Bp Aleksander Myszczyński

MYSZCZYŃSKI (MYSZYŃSKI, z Myszczyna) ALEKSANDER

(ok. 1465/70-1540) h. Pierzchała lub Roch, bp sufragan włocławski

Ur. zapewne w drugiej poł. l. 60. XV w., pochodził z rycerskiej rodziny z Mazowsza, piszącej się ze wsi Myszczyn k. Błonia i Ozarowa Mazowieckiego. Był synem Stanisława (imię matki nieznane), a młodszym bratem Mikołaja, immatrykulowanego na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Krakowskiego w semestrze letnim 1474 r. (tamże bakalarz artium 1476 r.). Sam Aleksander immatrykulował się w krakowskiej wszechnicy w semestrze letnim 1484 r. i w jej murach uzyskał kolejno bakalaureat (1486) oraz magisterium (1489) na Wydziale Sztuk Wyzwolonych, gdzie następnie podjął wykłady i ćwiczenia (głównie z Arystotelesa), które prowadził począwszy od semestru letniego 1489 r. do semestru zimowego 1490 r., równocześnie rozpoczynając dalsze studia w zakresie prawa oraz teologii (w początkach 1495 r. występuje w źródłach już z tytułem mgra [mistrza] teologii oraz dra dekretów).

Według Stanisława Librowskiego jako osoba duchowna A. Myszczyński należał początkowo do kleru diecezji płockiej, gdzie w 1492 r. został dziekanem kapituły kolegiackiej w Pułtusku, którą to godność zachował do końca życia. W kilka lat późn. doszła mu funkcja kanclerza Wincentego Przerębskiego, bpa Płocka w l. 1498-1503, a kiedy ten uzyskał 29 XI 1503 r. translację na biskupstwo włocławskie, podążył w ślad za nim, by również tu objąć obowiązki kanclerskie. Do grona kapituły katedralnej we Włocławku przyjęty został z prowizji bpa 16 VII 1509 r., jakkolwiek według Stanisława Chodyńskiego „była to tylko kanonia honorowa", a dopiero po nominacji na miejscowego sufragana objął rzeczywisty kanonikat kaznodziei katedralnego, na który jego instalacja odbyła się 1 III 1515 r.

Na włocławską sufraganię desygnował Aleksandra Myszczyńskiego jeszcze Wincenty Przerębski, nim jednak sprawa została przeprowadzona w Kurii Rzymskiej, dotychczasowy ordynariusz loci zm. (20 IX. 1513), w związku z czym oczekujący na zatwierdzenie papieskie duchowny opuścił na pewien czas Włocławek i usunął się do Pułtuska, gdzie podjął się zastępować w obowiązkach nieobecnego na miejscu archidiakona oraz oficjała pułtuskiego Mikołaja Brolińskiego (późn. bp sufragan płocki). Wkrótce zapadły w Wiecznym Mieście wiążące decyzje odnośnie do biskupstwa włocławskiego, przy czym w pierwszej kolejności papież Leon X zgodził się na objęcie rządów w tej diecezji przez dotychczasowego ordynariusza przemyskiego Macieja Drzewickiego (4 XI 1513), a dopiero 20 II 1514 r. udzielił prowizji na tytularne biskupstwo margaryteńskie (Margarita, Maraga) postulowanemu sufraganowi Aleksandrowi Myszczyńskiemu (3 IV tr. nominat uregulował per procuratorem sprawę należnych opłat kurialnych), zezwoliwszy mu zarazem na zachowanie kanonikatu w kapitule katedralnej we Włocławku oraz prałatury dziekana w kapitule kolegiackiej w Pułtusku.

Posługę sufragańską przy trzech kolejnych ordynariuszach loci A. Myszczyński sprawował ponad ćwierć wieku, będąc po zakonnikach pierwszym kapłanem świeckim [tj. diecezjalnym] w diecezji włocławskiej do tej godności powołanym" (S. Chodyński). U samego jej początku konsekrował kościoły parafialne w Gębicach (1516) oraz w Błennej (1517), gdy z kolei w 1520 r. uzyskał ze strony kan. katedralnych zgodę na używanie przezeń w czasie celebr w owej pierwszej spośród świątyń diecezji aparatów (pontyfikaliów) przechowywanych w jej zakrystii. 31 V 1525 r. wziął udział w synodzie diecezjalnym we Włocławku, obradującym pod przewodnictwem M. Drzewickiego, na życzenie którego transumował w 1527 r. dokumenty królewskie, dotyczące rozgraniczenia majątków biskupich i szlacheckich na Pomorzu oraz uiszczania przez nie dziesięciny pieniężnej na rzecz bpa oraz kapituły. Z racji posiadania kanonikatu, z którym od 1500 r. związana była funkcja kaznodziei katedralnego, w każdą niedzielę głosił w katedrze kazania, okresowo będąc wspomagany w tym trudzie przez innych duchownych. Dopiero w 1537 r. bp A. Myszczyński przyjął na ów kanonikat (uzasadniwszy ten krok swym podeszłym wiekiem) koadiutora w osobie Jana Ostrowickiego, dra obojga praw i proboszcza w Książu, wespół z którym (oraz prepozytem włocławskim Janem Parzniewskim i kan. Janem Wyszeckim) delegowany był w III tr. przez ordynariusza loci Jana Karnkowskiego do zbadania tudzież rozstrzygnięcia spornych spraw, dotyczących funkcjonowania instytucji kościelnych w Gdańsku. Dla kościoła parafialnego pw. śś. Piotra i Pawła w Chmielnie, położonego w dobrach klasztoru norbertanek z Żukowa na Pomorzu Gdańskim, udzielił przywileju odpustowego.

Przez cały okres działalności w diecezji włocławskiej Myszczyński nie zerwał więzów łączących go z sąsiednią diecezją płocką, m.in. pospieszył z pomocą materialną przy odbudowie strawionej przez pożar z 1530 r. katedry w Płocku, był fundatorem kolegiów mansjonarzy w Ciechanowie oraz w Warszawie (położonej na terenie diecezji poznańskiej), jak również przyczynił się do ufundowania nowych ministeriów ołtarzowych i mansjonarii w kolegiacie w Pułtusku (1531). W tej ostatniej świątyni, gdzie do końca życia piastował godność dziekana tamtejszej kapituły kolegiackiej, 24 II 1533 r. wystąpił u boku ordynariusza loci Andrzeja Krzyckiego jako wspókonsekrator sufragana płockiego Mikołaja Brolińskiego. Podobnie jeszcze w 1528 r. był zaproszony do udzielenia sakry (tak samo w roli współkonsekratora) nowemu bp. przemyskiemu Janowi Karnkowskiemu (początkowo do Skalbmierza, późn. do Krakowa), który następnie uzyskał w 1531 r. translację na stolicę biskupią we Włocławku i tym samym został jego zwierzchnikiem.

Zm. za rządów Łukasza Górki w Kościele włocławskim, jakkolwiek data dzienna tego faktu pozostaje nieustalona (zg. nastąpił przed początkiem V 1540 r.). Spoczął w podziemiach świątyni katedralnej we Włocławku, w której wnętrzu za życia sprawił sobie epitafium, gdzie występuje z tytułami: „artium liberalium, sacrae paginae et iuris canonici professor, episcopus Margaritensis". W 1542 r. brat zmarłego, Maciej Myszczyński, przekazał kapitule pozostałe po bp., a nieobjęte jego testamentem, 22 księgi o tematyce teologicznej i prawniczej, przypuszczając, że mogą one pochodzić z biblioteki kapitulnej.