Ks. Wincenty Gmachowski
Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 9, s. 65-66.
(1886-1942) absolwent i prof. prawa kanonicznego WSD we Włocławku, kanclerz Kurii Diecezjalnej
Urodził się 17 XI 1886 r. w Czarkowie pow. koniński (ob. Konin). Studia seminaryjne odbył we Włocławku w l. 1904-1910. Jako kleryk wyróżniał się nauką i pobożnością, co nagrodzono rocznym diakonem, święcenia kapłańskie otrzymał 12 VI 1910 r.
Po święceniach wysłany na wikariat do Wolborza (1910-1913), skąd skierowany na studia specjalistyczne do szwajcarskiego Fryburga.
Po powrocie z Fryburga skierowany w 1915 r. na wikariusza parafii Bogdanów (dek. piotrkowski) i Parzymiechy (dek, częstochowski), administratora Bogdanów i wikariusza w Piotrków Trybunalskim. W 1916 r. widzimy go jako prefekta Gimnazjum Sióstr Zmartwychwstanek i p. Skomkowskiej w Częstochowie, równocześnie zatrudniony w Sądzie Biskupim w Częstochowie.
W XI 1920 r. wysłany na dokończenie studiów prawniczych na Uniwersytet Gregoriański do Rzymu, choć faktycznie studia podjął i ukończył na Angelicum w Rzymie. Po dwóch l. pobytu, 19 VI 1922 r. uzyskał tytuł dra prawa kanonicznego. Nowy kanonista 12 XII 1922 r. został mianowany przez bpa Stanisława Zdzitowieckiego kanclerzem Kurii Diecezjalnej. W niecałe trzy tygodnie później, 30 XII 1922 r., mianowany prof. prawa kanonicznego w seminarium duchownym we Włocławku. I IX 1924 r. podjął też obowiązki obrońcy węzła małżeńskiego, a od 12 I 1927 r. promotora sprawiedliwości. Cieszył się wielkim poważaniem i zaufaniem biskupa włocławskiego.
Jednak po śmierci biskupa S. Zdzitowieckiego został zwolniony ze wszystkich dotychczas pełnionych stanowisk. Następnie mianowany 5 IX 1928 r. sędzią prosynodalnym Sądu Biskupiego, a 5 X 1928 r. proboszczem w Ciechocinku. Tu też był spowiednikiem zwyczajnym Domu Zgromadzenia Sióstr Mniejszych od Niepokalanego Serca Maryi. Po trzech 1. 22 VI 1931 r. mianowany proboszczem w Opatówku. Tam też został mianowany prefektem Seminarium Ochroniarek (12 V 1931 r.). Po kolejnych kilku l., 19 XI 1936 r. mianowany proboszczem parafii w Wojkowie (dek. sieradzki), którą objął 29 XII 1936 r.
Odznaczony przez biskupa Zdzitowieckiego kanonią honorową kolegiaty kaliskiej 1 II 1926 r., a 12 I 1927 r. przez Ojca Św. Piusa XI szambelanem honorowym Jego Świątobliwości extra Urbem (prałat).
Aresztowany przez okupanta niemieckiego 6 X 1941 r. i internowany w Konstantynowie, skąd 30 X 1941 r. został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. Nadano mu nr 28269 i osadzono go na bloku 28. W zimie zatrudniany do odśnieżania obozu zm. z wyczerpania i głodu 7 III 1942 r. Spalony w krematorium obozowym w Dachau.
Bibliografia: ADW, AKDWI, pers. 77 Gmachowski Wincenty: Librowski S., Ofiary, s. 196; Schematyzmy... 2011, s. 1089. Fot. ze zbiorów Kurii Diecezjalnej z Włocławka.
Henryk Witczak