Bp Czesław Lewandowski

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 6, s. 74-76.

(1922-2009), biskup pomocniczy włocławski, duszpasterz.

 

Urodził się 15 VIII 1922 r. w Kole, z rodziców Kazimierza, rzemieślnika, i Anieli z d. Kamińskiej. Był trzecim z siedmiorga rodzeństwa. Do wybuchu II wojny światowej ukończył w l. 1929-1935 sześć oddziałów siedmioklasowej Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3 w Kole i w l. 1935-1939 cztery klasy Gimnazjum Koedukacyjnego Towarzystwa „Oświata" w Kole. W gimnazjum należał do ZHP. W okresie okupacji nie miał możliwości kontynuowania nauki, lecz musiał pracować. Należał w tym czasie do organizacji podziemnej NSZ. Nie brał jednak udziału w akcjach zbrojnych, tylko pomagał w redagowaniu miejscowej gazetki podziemnej.

Po wojnie, w 1945 r., przez miesiąc pracował jako urzędnik w Komisji Poborowej, a następnie uczył się w liceum ogólnokształcącym w Kole. W lipcu 1945 r., po zdaniu egzaminów w trybie eksternistycznym, uzyskał świadectwo dojrzałości i od 2 X tr. rozpoczął studia we włocławskim Wyższym Seminarium Duchownym. W 1945 r. przyjął bierzmowanie z rąk ks. Stefana Wyszyńskiego, który pełnił wówczas funkcję nieformalnego rektora i ojca duchownego. 

W 1946 r. należał do Sodalicji Mariańskiej Alumnów WSD, zaś w 1949 r., jako diakon, został przyjęty do Unii Apostolskiej Kleru Diecezjalnego. Na zakończenie studiów napisał pracę seminaryjną pt. „O przywilejach i urzędach Najświętszej Maryi Panny według pism św. Bernarda". Święcenia kapłańskie otrzymał 18 VI 1950r w katedrze włocławskiej.

Po święceniach został skierowany, 20 VII 1950 r., do pracy duszpasterskiej w parafii Lubraniec, gdzie pełnił obowiązki wikariusza i od 1 września 1950 r. prefekta etatowego w tamtejszych szkołach. Po dwóch latach został przeniesiony, z dniem 1 VII 1952 r., do Sieradza, gdzie pracował jako wikariusz do roku 1955. Prowadził katechizację przykościelną, jako że tamtejsze władze komunistyczne usunęły nauczanie religii ze szkół. Z wikariatu w Sieradzu został zwolniony 30 VIII 1955 r. i skierowany na studia specjalistyczne z teologii moralnej na KUL. Po przedstawieniu pracy pt. „Cnota według Seneki", napisanej pod kierunkiem ks. Antoniego Borowskiego, i zdaniu 12 III 1958 r. egzaminu z przepisanych tez uzyskał stopień licencjata teologii. Po zakończeniu studiów, 23 VI 1958 r., uzyskał stopień magistra teologii. Wyraził wobec biskupa włocławskiego Antoniego Pawłowskiego chęć pisania doktoratu, ale ten stwierdził, że obecnie potrzebny jest do pracy w diecezji. Rzeczywiście, po powrocie z KUL-u powierzono mu 1 IX 1958 r. stanowisko ojca duchownego dla kursów filozoficznych WSD oraz alumnów Niższego Seminarium Duchownego we Włocławku, mieszkających w tym samym gmachu „Długosza" przy ul. Łęgskiej 26. 

Ojcem duchownym dla kursów filozoficznych był tylko przez jeden rok akademicki (1958/59), a dla alumnów niższego seminarium do 1961 r. Uczył także religii w szkołach włocławskich: Technikum Przemysłu Papierniczego (1958-1960), Szkole Podstawowej nr 6 (1958-1960), Szkole Podstawowej nr 11 (1960/61). Gdy na początku sierpnia 1961 r., Niższe Seminarium Duchowne zostało przez władze państwowe zlikwidowane, władza diecezjalna przeniosła ks. Lewandowskiego do Kalisza, gdzie podjął obowiązki kapelana szpitala oraz prowadził katechizację wśród dzieci i młodzieży. Umowa o pracę ze szpitalem została rozwiązana z dniem 31 VIII 1965 r. i od 1 IX tr. ks. Lewandowski otrzymał nominację na ojca duchownego WSD. Jako ojciec duchowny prowadził biblioteczkę ascetyczną jedną z pomocy dla formacji - duchowej alumnów. 20 X 1967 r. został powołany na uczestnika Synodu Diecezji Włocławskiej, który odbył się w dniach 6-9 XI tr. Funkcję ojca duchownego pełnił do czerwca 1973 r. Jednocześnie prowadził wykłady dla alumnów z teologii ascetycznej i mistycznej.

Ksiądz Czesław Lewandowski został mianowany biskupem pomocniczym włocławskim 16 II 1973 r. Wyświęcony na biskupa w dniu 1 IV 1973 r. w katedrze włocławskiej. Jego konsekratorem był prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Jako dewizę biskupią przyjął słowa: In Domino speravi. Funkcję biskupa pomocniczego pełnił do 6 XII 1997 r., kiedy to przeszedł na emeryturę.

Przez dwadzieścia cztery lata służył w diecezji włocławskiej jako biskup pomocniczy u boku trzech kolejnych biskupów ordynariuszy: Jana Zaręby, Henryka Muszyńskiego i Bronisława Dembowskiego. Był członkiem Komisji Episkopatu Polski ds. Powołań Duchownych i Podkomisji ds. Seminariów Duchownych oraz Komisji ds. Duchowieństwa.

W diecezji włocławskiej bp Lewandowski, oprócz funkcji wikariusza generalnego, zajmował się formacją duchową kapłanów, życiem zakonnym w diecezji oraz świeckimi pracownikami kościelnymi. Przewodniczył komisji misyjnej, komisji ds. sanktuariów oraz prowadził diecezjalną komisję synodalną II Polskiego Synodu Plenarnego.

Niewątpliwie do największych i fizycznie najtrudniejszych przedsięwzięć duszpasterskich, w jakich uczestniczył, należała jego obecność latach 1974-1975 w 260 parafiach diecezji włocławskiej w okresie nawiedzenia kopii obrazu jasnogórskiego. Prawie w każdej parafii głosił homilię, przewodniczył uroczystościom i celebrował Eucharystię.

To, co z działalności biskupiej dało się ująć w liczbach, sam biskup Czesław skrzętnie odnotował w czterech grubych brulionach. I tak było to: 565 wizytacji w parafiach, czyli średnio biorąc, w każdej był przynajmniej dwa razy; 195 225 osobom udzielił sakramentu bierzmowania; 469 alumnom udzielił święceń diakonatu, a 87 święceń kapłańskich; sześciokrotnie uczestniczył w udzielaniu święceń biskupich. Nie da się uchwycić, a tym bardziej ocenić, owoców jego osobistej modlitwy. Nie da się „zmierzyć" owoców godzin spędzonych w konfesjonale, wśród chorych, ani tego, co zrodziło się i zostało w duszach ludzkich dzięki jego szczeremu słowu, życzliwości, duchowemu wsparciu. Katedra włocławska, a zwłaszcza konfesjonał, stał się dla bp. Lewandowskiego stałym miejscem, gdzie każdego wieczoru, jak długo pozwalało mu zdrowie, przed nabożeństwem wieczornym można go było zastać jako spowiednika.

Jako warsztat do pracy dydaktycznej i wychowawczej zgromadził znaczny księgozbiór osobisty. liczący ponad 2 tys. woluminów, zawierający przede wszystkim literaturę ascetyczną oraz szeroko rozumianą literaturę teologiczną. Już w czasie życia część swoich książek przekazał do biblioteki seminaryjnej. a w testamencie resztę. Kilkaset z nich weszło na stałe do księgozbioru seminaryjnego.

Za życia został uhonorowany różnymi odznaczeniami i medalami: 17 VII 1999 r. otrzymał Krzyż Niezłomnych nadany mu przez Zarząd Naczelny Stowarzyszenia Polskich Byłych Więźniów Politycznych we Wrocławiu za pracę w ZHP; z okazji pielgrzymki Ochotniczych Hufców Pracy z województwa poznańskiego do Lichenia 14 X 2004 r. wręczono mu Medal 45-lecia OHP; był honorowym członkiem Towarzystwa Przyjaciół m. Koła (12 XII 1997); w 1989 r. otrzymał przyznany przez Kolskie Towarzystwo Kulturalne medal pamiątkowy 625-lecia miasta Koła za zasługi dla rozwoju kultury; w 1979 r. w czasie pielgrzymki do Ziemi Świętej otrzymał Polski Krzyż Pielgrzymi.

Zmarł dnia 16 VIII 2009 r., ukończywszy 87 lat, 59 lat w kapłaństwie i 36 lat w biskupstwie. Pochowany został, zgodnie ze swoim życzeniem, w kwaterze kapłańskiej cmentarza włocławskiego przy al. Chopina. Swoją postawą zasłużył na niekłamany szacunek u kapłanów i wiernych.

AKD, Akta personalne biskupa Czesława Lewandowskiego, Bulla nominacyjna, „Kron. Diec. Włocł.", 1973, t. 56, s. 253-254, Testimonium consecrationis episcopalis Exc. mi D. ni Episcopi Ceslai Lewandowski, Sakra biskupia. Opis uroczystości, „Kron. Diec. Włocł.", 1973, t. 56, s. 256-260,- Jan Paweł II, Życzenie papieża Jana Pawła II dla Jubilata, „Kron. Diec. Włocł.", 2000, t. 83, s. 419, Msza święta w 30. rocznicę święceń biskupich Biskupa Czesława Lewandowskiego, „Kron. Diec. Włocł.", 2003, L. 86, s. 213-214; Nitecki P, Biskupi, kol. 247; Poniński A., Życie i działalność biskupa Czesława Lewandowskiego, [w:] W Panu złożyłem nadzieję Księga pamiątkowa ku czci Biskupa Czesława Lewandowskiego w 80. rocznicę urodzin, Włocławek 2002, s. 9-22; Uroczystości pogrzebowe Sp. księdza biskupa Seniora Czesława Lewandowskiego, „Mies. Diec. Włocł.-Kron.", 2009, t. 92, s. 872-874; Waszczyński S., Sekundycja biskupa Czesława Lewandowskiego, „Kron. Diec. Włocł.", 2000, t. 83, s. 418-419; Werbiński I., Formacja duchowa alumnów w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku w latach 1965-1973, [w:] W Panu złożyłem nadzieję, Włocławek 2002, s. 162-177; Wszystkim dziękuję. Dla upamiętnienia życia i posługi biskupa Czesława Lewandowskiego (1922-2009), Włocławek 2009, Życiorys ks. bp. Czesława Lewandowskiego, „Mies. Diec. Włocł. - Kron.", 2009, t. 92, s. 874-877.

 

Witold Kujawski