Bp Stefan Kazimierz Charbicki

Włocławski Słownik Biograficzny, pod red. S. Kunikowski, tom 4, s. 15-16.

h. Jastrzębiec, (ok. 1614-1663), prepozyt włocławski, kanonik warszawski, sekretarz królewski, sufragan lwowski.

 

Nie jest znana data jego urodzenia, można ją ustalić w przybliżeniu na ok. 1614 r. Był synem stolnika łęczyckiego i kasztelana brzezińskiego Piotra oraz Jadwigi z d. Tarnowskiej, siostry prymasa Jana Tarnowskiego (ok. 1550-1605), będącego w l. 1600-1604 biskupem włocławskim. Pisał się z Charbicy, używał herbu Jastrzębiec. Po studiach teologicznych w Rzymie przyjął tam 19 III 1639 r. święcenia kapłańskie z rąk kardynała Antoniego Barberini. 22 VII tr. otrzymał od papieża Urbana VIII godność protonotariusza apostolskiego. W tym czasie, jeszcze jako kleryk, był już kanonikiem włocławskim, instalowany w Smardzewicach 4 XII 1637 r. na kanonię, z której zrezygnował Wojciech Tolibowski. Już w 1638 r., pomimo młodego wieku (ok. 24 lata) uzyskał z nadania króla Władysława IV urząd prepozyta kapituły włocławskiej. Objął go po swoim stryju biskupie kujawsko- pomorskim Krzysztofie Charbickim (zm. 22 VI 1638). W roku 1641 otrzymał od bpa Macieja Łubieńskiego dziesięcinę ze wsi Turzawy. Miał ponadto na Kujawach własne wsie, Latkowo k. Osięcin i Wyganowo, które wydzierżawiał. Z dochodów tych zamawiał, m.in. msze w katedrze włocławskiej za zmarłych członków swojej rodziny: ojca, stryja i brata Jana, kanonika poznańskiego zmarłego we Włocławku. Stefan K. Charbicki pełnił w diecezji wiele obowiązków. W roku 1643 był delegatem na synod prowincjonalny w Warszawie, zaś w l. 1646-1647 był prokuratorem kapituły. W roku 1650 posłował w sprawach kapituły do Rzymu. Był ponadto archidiakonem dobrzyńskim, sekretarzem królewskim i kanonikiem warszawskim. 15 X 1654 r., po śmierci bpa Mikołaja W. Gniewosza, kapituła obrała go jednogłośnie administratorem diecezji.

Włocławek opuścił po prekonizacji dnia 19 II 1657 r. na sufragana lwowskiego (jako bp tytularny Nicopolis), nie zerwał z nim jednak kontaktów. Już 13 V 1660 r. przyjął uroczyście we Włocławku króla Jana Kazimierza powracającego z Oliwy po podpisaniu traktatów pokojowych ze Szwecją, kończących okres „potopu". Bp Stefan Charbicki, były prepozyt włocławski, przyjął króla wraz z jego orszakiem z całym należnym władcy ceremoniałem. Ze swoich środków, wsparty przez kapitułę, wydał na cześć króla wystawny obiad.

Jego przyjaciel Stefan Damalewicz, historyk diecezji włocławskiej, dedykował mu swoje dzieło biograficzno-panegiryczne poświęcone prepozytom katedry włocławskiej pt. Stephanoma. Praepositorum Vladislaviensium (Kraków 1643), w którym zamieścił na końcu także jego biogram, jako 26. z kolei prepozyta. W tymże dziele jego osobie poświęcił Damalewicz także trzy alegoryczne pochwalne czterowiersze symbolizujące pod postaciami kamieni szlachetnych, roślin i ziół jego przymioty ciała i ducha. W rymie o zielu sideron („Sideron leczy rany przeciw złośliwemu Zoilowi. Niech mi będzie sideronem Stefan Charbicki"), zwraca się do swego przyjaciela, by ten bronił jego dzieło przed złośliwym krytykiem, symbolicznym Zoilem.

Do końca życia piastował godność biskupa pomocniczego Iwowskiego, sprawując także obowiązki kustosza i oficjała generalnego. W roku 1657 konsekrował ołtarz z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej znajdujący się w sanktuarium przy klasztorze oo. karmelitów w Czernej.

Zmarł 8 VI 1663 r. w Lublinie, dokąd udał się jako delegat na trybunał koronny. W testamencie ufundował dla siebie aniwersarz (rocznicowa msza za zmarłego) w katedrze włocławskiej, obchodzony 8 czerwca.

Bazarnik R., Uroczystości szkaplerzne w klasztorze oo. Karmelitów w Czernej, [w:] http://www.smzk.vip.interia.pl/szkaplerz.htm; Chodyński S., Katalog prałatów i kanoników włocławskich, rkp. [Włocławek 1914], s. 104-106 (ksero w BWSD); Damalewicz S., Stephanoma. Praepositorum Vladislaviensium, Cracoviae 1643, s. [2], A-A, v. E, v-F, G2 v-G,: Niesiecki K,, Herbarz, s. 16; Nitecki P., Biskupi, szp. 50; Pawłowski P., Stefan Kazimierz Charbicki (ok. 1614-1663) w cyklu: Z historii Katedry, „Ex Cathedra", 2005, nr 12 (33), s. 8-9; Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1905, t. II, s. 174.

 

Piotr Pawłowski