anulować i przeprowadzić ją na nowo. Ponieważ Mikołaj Reuse przy godności opackiej (administratora opactwa) dotrwał do śmierci, wnioskować można, że delegowani do zbadania kanoniczności jego wyboru opaci z Mogiły i Paradyża wydali w tej sprawie pozytywne orzeczenie. Po powrocie na Pomorze Wschodnie na nowo podjął też obowiązki sufragana w diecezji włocławskiej, co poświadczają źródła z l. 1472-1473.

Zmarł 26 (27) II 1474 r., w piątym roku rządów w Oliwie, doszedłszy niewątpliwie do podeszłych lat. Pochowany został w kościele opackim macierzystego konwentu, przed ołtarzem wielkim, gdzie sprawiono mu płytę nagrobną.